TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA BARIŞÇIL ÇÖZÜM GİRİŞİMLERİ: ALTILI PLATFORM YENİ BİR ASTANA SÜRECİ OLABİLİR Mİ?

Yıl 2022, Sayı: 42, 253 - 277, 29.12.2022

Bilgehan Alagöz

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1172603

Öz

Bu makale, Türkiye, Rusya ve İran'ın Suriye için tasarladığı Astana Süreci ile Türkiye'nin Güney Kafkasya'da barışçıl koşulları teşvik etmek ve işbirliğini geliştirmek için bir çözüm mekanizması olarak sunduğu Altılı Platform girişimi arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ele almayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, Altılı Platform girişiminin başarı ihtimalini değerlendirmek için süreç izleme yöntemi uygulanmıştır. Son yirmi yılda Güney Kafkasya'ya yönelik barış önerileri çeşitli başlıklar altında gündeme getirilmiş ancak bir türlü çözüme ulaşılamamıştır. Bu çalışmada, bölgesel-küresel bağlamın ve ilgili aktörlerin dahil edilmesinin başarı olasılığı üzerinde doğrudan etkisi olduğu iddia edilmektedir. Türkiye, İran ve Rusya'nın Suriye için tasarlanan Astana sürecinde işbirliği yapma kabiliyetlerini ortaya koydukları düşünülürse, Altılı Platform'un bu durumda uygulanabilir olma şansı yüksek gözükmektedir. Bununla beraber, bu durum aynı zamanda Altılı Platform girişiminin başarısız olma olasılığını da artırmaktadır. Zira, Türkiye, Rusya ve İran'ın Suriye'de birbirleriyle çatışan çıkarları, halen devam eden Astana Süreci'ni zaman zaman sekteye uğratmıştır. Bu makale, Suriye'deki gelişmelerin, zaten çok kırılgan bir zeminde olan Güney Kafkasya siyaseti üzerinde önemli bir etkisi olacağını öne sürdüğünden, bu dinamiğin Altılı Platform girişimi için olumsuz yansımaları olabileceği esasını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Altılı Platform, Astana Süreci, süreç izleme yöntemi.

TRACING PEACEFUL SETTLEMENT INITIATIVES IN TURKISH FOREIGN POLICY: COULD THE SIX-WAY PLATFORM BECOME A NEW ASTANA PROCESS?

Öz

This article compares and contrasts the Astana Process, which Türkiye, Russia, and Iran devised for Syria, with the Six-Way Platform Initiative, which Türkiye has offered as a solution mechanism to promote peaceful conditions and foster cooperation in the South Caucasus. In this vein, the process tracing method is applied to assess the Six-Way Platform initiative's chances of success. Over the past twenty years, peace proposals for the South Caucasus have been placed on the agenda under various titles but solutions have never been realized. This article makes a case that the regional-global context and the inclusion of relevant actors has a direct impact on the likelihood of success. Given that Türkiye, İran and Russia have demonstrated their ability to cooperate in the Astana process designed for Syria, there is a greater chance that the Six-Way Platform will be feasible in this case. On the contrary, this fact also increases the likelihood that the Six-Way Platform collaboration endeavor could fail. The opposing interests that Türkiye, Russia, and Iran attempt to advance in Syria have at times stalled the Astana Process, which is still ongoing. This dynamic could have negative repercussions for the Six-Way Platform, as this article argues that, what transpires in Syria will have a significant impact on the South Caucasus' politics, which are already on very fragile ground.

Anahtar Kelimeler

Six-Way Platform, Astana Process, process-tracing method.

