OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK HİZMETLERİ ARZ VE TALEBİ ÜZERİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Sayı: 43, 635 - 659, 19.04.2023

Mustafa Filiz

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1170913

Öz

Bu çalışma, OECD ülkelerinin sağlık arz ve talep değerlerine göre nasıl kümelendiği ve Türkiye’nin hangi OECD ülkeleri ile benzerlik gösterdiğinin belirlenmesi ve ülkeler üzerinde bir kısım değerlendirmelerde bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 39 ülke dahil edilmiştir. Araştırmada sağlık arzını temsil eden 3 değişken, sağlık talebini temsil eden 4 değişken olmak üzere toplamda 7 değişken kullanılmıştır. Verilerin analiz edilmesinde Ward analizi ve hiyerarşik olmayan kümeleme analizi yöntemlerinden k-ortalama kümeleme analizi kullanılmıştır. ANOVA testi ile değişkenlerin kümelere göre farklılığı belirlenmiştir. Ward yöntemine göre beş kümenin oluştuğu ve Türkiye’nin Rusya, Litvanya, Çek Cumhuriyeti, Letonya, Estonya, Polonya, Slovakya ve Macaristan ile aynı kümede yer aldığı görülmüştür. K-ortalama kümeleme analizi sonucu seçili ülkelerden uzaklığın en az Lüksemburg en fazla ise Kolombiya olduğu görülmüştür. Türkiye’nin içinde bulunduğu kümede iki değişkende en düşük değerlere sahip olduğu ve hiçbir değişkende en yüksek değere sahip olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sağlık hizmetleri, kümeleme analizi, ward yöntemi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

AN ASSESSMENT ON THE SUPPLY AND DEMAND OF HEALTH SERVICES IN OECD COUNTRIES

Öz

This study was carried out in order to determine how OECD countries are clustered according to health supply and demand rates and to determine which OECD countries Turkey is similar to and to make some evaluations on the countries. 39 countries were included in the study. In the research, a total of 7 variables, 3 variables representing health supply and 4 variables representing health demand, were used. In the analysis of the data, k-means clustering analysis, one of the Ward analysis and non-hierarchical clustering analysis methods, was used. With the ANOVA test, the differences of the variables according to the clusters were determined. According to Ward's method, five clusters were formed and Turkey was found to be in the same cluster with Russia, Lithuania, Czech Republic, Latvia, Estonia, Poland, Slovakia and Hungary. As a result of the k-means clustering analysis, the distance from the selected countries is at least Luxembourg has the highest number in Colombia. It has been observed that Turkey has the lowest values in two variables in the cluster it is in, and it does not have the highest value in any of the variables.

