Yaşlanmada Fiziksel Aktivite ve Egzersizin Yeri

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 271 - 280, 24.12.2017

Galip Akın

Öz

Yaşlılık yaşam sürecinin bir parçasıdır. Yaşamın her döneminde olduğu gibi yaşlanma da, birbirini takip eden birikimli ve kompleks olaylar sonucu meydana geldiğinden yaşlanma durdurulamaz, fakat yavaşlatılabilir. Yaşlanma bir biyolojik olaydır. Her canlı gibi insanın da genetik yapısına ve çevresel koşullarına bağlı olarak ortalama bir yaşam süresi bulunmaktadır. Günümüz bilgi birikimi ve teknolojisiyle birinci etmen olan, insanın genetik yapısını şu anda değiştirmek mümkün değildir. Fakat son yıllarda aktiviteyle meydana gelen değişikliklerin genetik yapı üzerine de etkili olabildiği görüşü sıklıkla ifade edilmektedir. Böylece fiziksel aktiviteyle birlikte gözlenen olumlu değişmeler, yıllar içinde kaçınılmaz olarak gelen yaşlanma sürecini yavaşlatabilir. Öte yandan insanın karakter ve özelliklerinin ortaya çıkmasında temel rol oynayan ikinci etmen olan çevresel koşulları düzenlemek, geliştirmek, daha kaliteli bir yaşam sürecek ortam koşullarını oluşturmak mümkündür. İnsan gerekli önlemleri alarak, projeler hazırlayarak, havası, suyu ve toprağı temiz, yaşama, çalışma ve dinlenme alanları oluşturarak, buralarda sağlıklı mutlu ve uzun bir ömür sürebilir. Bunun yanında çevresel koşullar içerisinde yadsınamaz bir öneme sahip olan beslenme ve yaşına, cinsiyetine çalışma şekline uygun düzenli egzersizler yaparak, sağlığını ve yaşam isteğini artırarak, uzun ve mutlu bir yaşam sürebilir. Özellikle yaşlının vücudunu oluşturan organ ve sistemlerin yapı ve fonksiyonlarında gerileme ve reaksiyon sürelerinde uzamalar başladığından, yapılacak egzersizlerin çeşidi, niteliği ve süresi çok önem taşır. Yapılacak egzersizlerle vücut yapısı ve fonksiyonları korunduğu gibi organ ve sistemlerin koordinasyon içinde verimli çalışması sağlanarak yaşlanma yavaşlatılabilir. Ancak yapılan egzersizlerden yeterince yararlanılabilmesi için, bir spor hekimine başvurarak, yapılacak egzersizin yaşlıyı uygun olması sağlanmalıdır. Burada her yaşlının yapabileceği egzersiz çeşidinin olduğu her zaman bilinmelidir. Yapılacak egzersizler dikkatle seçilip uygun koşullarda yapıldığında, yaşlının bedenen, ruhen ve sosyal yönlerden tam bir iyilik halinde (sağlıklı olma) olmasını sağlar. Özellikle de bağışıklık sistemini güçlendirerek kalp ve damar hastalıkları, şeker hastalığı gibi kronik hastalıklara, kanser ve verem, kolera, veba gibi akut ve bulaşıcı hastalıklara karşı vücudu korur. Günümüzde çevre kirlenmesi, hormon ve antibiyotik kullanımı ile GDO’lu besinlerin piyasaya sürülmesi, büyük sağlık sorunları yaratmaktadır.Bu literatür çalışmasında yaşlı ve yaşlanma tanıtılarak, yaşlanmayı geciktiren önlemler sıralanacak, bunlardan egzersizin önemi ve değeri bir plan dahilinde tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, yaşlanma, yaşlanmanın geciktirilmesi, egzersiz

