THE PLACE AND IMPORTANCE OF NECMETTIN CEVHERİ IN TURKEY'S POLITICAL LIFE (1951-2002)

Yıl 2024, Sayı: 46, 340 - 375, 30.04.2024

Hüseyin Şeyhanlıoğlu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1356516

Öz

There are many political actors in Turkey's political life, although they were influential in the period, there are no academic studies about them. Necmettin Cevheri is one of the rare people who have been influential in politics for more than half a century, but there is no academic study about him. This is essentially one of the shortcomings of our academic community. Because it is their duty to research who provides or contributes to basic services such as universities, factories, airports, agriculture and transportation, especially in the GAP, and to introduce him as an example to future generations. The aim of this study is to introduce Necmettin Cevheri to future generations. Necmettin Cevheri's political life, which started with the Democrat Party in 1951, continued with the Justice Party, which also had the same ideas and cadres, and ended with the True Path Party (DYP) in 2002 of his own accord. In his 51-year political life, Cevheri served at all levels of the Party, starting from the provincial presidency during the hectic periods of Turkey, as well as serving as a minister, deputy prime minister and deputy prime minister in the government. The name of Necmettin Cevheri is known as the brother of the region, the heavyweight of the Party and the right arm of Demirel, especially in the Eastern and Southeastern Anatolia Regions. The aim of this study is to explain the important political points in our political life, the effects of Necmettin Cevheri on today's actors and political events. For this purpose, written and oral statements written by Cevheri himself and interviews with important political figures of the period were conducted.

Anahtar Kelimeler

Political Life of Turkey, Democrat Party, Justice Party, True Path Party, Necmettin Cevheri

TÜRKİYE’NİN SİYASİ HAYATINDA NECMETTİN CEVHERİ’NİN YERİ VE ÖNEMİ (1951-2002)

Öz

Türkiye’nin siyasi hayatında, döneminde etkili olmasına rağmen hakkında akademik çalışma bulunmayan çok sayıda siyasi aktör bulunmaktadır. Yarım asrı aşkın bir süre siyasette etkili olmasına rağmen hakkında akademik bir çalışma bulunmamış nadir kişilerden biri de Necmettin Cevheri’dir. Bu, esasen akademik camiamızın eksikliklerindendir. Çünkü ülkede GAP başta olmak üzere, üniversiteler, fabrikalar, havalimanları, tarım ve ulaşım gibi temel hizmetleri yapanın veya buna katkı sunanın kim olduğunu araştırmak ve onu gelecek nesillere örnek olarak tanıtmak onların görevidir. Bu çalışmanın amacı da gelecek nesillere Necmettin Cevheri’nin tanıtılmasıdır. Necmettin Cevheri’nin 1951 yılında Demokrat Parti’yle başlayan siyasi hayatı, yine aynı düşünce ve kadrolara sahip olan Adalet Partisi’yle devam etmiş ve Doğru Yol Partisi’yle (DYP) 2002 yılında, kendi isteğiyle bitmiştir. Cevheri, 51 yıllık siyasi hayatında Türkiye’nin hararetli dönemlerinde il başkanlığından başlayarak Parti’nin tüm kademelerinde görev yaptığı gibi hükümette bakanlık, başbakan yardımcılığı ve Başbakan vekilliği görevlerinde bulunmuştur. Necmettin Cevheri ismi başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde olmak üzere bölgenin abisi, Parti’nin ağır topu ve Demirel’in sağ kolu olarak bilinmekte ve GAP ile özdeşleşen 51 yıllık siyasi hayatında ismi ve soy ismi gibi siyasette ve toplumda saygıyla bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı siyasi hayatımızda karanlıkta kalan önemli siyasi noktaları, bugünkü aktörlerin ve siyasi olayların üzerinde, Necmettin Cevheri’nin etkilerini açıklamaktır. Bunun için bizzat Cevheri’nin kaleminden çıkan yazılı ve sözlü ifadeler ve döneminin önemli siyasi kişileriyle görüşmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Necmettin Cevheri,, Adalet Partisi, Doğru Yol Partisi

Kaynakça

• Abadan, N. (1965). 1965 Seçimlerinin Tahlili. SBF Yayınları Ankara.
• Bilgiç, S. (1998). Hatıralar. Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Cevheri, N. (2013). Siyasette 51 Yıl. İstanbul: Grafik Tasarım.
• Cevheri, İ. C (2021). Görüşme kaydı
• Çavuşoğlu, H. (2009). Merkez Sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül Sonrası Partileşme.
• -------------, H. (2016). Süleyman Demirel'in Siyasal Hayatı ve Kişisel Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 3.
• Ensarioğlu, M.S.(2023): Sözlü görüşme, TBMM, Ankara.
• Kıratlıoğlu, Esat (2021): Sözlü görüşme, Angora Evleri (Ankara)
• Şeyhanlıoğlu, H. (2020). Türkiye’nin Siyasal Hayatında Demokrat Parti, KDY Yayınları, İstanbul
• ---------------------------------- (2022). Siyasi Muhafazakârlık ve Türkiye. KDY Yayınları. İstanbul
• -----------------------------------(2011) 12 Temmuz 2011 ve 05 Temmuz 2021 Necmettin Cevheri ile sözlü görüşme (Ankara)
• ---------------------(2023) Türkiye’nin Siyasi hayatında Necmettin Cevheri ile 51 Yıl, KDY Yayıncılık, İstanbul.
• Resmi Gazete, 12 Eylül 1987, Sayı: 19572.
• Zeybek, Namık K.: (2021) Sözlü Görüşme, Ankara
• https://www.aa.com.tr/tr/politika/d-8-23uncu-yilini kutluyor/1877799
• https://www.sanliurfaolay.com/makale/necmettin-cevheri-icin-ne-dediler-4304 18.09.2023) :