Dedem Korkut Kitabı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme (Türkiye’deki Yayınlar 1916-2013) Kitap Tanıtımı
Öz
Türk tarihi ve Türk kültürünün en büyük eserlerinden birisi olan Dedem
Korkut Kitabı, Oğuzların destanî nitelikteki hikâyelerini anlatan bir
mecmuadır. Kitap adını, içerisindeki boyları / destanî hikâyeleri anlattığı
belirtilen “Korkut” adlı bir Türk ozanından alır. Dedem Korkut Kitabı’nın hâkim
teması, yaşantısı, töresi, inançları
ile yaşadığı coğrafya içerisinde yerleşik düzene geçmiş kimi uluslarla
kahramanca mücadele eden göçebe Oğuzların hayatıdır. Muhtevası
bakımından adeta Türklerin genetik kodlarının yer aldığı bu kitabın değeri,
Profesör M. Fuad Köprülü tarafından “Bütün Türk edebiyatını terazinin bir
gözüne, Dede Korkut’u öbür gözüne koysanız yine Dede Korkut ağır basar” ifadesi
ile vurgulanmıştır.
Sözlü gelenekte oluştuğu düşünülen ve halkın belleğinde yüzyıllarca
nesilden nesile aktarılan destanî hikâyeler, XV. yüzyılın son çeyreğinde yazıya
geçirilir. Bugün elimizde biri Dresden diğeri de Vatikan’da olmak üzere iki
nüshası vardır. Dresden nüshası 1815 yılında Heinrich Friedrich Von Diez
tarafından kaleme alınan bir incelme yazısıyla bilim dünyasına tanıtılır.
Kitabın, Türkiye’deki ilk neşri ise bulunuşundan yüz yıl sonra 1916 yılında
Kilisli Muallim Rifat tarafından yapılır. 1916’dan günümüze eser birçok
araştırıcı tarafından bilimsel ölçütlere uygun bir kitap halinde neşredilmiş ve
eser pek çok yönden araştırma konusu edilerek, üzerinde yüzlerce makale
yayımlanmıştır.
Türk kültürü içerisinde oldukça önemli
bir yere sahip olan Dedem Korkut Kitabı üzerinde yapılan çalışmalardan biri de
tanıtımını yaptığımız bibliyografya kitabıdır. Kitap, Ahi Evran Üniversitesi
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Salahaddin Bekki
tarafından hazırlanır. Bekki’nin 1916’dan 30 Nisan 2014’e kadar Dedem Korkut
Kitabı’nı konu alan Türkiye kaynaklı toplam 1638 künyeyi içeren bu kitabı, 2015
yılının Ocak ayında Berkan Yayınevi tarafından Dedem Korkut Kitabı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme (Türkiye’deki
Yayınlar 1916-2013) adı ile yayımlanır.
Bir kitabın kalbi kapağındadır. Çünkü
kitapla okuyucuyu buluşturan ilk unsur kapaktır. Dolayısıyla kitabın içeriğine
geçmeden önce kapağı üzerinde durmak gerekir. Bibliyografya kitabının kapağının
tasarımı Mehmet Fidancı, tasarımı ise Biçer Yıldırım tarafından yapılmıştır.
Kitabın kapağına, Dedem Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasının ilk sayfası
basılmıştır. Nesihle yazılmış olan Dresden nüshasının kapak sayfasının
ortasında “Kitâb-ı Dedem Korkud ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (Oğuz
boyunun/Oğuzların diliyle Dedem Korkud Kitabı)” ibaresi ve bunun altında
stilize edilmiş bir yazı ve mühür biçimi verilmek istenmiş bir monogram, sağ
üst köşesinde “târih-i vefât-ı ‘Osman sene 993” kaydı ile kitapla
ilişkisi olmayan birtakım yazılar vardır. Bibliyografya kitabının adı “Kitâb-ı
Dedem Korkud ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân“ başlığının üzerine beyaz,
yazarının adı ise kapakta yer alan monogramın hemen üzerine siyah vurgu ile
yazılmıştır. Ayrıca kapağın alt kısmına, Dedem Korkut boylarında (destanî
hikâyelerinde) yer alan kahramanların yiğitliğini, savaşçı kişiliğini ve göçebe
kültürünü yansıtan temsili atlı Oğuz Alp’i basılmıştır.