Kaynakça

• Akın, G. 2006, Gerontoloji, Her Yönüyle Yaşlılık, Palme Yayıncılık, No:400, Ankara
• Akın. G, 2009, Sağlıklı ve dinç kalmanın yolları. V. Ulusal yaşlılık kongresi 07-08 Mayıs 2009, s.2-12, SİVAS
• Akın. G: Adızel, Ö: 2010, Çevre Sağlıklı yaşamın ön koşuludur. Van Gölü Havzası Örneği, III. Van Gölü Havzası Sempozyumu, 9-11 Haziran, 2010, s.499-506, Erciş/Van
• Akın. G; Güleç, E; Sağır, M; Gültekin, T; Bektaş, Y.2005. Yaşlanma ve yaşlanmayı geciktiren çevresel etmenler, İ.Ü. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 16-19 Kasım 2005, s.127-137, İzmir
• Aksoydan, E. 2010, Health and nutrition status of elderly in Turkey and other eastern European countries, Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 30(2): 674-683
• Aslan, D.; Ertem, M. 2012, Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözüm yolları, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Hasuder Yayın No: 2012-1, Ankara
• Bek, N. 2008, Fiziksel Aktivite ve Sağlığımız, Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara
• Bektaş. Y.; Akın, G; Koca, Özer, B, 2009, Yaşlanma sürecinde ve yaşlılıkta egzersizin önemi, V. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 07-08 Mayıs 2009; s.29-36, Sivas
• Bozcuk, A.N. Demirsoy, A. 1997, Yaşlanmanın biyolojisi, geriatri I, Hekimler yayın birliği, 7-20, Ankara
• Cindaş, A. 2001, Yaşlılarda Egzersiz Uygulamasının Genel İlkeleri, Geriatri (Turkish Journal of Geriatrick), 4 (2): 77-84
• Cox, HG. 1993, Later Life The Realities of Aging, Prentice Hall, Englewood Cliffs, Nevjersey. USA Durmuş, D; Cantük, F.; Topal, T, 2005, Yaşlanma ile kastaki değişmeler, beslenme ve egzersiz, Türk Geriatri Derneği, 8(1): 37-43
• Güneş, G.Y. 2015, Yaşlılarda egzersizin Fiziksel Aktivite, Hareket Korkusu, Yorgunluk ve Uyku Kalitesine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Işıkhan, V. 2000, Yaşlının yaşam kalitesi, Antropoloji ve yaşlılık, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, No:006, s.125-135
• İşleğen, Ç. 2015, Yaşlılarda fizik aktivite ve hastalıklara etkisi II., Ege Tıp Dergisi, 54, Ek Sayı: 29-34
• Kaplanoğlu, A.Y. 2012, Yaşlı Sağlığı, T.C Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile Eğitim Programı, ISBBN: 978-605-4628-06-3, İstanbul
• Kutsal, Y.G. 2001, Yaşamın Son Günleri, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara
• Ordu Gökkaya, N. K. 2009, Yaşlılık döneminde Egzersiz, Türk Fizik Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 55 özel sayı, 2: 92-104
• Polat, Ü; Bayrak Kahraman, B. 2013, Yaşlı Bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki, Fırat Tıp Gergisi, 18(4): 213-218
• Ross, E.K. 1995, Yaşamın Son Günleri, Çeviri Editörü, Gülsen Trakya, Aydoğdu Ofset, Ankara
• Soygüden, A; Cerit, E. 2015, Yaşlılar için egzersiz uygulamalarının önemi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1): 197-224
• Soyuer, F; Soyuer, A. 2008, Yaşlılık ve fiziksel aktivite, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15(3): 219-224
• Sözcü Gazetesi; 2015, 2 Nisan,2016, Sayfa, 5
• Taştan, A. 1993, Geriatri, Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 2: 259-274
• Tekin, A; Kaldırımcı, M. 2008, Rekreasyonel fiziksel egzersizin Yaşlıların fiziksel durum ve depresyon düzeylerine etkisi, Türk Geriatri Dergisi, 11(1): 18-25
• Zülal, A. 2001, Uzun Yaşamın sırları, TÜBİTAK, Bilim ve Teknik Dergisi, 400: s.58-61
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, 2012, Hasta ve Yaşlı Hizmetleri, Günlük Aktivite ve Egzersiz, 723H00003, s, 1-44, Ankara T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, thsk.yasli@sağlik.gov.tr :erişim tarihi: 19.08.2016 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), 2016, Haber Bülteni, Mart. 2016, Sayı, 21520