Kaynakça

• Alagöz, B., & Farzam, R. (2022). Sınırlı Rasyonellik Modeli Çerçevesinde İran’ın Doğu’ya Bakış Politikası. İran Çalışmaları Dergisi, Vol 6, Cilt 1, pp.1-26.
• Anderson, T. (2020). Axis of Resistance: towards an independent Middle East. SCB Distributors.
• Aslanlı, A. (2020). “AGİT Minsk Grubu nasıl oluştu, ne işe yaradı?”, Anadolu Ajansı, Retrieved 2022, August 12 from https://www.aa.com.tr/tr/analiz/-agit-minsk-grubu-nasil-olustu-ne-ise-yaradi/2008339.
• Bayraktar, B. (2018). “Bölgesel Konjonktür ve Zeytin Dalı Harekâtı”, ORSAM, Retrieved 2022, August 12 from https://orsam.org.tr//d_hbanaliz/zeytindali.pdf.
• Bennett, A. (2015). Using Process Tracing to Improve Policy Making: The (Negative) Case of the 2003 Intervention in Iraq. Security Studies, Vol 24, No 2. pp. 228-238.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Sage Publications. Çelikpala, M. (2010). “Türkiye ve Kafkasya: Reaksiyoner Dış Politikadan Proaktif Ritmik Diplomasiye Geçiş”, Uluslararası İlişkiler, Vol 7, No 25 (Spring 2010), pp. 93-126.
• Çolakoğlu, S. (2019). “China’s Belt and Road Initiative and Turkey’s Middle Corridor: A Question of Compatibility”, Middle East Institute, Retrieved 2022, August 13 from https://www.mei.edu/publications/chinas-belt-and-road-initiative-and-turkeys-middle-corridor-question-compatibility.
• Delibaş, A. (2022) “Astana süreci”. Modern İran Ansiklopedisi. İram Yayınları,. pp. 79-85.
• Demirel, S. (1999). “AGİT İstanbul Zirvesi'nde Yaptıkları Konuşma”. TC Cumhurbaşkanlığı Resmi Web Sitesi, Retrieved 2022, August 12 from https://www.tccb.gov.tr/konusmalari-suleyman-demirel/1718/4096/agit-istanbul-zirvesinde-yaptiklari-konusma.
• DW Türkçe (2020). Retrieved 2022, August 13 from https://www.dw.com/tr/türkiye-ve-rusya-dağlık-karabağ-konusunda-anlaştı/a-55785322.
• Eckstein, H. (2000). Case study and theory in political science. Gomm, R., Foster, P., & Hammersley, M.. Case Study Method: Key Issues, Key Texts. p.119-164. Sage Publications.
• Ergan, U. (2021). “Güney Kafkasya’da ‘3 artı 3’ formülü”, Hürriyet, Retrieved 2021, February 14 from https://www.hurriyet.com.tr/gundem/guney-kafkasyada-3-arti-3-formulu-41728245.
• Flyvbjerg, B. (2006). “Five Misunderstandings About Case-Study Research”. Qualitative Inquiry, Vol 12, No 2, p. 219-245. https://doi.org/10.1177/1077800405284363.
• Frolovskiy, D. (2019). “What Putin really wants in Syria”. Foreign Policy.
• George, A. L., & Bennett, A. (2005). Case studies and theory development in the social sciences. MIT Press.
• Goertz, G., & Mahoney, J. (2012). A Tale of Two Cultures. Princeton University Press.
• Hammersley, M., & Gomm, R. Introduction. Gomm, R., Foster, P., & Hammersley, M.. Case Study Method: Key Issues, Key Texts. p.1-15. Sage Publications.
• Kedar, M. (2021). “Is Israel in Secret Contact with Syria?” Besa Center. Retrieved 2022, August 25 from https://besacenter.org/israel-syria-secret-contact/
• Kemaloğlu, İ. (2018). “Asrın anlaşması: 'Hazar Anayasası'” , Anadolu Ajansı. Retrieved 2022, August 16 from https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/asrin-anlasmasi-hazar-anayasasi/1231886.
• Khamenei, A. (2022). Syria’s territorial integrity is crucial and a military attack on Syria is harmful to Turkey and the region. Retrieved 2022, August 16 from https://english.khamenei.ir/news/9086/Syria-s-territorial-integrity-is-crucial-and-a-military-attack
• King, G., Keohane, R. O., & Verba, S. (2021). Designing Social Inquiry: Scientific Inference in Qualitative Research. Princeton University Press.
• Köker, İ. (2020). “Dağlık Karabağ: İHA ve SİHA'ların rolü ne oldu, Azerbaycan'a nasıl avantaj sağladı?”, BBC Türkçe, Retrieved 2022, August 13 from https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54917938.
• Mahoney, J., & Goertz, G. (2006). “A tale of Two Cultures: Contrasting Quantitative and Qualitative Research”. Political Analysis, Vol 14, No 3, 227-249.
• Mamedov, E. (2021). “Perspectives | Iran-Azerbaijan: A new cold war?”. Eurasianet. Retrieved 2022, August 26 from https://eurasianet.org/perspectives-iran-azerbaijan-a-new-cold-war
• Mehdi, S. Z. (2021). “Iranian speaker not to meet Putin during Moscow visit”, Anadolu Agency, Retrieved 2022, August 14 from https://www.aa.com.tr/en/politics/iranian-speaker-not-to-meet-putin-during-moscow-visit/2136380.
• Oran, B. (2001). Türk dış politikası: Kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar, Cilt I: 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları, 6.
• Polat, D. Ş. (2020). “Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki askerî harekâtının amaçları ve sonuçları”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, Vol16, No 33, pp. 53-96.
• Republic of Turkey, Ministry of Foreign Affairs, Official Website (2021a). Retrieved 2022, August 13 from http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-cok-tarafli-ulastirma-politikasi.tr.mfa.
• Republic of Turkey, Ministry of Foreign Affairs, Official Website (2021b). Retrieved 2022, August 25 from https://www.mfa.gov.tr/no_-413_-3-3-bolgesel-istisareleri-hk.en.mfa
• Republic of Turkey, Ministry of Trade, Official Website (2019). Retrieved 2022, August 13 from https://ticaret.gov.tr/blog/ulkelerden-ticari-haberler/iran/uluslararasi-kuzey-guney-tasimacilik-koridoru.
• Seskuria, N. (2021). “Challenges of a Six-Country Regional Cooperation Platform for Georgia”. Retrieved 2022, August 25 from https://www.mei.edu/publications/challenges-six-country-regional-cooperation-platform-georgia
• Tehran Times (2021). Retrieved 2022, August 14 from https://www.tehrantimes.com/news/457391/Zarif-Iran-seeking-to-form-six-party-union-in-the-Caucasus-region.
• Vennesson, P. (2008). Case Studies and Process Tracing: Theories and Practices. Della Porta, D., & Keating, M. (Eds.). (2008). Approaches and Methodologies in the Social Sciences: A Pluralist Perspective. Cambridge University Press.
• Vennesson, P., & Wiesner, I. (2014). Process Tracing in Case Studies. Soeters, J., Shields, P. M., & Rietjens, S. J. H. (Eds.). Routledge Handbook of Research Methods in Military Studies. London: Routledge.