Anahtar Kelimeler

Health services, cluster analysis, ward method

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Afonso, A. Aubyn, M., S. (2005). ‘’Non-Parametric Approaches to Education and Health Efficiency in OECD Countries.’’ Journal of Applied Economics. 8(2): 227-246.
• Aktan, C.C. Işık, A.K (2010). “Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Alternatif Yöntemler”,http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/ finansman-alternatif.pdf, (Erişim Tarihi: 06.01.2022).
• Alkaya, A. (2022). ‘‘Sağlık Göstergeleri Açısından Avrupa Birliğine Üye ve Aday Ülkeleriyle Sınıflaması.’’ Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(1):29-46.
• Alptekin, N. (2014). ‘‘Comparison of Turkey and European Union countries’ health indicators by using fuzzy clustering analysis.’’ International Journal of Business and Social Research, 4(10):68-74.
• Alptekin, N. Yeşilaydın, G. (2015). ‘‘OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergelerine Göre Bulanık Kümeleme Analizi ile Sınıflandırılması.’’ Journal of Business Research-Türk, 7(4):137-155.
• Altay A (2007). ‘‘Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Yeni Açılımlar ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi.’’ Sayıştay Dergisi, 64:12-33.
• Altıntaş, T. (2012). Türkiye ve Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin sağlık göstergeleri açısından çok değişkenli istatistik yöntemlerle karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Brogan, C. Lawrence, D. Mayhew, L. (2008) “Clinical-Outcome-Based Demand Management in Health Services.” Public Health, 122:84-91.
• Campell, N. (1991). ‘‘Economics, Health, and Economics of Health.’’ BMJ.
• Cohen, G.L. Shannon, A.G. (1981). ‘‘John Ward’s Method For The Calculation of Pi.’’ Historia Mathematica, 8,133-144.
• Çalışkan, Z. (2008). ‘‘Sağlık Ekonomisi: Kavramsal Bir Yaklaşım.’’ Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2),29-50.
• Çelik Y. (2016). Sağlık Ekonomisi. Siyasal Kitabevi. Ankara.
• Çoban, H. (2009). Sağlık Ekonomisi ve Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı.
• Durmaz, T. Erdem, R. (2017). ‘‘Hastanelerde Arz Kaynaklı Gereksiz Sağlık Hizmeti Kullanımının Hasta Algısı Üzerinden Değerlendirilmesi.’’ Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 579-604.
• Ersöz, F. (2009). “Türkiye ile OECD’ye Üye Ülkelerin Seçilmiş Sağlık Göstergelerinin Kümeleme ve Ayırma Analizi ile Karşılaştırılması.’’ Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 29(6), 1650-1659.
• Gan, G., Ma, C., Wu, J. (2007). Data Clustering Theory, Algorithms And Applications (Asa-Sıam Series On Statistics And Applied Probability), Canada: SIAM Society for Industrial and Applied Mathematics Publishing.
• Gerdtham, U.G., Johannesson, M., Lundberg, L., Isacson, D. (1999) “The Demand for Health: Results from New Measures of Health Capital” European Journal of Political Economy, 15, 501-521.
• Girginer, N. (2013). ‘‘A Comparison of the healthcare indicators of Turkey and The European Union members countries using multidimensional scaling analysis and cluster analysis.’’ İktisat İşletme ve Finans, 28(2), 119-136.
• Hodgson, G.M. (2008) “An Institutional and Evolutionary Perspective on Health Economics.” Cambridge Journal of Economics, 32,235-256.
• Http://Data.Worldbank.Org/İndicator (Erişim Tarihi: 11.05.2022).
• Http://Stats.Oecd.Org/ (Erişim Tarihi: 11.05.2022)
• Jack, W. (1999). Principles of Health Economics for Development Countries, WBI Development Studies, Washington: The World Bank. Erişim Adresi:[http://documents.worldbank.org/curated/en/569351468765045048/pdf/multipage.pdf.]. (Erişim Tarihi: 10.05.2022).
• Kalaycı, Ş. (2016). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayınevi. Ankara.
• Karagöz, Y. (2019). Spss Amos Meta Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Nobel Yayıncılık. Ankara.
• Köksal, S.S., Sipahioğlu, N.T., Yurtsever, E., Vehid, S. (2016). ‘‘Temel sağlık düzeyi göstergeleri açısından Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleri.’’ Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(4),205-212.
• Lorcu, F., Bolat, B. A. (2012). ‘‘Comparison member and candidate countries to the European Union by means of main health indicators.’’ China-USA Business Review, 11(4), 556-563.
• Mariko, M. (2003). “Quality of Care and the Demand for Health Services in Bamako, Mali: The Specific Roles of Structural, Process, And Outcome Components” Social Science &Medicine, 56, 1183-1196.
• Mcpake, B. Normand, C. (2007). Health Economics an International Perspective. London and Newyork: Routledge.
• Moran, V. Jacobs, R. (2013). ‘’An ınternational comparison of efficiency of ınpatient mental health care systems.’’ Health Policy, 112, 88– 99.
• Mut, S. Akyürek, Ç.E. (2017). ‘‘OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergelerine Göre Kümeleme Analizi ile Sınıflandırılması.’’ International Journal of Academic Value Studies, 3(12), 411-422.
• Mutlu, A. Işık, A.K. (2012). Sağlık Ekonomisine Giriş. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Nırel, N, Grınstıen Cohen, O. Eyal, Y. Samuel, H. Ben Shoham, A. (2015). ‘‘Models for projecting supply and demand for nurses in Israel.’’ Israel Journal of Health Policy Research, 4(46), 1-12.
• Orhaner, E. (2006). ‘‘Türkiye'de Sağlık Hizmetleri Finansmanı ve Genel Sağlık Sigortası.’’ Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-22.
• Phelps, C.E. (2003). Health Economics, 3rd Edition, Boston, Addison Wesley.
• Sargutan, A. E. (2004) Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri, Başaran Teknik, Ankara.
• Sığırlı, D., Ediz, B., Cangür, Ş., Ercan, İ., Kan, İ. (2006). ‘‘Türkiye ve Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin sağlık düzeyi ölçülerinin çok boyutlu ölçekleme analizi ile incelenmesi.’’ İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2), 81-85.
• Şahin, D. (2017). Sağlık Göstergeleri Bakımından Türkiye’nin Avrupa Birliği Ülkeleri Arasındaki Yeri: İstatistiksel Bir Analiz. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 55-77.
• Tatar, M. (2013). Sağlık Ekonomisi. H. S. Palteki içinde, Hastane Yönetimi (s. 337- 354). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
• Temür, Y. Bakırcı, F., (2008). “Türkiye’de sağlık kurumlarının performans analizi: bir VZA uygulaması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 261-281.
• Ünal, E. (2013). Sağlık Ekonomisi ve Yönetimi. Bursa: Ekin Yayınları.
• Wessels, W.J. (2006). Economics. Barron's Business Review Series. New York.
• Yalçın Balçık, P., Demirci, Ş., Konca, M. (2021). ‘‘Comparison of European countries’ health indicators and health expenditures by clustering analysis.’’ Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 365–377.