Bibliyografya kitabının dışından içine
doğru asıl yolculuk başlandığında kitap, “Giriş s.13-21”, “Bibliyografya s.
22-169” ve “Dizinler s.169-233” gibi kısımlarla beraber üç ana bölümden oluşur.
Salahaddin Bekki kitabının ön sözünde,
bibliyografya çalışmalarını toplumsal hafızayı korumaya yönelik kıymetli
çalışmalar olarak değerlendirir ve bu çalışmaların az olmasını ya da
umursanmamasını toplumsal hafızanın zayıflığına bağlar. Yapmış olduğu özel
bibliyografya kitabını da toplumsal hafızanın yenilenmesine katkı sağlamak ve
Dedem Korkut Kitabı üzerine yapılan çalışmaları toplu olarak görebileceğimiz
özel bir bibliyografya çalışmasının eksikliğini gidermek amacıyla oluşturduğunu
belirtir.
Çalışmanın “Giriş” bölümünde Dede
Korkut ve kitabı hakkında temel bilgilere yer verilir. “Bibliyografya”
bölümünde yer alan künyeler, “tezler (yüksek lisans ve doktora tezleri)”, “
kitaplar”, “makaleler ve diğer yazılar” ile “bildiriler” sırası gözetilerek
kendi içerisinde yazar soyadına göre sıralanarak ve numaralandırılarak verilir.
Bibliyografya kitabında yer alan künyelere ulaşılan kaynaklar ise
“Bibliyografik Kaynaklar s.167-169” başlığı altında aktarılır. “Dizinler”
bölümünde ise, bibliyografyanın kullanımını kolaylaştırmak için, “yazar-
çevirmen-hazırlayan-aktaran-resimleyen adları dizini”, “konu dizini”, “kitap ve
tez adları dizini”, “makale, bildiri ve diğer yazı adları dizini” ile “süreli yayın ve diğer eser adları dizini”
başlıkları altında verilir.
Dedem
Korkut Kitabı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme (Türkiye’deki Yayınlar
1916-2013) adlı kitabın yazarı, bibliyografyasında yer alan
künyeleri bibliyografya hazırlama konusunda oluşmuş temel ilkelere uyarak
aktarır, tespit ettiği künyeleri de özen ve dikkat ile araştırıp, başka
kaynaklardan da doğrulayarak çalışmasına dâhil eder.
Dedem Korkut Kitabı içinde, kültürümüze, gelenek ve göreneklerimize
dair pek çok bilgiyi bulabileceğimiz güncelliğinden fazla bir şey kaybetmemiş
bir kültür hazinesidir. Türk dünyası, kültürü, edebiyatı ve tarihi için büyük
bir değer taşıyan Dedem Korkut Kitabı, bilim âlemine tanıtıldığı ilk günden
beri yerli ve yabancı pek çok araştırmacı ve mütercimin ilgisini çekerek
onların çalışma konusu olmuştur. Bu çalışmalardan sadece Türkiye’de (1916-2013
arasında) yapılanlarının künyelerinin yer aldığı tanıtımını yaptığımız
bibliyografya kitabı bir kültür hazinesi etrafında teşekkül eden çalışmalara
ulaşmamızı sağlayan en kapsamlı çalışma olduğu için elbette takdire şayandır.
Ama asıl takdir edilmesi gereken şey, bibliyografya kitabı yazarının bu çalışmayı
yapmaktaki temel amacı, yani toplumsal hafızayı yenileme bilincidir.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Eylül 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Eylül 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 1 Sayı: 2 |
