COVID-19 PANDEMİSİNDE GÖREV ALAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEĞİN DEPRESYON, ANKSİYETE VE STRES DÜZEYLERINE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 54 Sayı: 1, 70 - 77, 27.04.2021

Mehmet Öztürk , Gunay Tuncer Ertem , Mustafa Sırrı Kotanoğlu , Şebnem Erdinç , Sami Kınıklı

https://doi.org/10.20492/aeahtd.806895

Cited By: 13

Öz

Amaç: Pandemi sürecinde görev alan sağlık çalışanlarının algıladıkları sosyal desteğin depresyon, anksiyete, stres düzeyleri ile arasında ilişki olup olmadığının saptanması ve ilişkili ise hangi faktörler ile ne düzeyde ilişkili olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: S.B.Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesinde pandemi ile ilgili birimlerde görevlendirilen doktor ve hemşire/sağlık memurundan oluşan 197 kişi çalışmaya alınmıştır. Örneklem grubuna sosyodemografik veri formu, DASS-42 ve ÇBASDÖ uygulanmıştır. Bulgular: 197 katılımcının; %58,4’ü doktor, %41,6’sı hemşire/sağlık memuru, %65’i kadın, %50’si evli ve %40,4’ü COVID-19 servisinde, %24,1’i acil serviste, %22,3’ü COVID-19 yoğun bakım servisinde %11,2’si COVID-19 polikliniğinde çalışıyordu. Orta ve ileri düzeyde depresif belirti gösteren sağlık çalışanı oranı %53,3, anksiyete belirtisi gösterenler %53,8 ve stres belirtileri gösterenlerin oranı ise %48.7 di. Hemşirelerin doktorlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek depresyon (p=0,041), anksiyete (p=0,013) ve stres puanlarına sahip oldukları (p=0,009), kadınların erkeklerden DASS-42 tüm alt ölçeklerinde istatistiksel olarak daha yüksek puan aldıkları saptandı. Haftalık çalışma süresi arttıkça depresyon puanlarında artış olduğu (p=0.012), 24 saatin üstünde haftalık çalışma saati olanlarda anksiyete düzeyleri yüksek bulundu (p<0.05). ÇBASDÖ-aile alt boyutunun DASS-42 depresyon alt ölçeği ile orta derecede kuvvetli, negatif yönde korele (p=0.001, r=-0.439) ve DASS-42 total skorunun ÇBASDÖ-total skoru ile negatif yönlü korele olduğu gözlendi (p<0.001, r=-0.350). Sonuç: Algılanan sosyal desteğin azalmasının, pandemide görev alan sağlık personelinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinde artışla kendini gösterebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, sağlık çalışanı, sosyal destek

