SİLİFKE (MERSİN) İLÇESİ ÇİLEK ALANLARINDA ZARARLI, TURUNÇGİL UNLUBİTİ [Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae)] ÜZERİNE BİR GÖZLEM

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 10 - 19, 30.06.2023

Naim Öztürk , Adalet Hazır , Mehmet Bora Kaydan

Öz

Bu çalışma; 2022 yılı üretim sezonunda Silifke (Mersin) ilçesi çilek alanlarında gözlem şeklinde yürütülmüştür. Yapılan gözlemlerde, Turunçgil unlubiti [Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae)]’nin çilek alanlarındaki bulaşlık durumu ve zarar şeklinin tespiti amaçlanmıştır.
Yapılan gözlemlerde; Ülkemizde daha önce kaydı bildirilen, fakat Akdeniz Bölgesi çileklerinde konukçu kaydı bildirilmeyen P. citri’nin, Eğe Bölgesi’nden sonra ülkemizin önemli çilek üreticisi ve ihracatçısı durumundaki Silifke (Mersin) ilçesi çilek alanlarındaki bulaşıklık durumu ve zarar şekli belirlenmiştir. Çalışmada, P. citri larva ve dişi bireylerinin çileğin kök boğazında, koltuk diplerinde, sürgün uçlarında, meyve ile çanak yaprağı arasında, çiçek tomurcuklarında, meyve salkımlarında ve meyvesinde özsuyu emerek beslendiği saptanmıştır. Söz konusu zarar sonucunda da çilek yapraklarında sararma, çiçek ve meyvelerde şekil bozuklukları, gelişme geriliği ile verim ve kalite kaybı oluştuğu gözlenmiştir. Ayrıca, P. citri’nin Silifke ilçesi çilek alanlarında mayıs–eylül aylarında ekonomik olarak zarar yaptığı, haziran–temmuz aylarında yüksek popülasyon oluşturduğu ve yöredeki bulaşıklık oranının ise, % 18,84 olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çilek, Turunçgil unlubiti, Planococcus citri, Mersin, Türkiye

Kaynakça

• Ahmed, N.H., Abd-Rabou, S.M., 2010. Host plants, geographical distribution, natural enemies and biological studies of the Citrus mealybug, Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae). Egyptian Academic Journal of Biological Science, 3: 39-47.
• Anonim, 2008. Meyve ve Bağ Zararlıları (Editör; M. Aydemir). Zirai Mücadele Teknik Talimatları, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara, Cilt: 4, 388 s.
• Anonim, 2015. Planococcus citri. Plant Pests of the Middle East (Pseudococcidae). http://www.agri.huji.ac.il/mepests/pest/Planococcus_citri/
• Anonim, 2016a. Planococcus citri (citrus mealybug). CABI Invasive Species Compendium, Detailed Coverage of Invasive Species Threatening Livelihoods and Environment Worldwide. https://www.cabi.org/isc/datasheet/
• Anonim, 2016b. Citrus mealybug (Planococcus citri). CABI Plantwise Knowledge Bank. https://www.plantwise.org/knowledgebank/datasheet/
• Anonim, 2017. Turunçgil Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara, 151 s.
• Anonim, 2019. Citrus mealybug, Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae). Featured Creatures (Entomology & Nematology, FDACS/DP, EDIS). UF, IFAS University of Florida, Florida Depatment of Agriculture and Consumer Services. https://entnemdept.ufl.edu/creatures/CITRUS/Planococcus_citri.htm
• Anonim, 2020. Çilek Bitkisinin Tanımı, Önemi, Kısımları, Memleketi ve Sınıflandırılması Hakkında Kısa Bilgiler. https://pratiktarim.com/cilek-bitkisinin-tanimi-onemi-kisimlari-memleketi-ve-siniflandirilmasi-hakkinda-kisa-bilgiler/
• Anonim, 2021. Tarım Ürünleri Piyasaları (Çilek). Strateji Geliştirme Başkanlığı, TEPGE. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/
• Anonim, 2022a. Çilek Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara, 85 s.
• Anonim, 2022b. Planococcus citri. https://en.wikipedia.org/wiki/Planococcus_citri Erkılıç, L., Yumruktepe R., Mart C., 1996. İçel ili çilek alanlarında bulunan Arthropod türleri. Türkiye 3. Entomoloji Kongresi, 24–28 Eylül, Ankara, 440–447.
• Gençer, N.S., Kovancı O.B., Kovancı B., Akgül H.C., 2004. Bursa ili çilek üretim alanlarında bulunan Heteroptera takımı türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 28 (1): 69–80.
• Griffiths, J.T., Thompson W.L., 1957. Insects and mites found on Florida citrus. University of Florida Agricultural Experiment Station Bulletin, 591: 30-33.
• Kaplan, M., Yücel A., 2014. Elazığ ili çilek alanlarında belirlenen zararlı böcek ve akar türleri. Meyve Bilimi Dergisi, 1 (2): 7-14.
• Karacaoğlu, M., 2016. akdeniz ve ege bölgesi turunçgil bahçelerinde unlubit türlerinin belirlenmesi ile Turunçgil unlubiti, Planococcus citri (Risso) (Hem.: Pseudococcidae)’nin bazı biyo-ekolojik özellikleri üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Sarıçam-Adana, 169 s. Kerns, D., Wright G., Loghry J., 2001. Citrus mealybug (Planococcus citri). College of Agriculture Cooperative Extension, University of Arizona (12 April 2016).
• Kovancı, O.B., Gençer N.S., Kovancı B., Akgül H.C., 2003. Bursa ili çilek alanlarında bulunan Homoptera türleri. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (3): 318-322.
• Madanlar, N., Yoldaş Z., 1996. Menemen (İzmir)'de açık alanlarda çilek bitkisinin topraküstü böcek ve akar faunası ile bunların popülasyon gelişimi üzerinde araştırmalar. Türkiye III. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 24-28 Eylül 1996, Ankara, 52-59.
• McKenzie, H.L., 1967. Mealybugs of California with taxonomy, biology and control of North American Species (Hom.: Coccoidea: Pseudococcidae). University of California Press, Berkeley, 261 pp.
• Polat, F., Ülgentürk, S., Kaydan M.B., 2008. Developmental biology of Citrus mealybug, Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Pseudococcidae) on ornamental plants. Proceedings of the International Symposium on Scale Insect Studies, 177-184.
• Özgökçe, M.S., Kına E., Kara H., 2018. Life table and some biological features of Planococcus citri, Risso (Hemiptera: Pseudococcidae) on 41-B grapevine variety (Vitis vinifera L.). Yüzüncü Yıl Ünv. Journal of Agricultural Sciences, 28: 247-256.
• Öztürk, N., Hazır A., Kaydan M.B., 2022. Planococcus citri (Risso) (Hemiptera: Coccomorpha: Pseudococcidae) on strawbery (Fragaria vesca L., Rosaceae) in Silifke, Mersin, Turkey. Journal of Plant Science and Phytopathology, 6 (2): 170-172.
• Uygun, N., Ulusoy M.R., Karaca İ., Satar S., 2010. Meyve ve Bağ Zararlıları (III. Baskı). Özyurt Matbaacılık, Adana, 347 s.
• Watson, J.R., 1918. Insects of a citrus grove. University of Florida Agricultural Experiment Station Bulletin, 148: 214-216.
• Yıldırım, E.M., Başpınar H., 2008. Aydın ili çilek alanlarında saptanan Noctuidae (Lepidoptera) familyası türleri, yayılışı, zararı ve popülasyon dalgalanmaları üzerinde çalışmalar. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 115-121.