EFFICIENCY OF TAX COURTS IN RESOLVING TAX DISPUTES WITH STATISTICAL DATA

Yıl 2023, Sayı: 45, 566 - 599, 31.12.2023

Mutlu Yoruldu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1228141

Öz

Taxes are the economic values that are one of the most important financing sources of the states from the past to the present and that the states take from their citizens forcibly and gratuitously by using their sovereign power in order to continue their public services. States may encounter certain problems while collecting taxes from taxpayers. These problems can be caused by the taxpayer as well as by the authorized bodies of the state. Problems that occur during tax collection are defined as tax disputes in the literature. Tax disputes are the disputes that arise between the state and the taxpayer due to the imposition, notification, accrual, penalty and collection processes of the tax. These disputes can be resolved by administrative means, that is, by peaceful means, as well as by judicial means. In this study, the Tax Courts, which is one of the ways of judicial resolution of tax disputes, and the importance and effectiveness of this court in tax disputes will be mentioned.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax Courts, Tax Disputes, Judicial Resolution

İSTATİSTİKİ VERİLERLE VERGİ MAHKEMELERİNİN VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE ETKİNLİĞİ

Öz

Vergiler, devletlerin en önemli finansman kaynaklarından biri olan ve devletlerin kamusal hizmetlerini devam ettirebilmesi için egemenlik gücünü kullanarak vatandaşlarından cebren ve karşılıksız aldığı parasal değerlerdir. Devletler mükelleflerden vergileri tahsil ederken belli başlı sorunlarla karşılaşabilmektedir. Bu sorunlar mükellef tarafından olabildiği gibi devletin yetkili organları tarafından da meydana gelebilmektedir. Vergilendirme sırasında meydana gelen sorunlar literatürde vergi uyuşmazlıkları olarak tanımlanmaktadır. Vergi uyuşmazlıkları devlet ile mükellef arasında verginin tarh, tebliğ, tahakkuk, tahsil ve ceza kesme işlemlerinden dolayı meydana gelen anlaşmazlıklardır. Bu anlaşmazlıklar idari (barışçıl) yollarla olabildiği gibi yargısal yollarla da çözüme kavuşturulabilmektedir. Bu çalışmada vergi uyuşmazlıklarının yargısal çözüm yollarından olan Vergi Mahkemelerinin etkinliği istatistiki verilerle değerlendirilmektedir. Çalışmada belge ve mevzuat taraması yapılarak bilgi toplandığından, nitel araştırma yöntemlerinden dokümantasyon analizi kullanılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde Vergi Mahkemelerinin vergi uyuşmazlıklarının çözümünde etkin oldukları fakat birtakım düzenlemelerle yetki ve görev alanlarına ilişkin performanslarının daha da artırılabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi Mahkemeleri, Vergi Uyuşmazlıkları, Yargısal Çözüm

Kaynakça

• Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü (2021). Adli İstatistikler. https://adlisicil.adalet.gov.tr/. Erişim Tarihi: 15.10.2022.
• Aka, Y. (2009). Türkiye’de Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Vergi Mahkemelerinin Yeri Ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2009.
• Armağan, R. (2009). Vergi uyuşmazlıklarının yargı sürecinde çözümü: Isparta ili özelinde bir değerlendirme. Maliye Dergisi, 156: 199-218.
• Demir, O. (2007). Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Yetkili Mahkeme. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1-2): 220.
• Eraslan, Y. ve Üstün, Ü. S. (2018). İdare ve Vergi Mahkemeleri Arasında Çıkan Görev Uyuşmazlıkları ve Çözümünde Esas Alınan Ölçütler. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26 (2): 149-187.
• Gözler, T. ve Demir, A. (2015). Vergi Uyuşmazlıkları ve Vergi Yargılaması Usulü. Journal of International Management and Social Researches, 2(4): 29.
• Hâkimler ve Savcılar Kurulu, (2022). Adli İstatistikler. https://hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/2a0ab068-4e09-4220-890b-cf2973451bf2.pdf. Erişim Tarihi: 15.10.2022.
• Gülşen, M. İ. (2018). Vergi Uyuşmazlıklarının Yargısal Çözüm Yollarının Çeşitli Göstergeler İle Analizi: İstanbul Vergi Mahkemeleri Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52: 241-258.
• Oğurlu, Y. (1997). Vergi Yargılamasında Vergi Mahkemelerinin Görev ve Yetkileri. Atatürk üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1): 317-331.
• Özdemir, T. ve Arslaner, H. (2017). Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Aşamasında Çözüm Sürecinde Etkinlik Sorunu; Aydın İli Özelinde Bir Çalışma. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3): 323-329.
• Pazarlıoğlu, E. (2010). Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Vergi Mahkemelerinin Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir, 2010.
• URL1: https://www.devrimbozkurt.av.tr/ornek-dilekceler/vergi-dava-dilekcesi-ornek/
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/P%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4. 24.04.20 tarihinde indirilmiştir.
• Yoruldu, M. (2019). Vergi Dava Dilekçesinin Düzenlenmesi ve Özellikli Durumlar. Vergi Sorunları Dergisi, 374: 106-116.
• Yoruldu, M. (2020). Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Vergi Mahkemelerinin Rolünün Değerlendirilmesi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(5): 7-13.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
• 2576 Sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun
• 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu