Geomorphometric Evaluations in Boraboy Landslide (Amasya)

Yıl 2024, , 169 - 187, 31.03.2024

Onur Yayla , Yıldırım Atayeter

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1424749

Öz

The Boraboy Lake is a typical landslide barrier lake located in the north of Amasya province. It was formed by the accumulation of water behind the landslide barrier that closed the Çatağı Stream valley. In this study, it was aimed to evaluate the geomorphometric properties of the landslide mass forming Boraboy Lake by using geomorphometric indices such as Blockage Index (BI), Impoundment Index (II) and Dimensionless Blockage Index (DBI). According to the data obtained, it was concluded that Boraboy Lake is in the Stable Landslide Dammed Lakes class according to three indices. The fact that the index-specific BI value for each of the indices in the geomorphometric indices was determined to be 8.97 showed that the landslide dammed lake was stable when the volume and drainage area of the set were taken into consideration. The II value of 0.00021 indicates the balance between the reservoir volume and the landslide embankment volume. It has been concluded that this value is a stable barrier lake. Finally, the DBI value of -4.12 indicates that the height of the embankment body and the reservoir capacity keep the landslide dam stable. In general, the lake has been in existence for a long time and it is thought that it will continue to exist steadily in the future, especially if the lake is controlled by appropriate studies on the drainage system. However, the need for observation and new research should not be ignored in terms of many different possible risks such as tectonic movements near the North Anatolian Fault zone and risks that may occur in geomorphological processes in the region.
Keywords: Boraboy Lake, geomorphometric indices, landslide, landslide dammed lakes.

Anahtar Kelimeler

Boraboy Lake, geomorphometric indices, landslide, landslide dammed lakes.

Proje Numarası

SDK-2022-8813

Boraboy Heyelanında (Amasya) Jeomorfometrik Değerlendirmeler

Öz

Boraboy Gölü, Amasya ilinin kuzeyinde yer alan tipik bir heyelan set gölüdür. Çatağın Deresi vadisini kapatan heyelan setinin gerisinde suların birikmesiyle meydana gelmiştir. Bu çalışmada, Boraboy Gölü'nü oluşturan heyelan kütlesinin jeomorfometrik özelliklerinin Blokaj İndisi (BI), Hapsolmuş Su İndisi (II) ve Boyutsuz Blokaj İndisi (DBI) gibi jeomorfometrik indisler kullanılarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen verilerden Boraboy Gölü'nün üç indise göre Kararlı Oluşmuş Heyelan Set Gölleri sınıfında yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Jeomorfometrik indislerde indislerin her biri için indis özelinde BI değerinin 8,97 olarak tespit edilmesi, setin hacmi ve drenaj alanı dikkate alındığında heyelan set gölünün kararlı olduğunu göstermiştir. 0,00021'lik II değeri, rezervuar hacmi ile heyelan set hacmi arasındaki dengeyi göstermektedir. Bu değerde yine kararlı bir set gölü olduğunu sonucunu ortaya koymuştur. Son olarak DBI değerinin -4,12 olması set gövde yüksekliğinin ve rezervuar kapasitesinin heyelan setini kararlı halde devam ettiğini göstermektedir. Genel olarak, göl uzun bir süredir varlığını devam ettirmektedir ve özellikle drenaj sistemi üzerinde uygun çalışmalar yapılarak göl kontrol edildiğinde, gelecekte de istikrarlı olarak varlığını koruyacağı düşünülmektedir. Ancak Kuzey Anadolu Fay zonunun yakınındaki tektonik hareketler, bölgedeki jeomorfolojik süreçlerde oluşabilecek riskler gibi birçok farklı muhtemel risk açısından gözlem ve yeni araştırmaların yapılması ihtiyacının göz ardı edilmemesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Boraboy Gölü, jeomorfometrik indisler, heyelan, heyelan set gölleri

Etik Beyan

Çalışma etik kurul beyan formuna gerek olmayan verilerden üretilmiştir.

Destekleyen Kurum

Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

SDK-2022-8813

Teşekkür

Yazarlar, Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü'ne ve katkı sunan hakemlere teşekkür eder.

