TÜRKİYE’DE 1965 YILINDAN SONRA ORTAYA ÇIKAN SİYASİ ÖĞRENCİ HAREKETLERİNİN SOSYO-KÜLTÜREL SEBEPLERİ

Yıl 2020, Sayı: 36, 821 - 849, 31.12.2020

Sefa Salih Aydemir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.787797

Öz

Türkiye’de 1960’lı yılların sonları; büyük öğrenci hareketlerinin başlayıp yayıldığı, ülke gündemini uzun süre meşgul eden dönem olmuştur. Türkiye’de köyden kente göç ile birlikte sosyal hareketliliğin ve kültür değişimlerin/çatışmaların arttığı bu dönemde üniversite ve öğrenci sayıları da hızla artmıştır. Bu artış oranına paralel bir şekilde eğitim öğretim altyapı gelişmemişti. Büyük umutlarla yükseköğretime başlayan gençlerin bir kısmı; okulların fiziksel yetersizlikleri, araç-gereç ve ders kaynağı eksikliği, kredi yetersizliği, ekonomik sıkıntılar ve gelecek kaygıları nedeniyle çeşitli çözüm arayışı içerisine girmişlerdir. Eğitim şartlarının yeniden düzenlenmesi amacıyla yola çıkan gençler, mevcut olumsuz şartların bir türlü değişmemesi nedeniyle ülke yönetimini sorgulamaya başlamışlardır. Bu dönemde çeşitli ideolojik sol akımların da etkisiyle giderek marjinalleşmeye ve şiddete yönelmeye başladılar. Başlangıç dönemindeki eğitimde reform ve şartlarının düzeltilmesi taleplerinin yerine, zamanla ideolojik örgütlerin de yönlendirmesiyle zor kullanarak ülke siyasal rejimini değiştirmeye yöneldiler.

Anahtar Kelimeler

Üniversite, Gençlik, İdeoloji, Reform

SOCIO-CULTURAL CAUSES OF POLITICAL STUDENT MOVEMENTS OCCURRING AFTER 1965 IN TURKEY

Öz

The late 1960s in Turkey was a period in which large student movements started and spread across the country and occupied the agenda of the country for a long time. In this period in which social mobility and cultural changes/conflicts increased along with migration from village to city in Turkey, the number of universities and students also increased rapidly. Education infrastructure had not developed in line with this increased rate. Some of the young people who started higher education with great hopes sought various solutions to the problems related to the physical inadequacy of schools, lack of equipment and course resources, insufficient credit, economic problems, and future concerns. Young people, who set out with the aim of rearranging their educational conditions, started to question the administration of the country as the existing negative conditions did not change. During this period, under the influence of various ideological leftist movements, they started to become increasingly marginalized and resort to violence. Instead of their demands for reform and improvement of the conditions in education in the early period, under the guidance of ideological organizations, they turned towards changing the political regime of the country by using force.

Anahtar Kelimeler

University, youth, ideology, reform

Kaynakça

• Abadan. N. (1971). “Türk Üniversite Öğrencileriyle Genç İşçilerin Siyasal Eğilimleri.” A.Ü SBF Dergisi, 26(1): 67-88.
• Adasal, R. (1969). “Gençlik Ayaklanmalarının Psikodinamizmi.” 1968 Yılı Öğrenci Hareketleri (Dünyada ve Türkiye’de) Sempozyumu, 25-27 Kasım 1968, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Akalın, C. (1995). Tanıklarıyla Dünya’da ve Türkiye’de 68; Düşler ve Gerçekler. İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Akman, H. (2012). “Türkiye’de Öğrenci Gençlik Hareketlerinde İdeolojik Çeşitlilik: 1968’den Günümüze”, http://www.angelfire.com/oz/sosyo/genclikveideoloji.htm (07.05.2012).
• Arendt, H. (1996). “Şiddet Üzerine.” Cogito, (6-7): 7-21.
• Aslan, A. (1992). Sömürülen Atatürk ve Atatürkçülük. Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Atılgan, G. (2001). “Marx’ta İdeoloji: Kapitalizmin Devrimci Bir Eleştirisinin Olanağı”, Praksis (4): 11-34.
• Aydın, N. (2009). Küresel Terör ve Terörizm. İstanbul: Kum Saati Yayınları
• Aytaç, M. vd. (2001). Akademisyenlerin Çalışma Yaşamı ve Kariyer Sorunları. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Babuş, F. (2010). 68 Hareketi’nin Köy Eylemleri: Devrim Havarileri, FKF Dev-Genç. İstanbul: Ozan Yayınları.
• Bakındı, M. (2001). 1970-1980 Yılları Arası Türkiye’de Üniversite Öğrenci Olayları. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Bayhan, V. (1997). Üniversite Gençliğinde Anomi ve Yabancılaşma. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Beşirli, H. (1998). Türkiye’de 1960-1971 Döneminde Gençlik Hareketleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beyaz Kitap; Türkiye Gerçekleri ve Terörizm. (1973). Ankara: Başbakanlık Yayınları.
• Boratav, K. (1989). İktisat Tarihi (1908-1980). Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Kolektif, İstanbul: Cem Yayınları.
• Boratav, K. (2009). Türkiye İktisat Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Can, T. (1996). “Yükseköğretimde Öğrenci Olayları.” Eğitim Yönetimi, 2(4): 531-538.
• Charle C., Verger J. (2005). Üniversitelerin Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.