İKTİSAT AHLAK VE KAPİTALİZM

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 21, 29.06.2022

Mehmet Karagül

Öz

İnsanoğlu; bilgi, beceri, değerleri, seçim yapabilmesi ve planlı üretebilme yetenekleriyle diğer tüm varlıklar karşısında üstünlük kurmasına rağmen, sahip olduğu değerler doğrultusunda gerçekleştirdiği iktisadi faaliyetler kendisinin ve üzerinde yaşadığı Gezegen’in geleceğini tehdit eder bir boyut kazanmıştır. Ancak insanlığın varoluşundan Sanayi Devrimine kadar geçen binlerce yıllık tarihi süreçte böyle bir sorun yaşanmazken, son 150 yılda kendisini ahlak dışı tanımlayan Kapitalizmin hakim olduğu kısa bir sürede söz konusu vahim sonuçların ortaya çıkması rastlantı olmasa gerek. Bu menfi süreci, insanoğlunun ahlak bilincinden yoksun, sosyal sorumluluktan uzak, toplumsal fayda yerine, bireysel menfaati gözeten ve bu doğrultuda kar maksimizasyonu ile sermaye birikimini hedefleyen Kapitalist iktisadi sistemle olan yakın ilişkisinden bağımsız açıklayabilmek mümkün değildir. Dolayısıyla bu çalışmamızda; öncelikle insan-ahlak, ahlak-iktisat ve iktisat-insan ilişkileri ve bunların karşılıklı etkileşimi ele alınmış, ardından, toplumda ve iktisadi sistemde kabul görmüş gayri ahlakiliğin neden olduğu sosyal ve çevresel sorunlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Nihayetinde ise söz konusu sorunların üstesinden gelebilmek için toplumsal değerlerde, sosyal sorumluluk anlayışında ve iktisadi düşüncede gerçekleştirilmesi gereken yeni anlayışlar, bilimsel veriler ışığında mantıksal çıkarımlarla kurulmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

insan, ahlak, ekonomi, kapitalizm, gelir dağılımı

Economy, Morality and Capitalizm

Öz

Mankind; despite his superiority over all other beings with his knowledge, skills, values, ability to make choices and planned production, his economic activities in line with his values have become threatening the future of himself and the Planet he lives on. However, while there was no such problem in the thousands of years of history from the existence of humanity to the Industrial Revolution, it should not be a coincidence that the aforementioned dire results emerged in a short period of time dominated by Capitalism, which has defined itself as immoral in the last 150 years. It is not possible to explain this negative process independently of the close relationship of human beings with the capitalist economic system, which lacks moral consciousness, is far from social responsibility, observes individual interests instead of social benefit, and aims at profit maximization and capital accumulation in this direction. Therefore, in this study; first of all, human-ethics, morals-economics and economics-human relations and their mutual interaction were discussed, then social and environmental problems caused by accepted immorality in the society and economic system were tried to be revealed. Finally, in order to overcome these problems, new understandings that need to be realized in social values, social responsibility understanding and economic thought have been tried to be established with logical inferences in the light of scientific datas.

Anahtar Kelimeler

Humanbeing, Morality, capitalizm, economy, income distribution

Kaynakça

• Baş, K. (2009). Küreselleşme ve Gelir Dağılımı Eşitsizliği, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1), 49–70.
• Bello, W. (2008), Will Capitalism Survive Climate Change? Chain Reaction, (104) December.
• Blommestein, H. J. (2006). Why Is Ethics Not Part Of Modern Economıcs And Fınance?
• Demirezen, İ. (2017). Tüketim Toplumlarında Ahlâk Tasavvuru ve İslâm, İnsan Ahlak ve İktisat, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları 77, Hatay.
• DER, (2018). Dünya Eşitsizlik Raporu, Creative Commons licence, World Inequality lab.
• Harman, G. (1977). The Nature of Morality, Oxford University Press.
• Historical Perspectıve, Fınance & The Common Good, Summer, 5464.
• Jahan, S. and Mahmud, A. S. (2015). What Is Capitalism? Finance & Development, June.
• Karagül, M., (2018), Rasyonel Ekonomi ve Davranış İktisadından Değerler İktisadına, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 425-440.
• Levent, A. (2018). İktisadi Sistemler ve İş Ahlakı, “Temelleri ve Uygulamalarıyla İş Ahlakı” içinde, Editörler: Nihat Erdoğmuş, Ömer Torlak, Kübra Bilgin Tiryaki, İgiad, 92-118.
• Menderes, M. (2018). Ahlâk ve İktisat, https://akademyadergisi.com/ahlak-ve-iktisat, OXFAM, (2020). Onarım Zamanı Raporu, Ocak.
• OXFAM, (2020). https://www.oxfam.org/en/press-releases/worlds-billionaires-have-more-wealth-46-billion-people. OXFAM, (2021). Eşitsizlik Virüsü Raporu, Ocak.
• Öz, S., (2013). Kapitalizmin Ruhu Problemi: Werner Sombart, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (29), 142-169.
• Özel, M. (2017). Modern İktisat Din ve Ahlak, İnsan Ahlak ve İktisat, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları 77, Hatay.
• Öztürk, M. (2017). Ahlâk’ın Arzu’ya Yenik Düşmesi, İnsan Ahlak ve İktisat, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları 77, Hatay.
• Rehbein, B. (2020). Capitalism and inequality, Revista Sociedade e Estado, Volume 35, 695-722.
• Siddiqui, K. (2018). Capitalism, Globalisation and Inequality, The World Financial Review, December, 40-45.
• Simmons, L. (2017). Is Capitalism Bad for workers?, Insights by Stanford Business, https://www.gsb.stanford.edu, 09.10.2021.
• Storm, S. (2009). Capitalism and Climate Change: Can the Invisible Hand Adjust the Natural Thermostat?, Development and Change, 40 (6): Institute of Social Studies, Published by Blackwell Publishing, 1011–1038.
• Tabakoğlu, A. (2017). İktisat ve Ahlak, İnsan Ahlak ve İktisat, Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları 77, Hatay.
• Thomas, L. (2005). Morality and a Meaningful Life, Philosophical Papers, November, 1-38.
• Weber, M. (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, çev. Zeynep Gürata, Ayraç Yay, Ankara, s. 50.
• https://data.footprintnetwork.org/#/countryTrends?type=earth&cn=223 30.08.2021
• https://iletim.istanbul.edu.tr/index.php/2018/12/20/ekstrem-doga-olaylari-turkiyede-gerceklesmeye-devam-edecek/ 15.09.2021
• https://nordsip.com/2021/07/29/earth-overshoot-day-earlier-than-in-2020 21.09.2021
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58576505 18.10.2021
• https://www.enerjiportali.com/ekolojik-ayak-izi-nedir-nasil-hesaplanir/ 11.11.2021
• https://www.forbes.com/billionaires/#2d552186251c 18.11.2021