Kaynakça

• Agueera-Vega, F., Carvajal-Ramirez, F., Martinez-Carricondo, P., López, J. S. H., Mesas-Carrascosa, F. J., Garcia-Ferrer, A. and Pérez-Porras, F. J. (2018). Reconstruction of extreme topography from UAV structure from motion photogrammetry. Measurement, (121), 127-138. https://doi.org/10.20944/preprints201704.0012.v1
• Akkan, E. ve Gürgen, G. (1993). Gaga Gölü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (2), 241-249.
• Akkan, E., Doğu, A. F., Çiçek, İ., Gürgen, G., Yiğitbaşıoğlu, H. ve Somuncu, M. (1993). Uzungöl. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (2), 251-262.
• Aktimur, H.T., Tekirli, M.E. ve Yurdakul, M.E. (1990). 1/100.000 ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi Tokat D-22 (G-36) paftası. Ankara: MTA, Jeoloji Etüdleri Dairesi.
• Argentin, A. L., Robl, J., Prasicek, G., Hergarten, S., Hölbling, D., Abad, L. and Dabiri, Z. (2021). Controls on the formation and size of potential landslide dams and dammed lakes in the Austrian Alps. Natural Hazards and Earth System Sciences, 21(5), 1615-1637. https://doi.org/10.5194/nhess-21-1615-2021.
• Atayeter, Y., Yayla O. ve Tozkoparan U. (2020). Tekeli Gölü’nün (Kop Dağı/Bayburt) fiziki coğrafyası ve turizm potansiyeli açısından önemi. T. Erdoğan, A. Temizer, R. İnan (Ed.), Sosyal Bilimlerde Akademik Çalışmalar. Montenegro: Ivpe Cetinje.
• Bayrakdar, C. ve Görüm, T. (2012). Yeşil Göl heyelanı'nın jeomorfolojik özellikleri ve oluşum mekanizması. Türk Coğrafya Dergisi, (59), 1-10. https://doi.org/10.17211/tcd.06398
• Beret, B. (1955). Sera Heyelanı. Türk Coğrafya Dergisi, (13-14), 155-160.
• Bozkurt, O., Akın ve Uşak, M. (2004). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin" erozyon" hakkındaki ön bilgilerinin ve kavram yanılgılarının tespiti. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 277-285.
• Canuti, P., Casagli, N. and Rinaldi, M. (1998). Unsaturated flow and mechanisms of failure of a streambank during flow events. In Moore D., Hungr O. Proceedings (pp. 1865-1870).
• Carling, P. A. (2013). Freshwater megaflood sedimentation: What can we learn about generic processes? Earth-Science Reviews, (125), 87-113. https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2013.06.002
• Carling, P. A. and Fan, X. (2020). Particle comminution defines megaflood and superflood energetics. Earth-Science Reviews, (204), 103087. https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2020.103087
• Casagli, N. and Ermini, L. (1999). Geomorphic analysis of landslide dams in the Northern Apennine. 20(3), 219–249.
• Costa, J. E. and Schuster, R. L. (1988). The formation and failure of natural dams. Geotechnical Special Publication, (3), 13-41.
• Crosta, G.B., Frattini, P., Fusi, N., and Sosio, R. (2011). Formation, characterisation and modeling of the Val Pola rock-avalanche dam (Italy). Evans, S., Hermanns, R., Strom, A., Scarascia-Mugnozza, G. (Ed.) Natural and Artificial Rockslide Dams in (p.347-368). Berlin, Heidelberg: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-04764-0_12
• Duman, T. Y. (2009). The largest landslide dam in Turkey: Tortum landslide. Engineering Geology, 104(1-2), 66-79. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2008.08.006
• Doğu, A. F., Çiçek, İ. ve Gürgen, G. (1994). Borabay Gölü (Amasya). Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (3), 242-254.
• Ermini, L. and Casagli, N. (2002). Criteria for a preliminary assessment of landslide dam evolution. Rybar, J., Stemberk, J., Wagner, P. (Eds.), Landslides. Proceedings 1st European Conference on Landslides, 24–26 June in (pp.157–162), Balkema, Prague.
• Ermini, L. and Casagli, N. (2003). Prediction of the behaviour of landslide dams using a geomorphological dimensionless index. Earth Surface Processes and Landforms: The Journal of the British Geomorphological Research Group, 28(1), 31-47. https://doi.org/10.1002/esp.424
• Fan, X., Dufresne, A., Subramanian, S. S., Strom, A., Hermanns, R., Stefanelli, C. T., Hewitt, K., Yunus, A.P., Dunning, S., Capra, L., Geertsema, M., Miller, B., Casagli, N., Jansen, J.D. and Xu, Q. (2020). The formation and impact of landslide dams–State of the art. Earth-Science Reviews, (203), 103116. https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2020.103116
• Flint, J. J. (1974). Stream gradient as a function of order, magnitude, and discharge, Water Resources Research, (10), 969-973. https://doi.org/10.1029/WR010i005p00969
• Hoşgören, M. Y. ve Ekinci, D. (2004). Heyelan seti göllerine tipik bir örnek: Sünnet Gölü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, (12), 1-11.
• Garcia-Castellanos, D., Estrada, F., Jiménez-Munt, I., Gorini, C., Fernández, M., Vergés, J. and De Vicente, R. (2009). Catastrophic flood of the Mediterranean after the Messinian salinity crisis. Nature, 462(7274), 778-781. https://doi.org/10.1038/nature08555
• Korup, O. (2004). Geomorphometric characteristics of New Zealand landslide dams. Engineering Geology. 73(1), 13-35. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2003.11.003
• Liu, W., Lai, Z., Hu, K., Ge, Y., Cui, P., Zhang, X. and Liu, F. (2015). Age and extent of a giant glacial-dammed lake at Yarlung Tsangpo gorge in the Tibetan Plateau. Geomorphology, (246), 370-376. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2015.06.034
• Mason, K. (1929). Shyok glaciers and Indus floods. Himalayan Journal, (1), 10-29.
• Mohseni, F., Amani, M., Mohammadpour, P., Kakooei, M., Jin, S., and Moghimi, A. (2023). Wetland Mapping in Great Lakes Using Sentinel-1/2 Time-Series Imagery and DEM Data in Google Earth Engine. Remote Sensing, 15(14), 3495. https://doi.org/10.3390/rs15143495
• Özler, M. (2021). Kamu yönetimi bağlamında afete dirençli toplum ve bütünleşik afet risk yönetimi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 901-917. https://doi.org/10.31592/aeusbed.821774
• Reneau, S. L., and Dethier, D. P. (1996). Late Pleistocene landslide-dammed lakes along the Rio Grande, White Rock Canyon, New Mexico. Geological Society of America Bulletin, 108(11), 1492-1507. https://doi.org/10.1130/0016-7606(1996)108<1492:LPLDLA>2.3.CO;2
• Shang, Y., Yang, Z., Li, L., Liao, Q., and Wang, Y. (2003). A super-large landslide in Tibet in 2000: background, occurrence, disaster, and origin. Geomorphology, 54(3-4), 225-243. http://dx.doi.org/10.1016/S0169-555X(02)00358-6
• Shafieiganjeh, R., Ostermann, M., Schneider-Muntau, B., and Gems, B. (2022). Assessment of the landslide dams in Western Austria, Bavaria and Northern Italy (part of the Eastern Alps): Data inventory development and application of geomorphic indices. Geomorphology, (415), 108403. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2022.108403
• Tacconi Stefanelli, C., Segoni, S., Casagli, N., and Catani, F. (2016). Geomorphic indexing of landslide dams evolution. Engineering Geology, (208), 1-10. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2016.04.024
• Teller, J. T., Leverington, D. W. and Mann, J. D. (2002). Freshwater outbursts to the oceans from glacial Lake Agassiz and their role in climate change during the last deglaciation. Quaternary Science Reviews, 21(8-9), 879-887. https://doi.org/10.1016/S0277-3791(01)00145-7
• Turzewski, M. D., Huntington, K. W. and LeVeque, R. J. (2019). The geomorphic impact of outburst floods: Integrating observations and numerical simulations of the 2000 Yigong flood, eastern Himalaya. Journal of Geophysical Research: Earth Surface, 124(5), 1056-1079. https://doi.org/10.1029/2018JF004778
• Yayla, O., Atayeter, Y. ve Tozkoparan, U. (2021). Heyelan Set Göllerinin Oluşum ve Gelişim Şartlarının Jeomorfolojik İndislerle Değerlendirilmesi: Kop (Akburak) Gölü (Bayburt) Örneği. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (7), 1-18. https://doi.org/10.46453/jader.820756
• Wang, Y., Dong, J., Zhang, L., Deng, S., Zhang, G., Liao, M., and Gong, J. (2023). Automatic detection and update of landslide inventory before and after impoundments at the Lianghekou reservoir using Sentinel-1 InSAR. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, (118), 103224. https://doi.org/10.1016/j.jag.2023.103224
• Whitbread, K., Jansen, J., Bishop, P. and Attal, M. (2015). Substrate, sediment, and slope controls on bedrock channel geometry in postglacial streams. Journal of Geophysical Research: Earth Surface, (120), 779–798. https://doi.org/10.1002/2014JF003295.
• Zeybek, H. (2002). Sinan (Zinav) Gölü (Reşadiye-Tokat). Türk Coğrafya Dergisi, (38), 105-120.