Kaynakça

• 1. Liang WH, Guan WJ, Li CC et al. Clinical characteristics and outcomes of hospitalised patients with COVID-19 treated in Hubei (epicenter) and outside Hubei (non-epicenter): A Nationwide Analysis of China. Eur Respir J. 2020 Apr 8:2000562. doi: 10.1183/13993003.00562-2020.
• 2. Coronavirus disease 2019. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 (Erişim tarihi: 24.05.2020).
• 3. COVID-19: Türkiye’de güncel durum. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/ (Erişim tarihi: 14.09.2020).
• 4. Cevik M, Bamford CGG, Ho A. COVID-19 pandemic-a focused review for clinicians.Clin Microbiol Infect 2020 25;S1198-743X(20) durum 30231-7.
• 5.Jin YH, Huang Q, Wang YY, Zeng XT et al. Perceived infection transmission routes, infection control practices, psychosocial changes, and management of COVID-19 infected healthcare workers in a tertiary acute care hospital in Wuhan: A cross-sectional survey. Mil. Med. Res. 2020, 7-24.
• 6. Kapmaz M. Being a COVID-19 patient as an infectious diseases physician. Infect Dis Clin Microbiol 2020 2 (1): 48-51
• 7. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC). Mental health and psychosocial support for staff, volunteers and communities in an outbreak of novel coronavirus. IFRC: Hong Kong, 2020
• 8. Kaya B. Pandeminin ruh sağlığına etkileri. Klinik Psikiyatri 2020;23:123-124. doi 10.5505/kpd.2020.64325
• 9. Brooks SK, Dunn R, Amlôt R, et al. A systematic, thematic review of social and occupational factors associated with psychological outcomes in healthcare employees during an infectious disease outbreak. J Occup Environ Med 2018;60(3):248-57
• 10. Huremovıc D. Quarantine and Isolatıon: Effects on healthcare workers. In: Huremovıc D eds. , Psychiatry of Pandemics A Mental Health Response to Infectıon Outbreak, Springer Nature Switzerland AG 2019, p:119-125
• 11.Xiao, H., Zhang, Y., Kong, D. et al. The effects of social support on sleep quality of medical staff treating patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19) in january and february 2020 in China., Med Sci Monit 2020; 26: e923921-1–e923921-8
• 12.Lai J, Ma S, Wang Y, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open 2020;3(3):e203976-e76. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2020.3976
• 13. Wu KK, Chan SK, Ma TM Posttraumatic stress, anxiety, and depression in survivors of severe acute respiratory syndrome (SARS). J Trauma Stress, 2005; 18: 39–42
• 14. Hawryluck L, Gold WL, Robinson S et al. SARS control and psychological effects of quarantine, Toronto, Canada. Emerg Infect Dis, 2004; 10: 1206–12
• 15. Verma, S., Mythily, S., Chan, Y.H. et al. Post-SARS psychological morbidity and stigma among general practitioners and traditional Chinese medicine practitioners in Singapore.. Ann. Acad. Med. Singap. 2004, 33 (6),743–748.
• 16. Lee AM,Wong JG, McAlonan GM, et al. Stress and psychological distress among SARS survivors 1 year after the outbreak.. Can J Psychiat 2007;52(4):233 240.doi:10.1177/070674370705200405
• 17. Li L, Wan C, Ding R, et al. Mental distress among Liberian medical staff working at the China Ebola Treatment Unit: a cross sectional study.. Health Qual Life Out 2015;13(101153626):156
• 18. Matsuishi K, Kawazoe A, Imai H, et al. Psychological impact of the pandemic (H1N1) 2009 on general hospital workers in Kobe. Psychiatry Clin. Neurosci. 2012;66(4):353-60
• 19. Ricci-Cabello I ,Echavez J,Serrano-Ripoll M et al.Impact of viral epidemic outbreaks on mental health of healthcare workers:a rapıd systematic review ; medRxiv preprint 2020, doi:10.1101/2020.04.02.20048892
• 20.Brugha TS: Social networks and social support. Curr Opin Psychiat, 1990; 3: 264–6
• 21. Yang NX, Xiao H, Wang W et al. Effects of doctors’ empathy abilities on the cellular immunity of patients with advanced prostate cancer treated by orchiectomy: The mediating role of patients’ stigma and self-efficacy. Patient Prefer Adher, 2018; 12: 1305–14
• 22. Yang NX, Xiao H, Cao YN et al: Influence of oncology nurses’ empathy on lung cancer patients’ cellular immunity. Psychol Res Behav Manag, 2018; 11: 279–8
• 23.Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multidimensional scale of perceived social support. J Pers Assess 1988; 52: 30-41
• 24.Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 2001; 12: 17- 25
• 25. Lovibond SH, Lovibond PF. Manual for the Depression Anxiety Stress Scales. 2nd Ed. Sydney: Psychology Foundation of Australia, 1995
• 26. Bilgel N, Bayram N. Depresyon Anksiyete Stres Ölçeğinin (DASS-42) Türkçeye uyarlanmış şeklinin psikometrik özellikleri. Noro Psikiyatr Ars 2010; 47,118-26.
• 27. Tuncay FE, Koyuncu E, Özel Ş A. Revıew Of Protective And Risk Factors Affectıng Psychosocial Health Of Healthcare Workers In Pandemics. Ankara Med J, 2020;(2):488-501, doi: 10.5505/amj.2020.02418
• 28. Elbay RY, Kurtulmuş A, Arpacıoğlu S, Karadere E. Depression, anxiety, stress levels of physicians and associated factors in COVID-19 pandemics. Psychiatry Res. 2020;290:113130.
• 29. Nickell LA, Crighton EJ, Tracy CS, Psychosocial effects of SARS on hospital staff: Survey of a large tertiary care institution. CMAJ. 2004;170(5):793–798
• 30. Huang JZ, Han MF, Luo TD, et al. Mental Health Survey of 230 Medical Staff in a Tertiary Infectious Disease Hospital for COVID-19]. Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi. 2020;38(0):E001.
• 31. Liang Y, Chen M., Zheng X et al. Screening for Chinese Medical Staff Mental Health by SDS and SAS During The Outbreak of COVID-19. J Psychosom Res 2020 ,133, 1101-1102
• 32. Maunder RG, Lancee WJ, Rourke S et al. Factors Associated With The Psychological Impact of Severe Acute Respiratory Syndrome on Nurses and Other Hospital Workers in Toronto. Psychosom Med. 2004;66(6)
• 33. Sasangohar F, Jones SL, Masud FN et al. Provider Burnout and Fatigue During the COVID-19 Pandemic: Lessons Learned from a High-Volume Intensive Care Unit. Anesth Analg. 2020;10.1213/ANE.0000000000004866.
• 34. Bai Y, Lin C-C, Lin C-Y et al. Survey of stress reactions among health care workers involved with the SARS outbreak. Psychiat Serv 2004;55(9):1055-7