Filistin ve Kudüs Meselesine Genel Bir Bakış (XIX. Yüzyıl Ortasından XX. Yüzyıl Ortalarına Kadar)

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 150 - 165, 31.12.2018

Hasan Karaköse

https://doi.org/10.31592/aeusbed.475402

Cited By: 5

Öz

             Makalenin
konusu son iki asırda Filistin ve Kudüs’ün genel olarak sosyal ve siyâsî  durumudur. Özellikle yirminci yüzyılda Orta
Doğu’nun petrol ve Filistin olmak üzere iki önemli sancılı meselesi vardır. Son
zamanlarda Kudüs Türkiye gündeminden hemen hemen hiç düşmemektedir. Bu bağlamda
makalenin amacı Filistin ve Kudüs dosyasını bir daha hatırlatmaktır.

      İlk defa  Filistin’de 
İbrahim Paşa zamanında  katolik ve
protestan misyoner okulların açılmasıyla Avrupa tarzı kültür hareketleri
başgösterdi. Yahûdilerin Filistin için örgütlü olarak çalışmalarını 1861
tarihine kadar götürebiliriz. Bu  tarihte
İngiltere ve  Fransa’da  kurdukları cemiyetlerle, Yahûdîleri koruma ve
Filistin’i Yahudi ülkesi yapabilme faaliyetlerine başlamışlar ve fikirde kalan
bu hareketlerini 1882 tarihlerinden itibaren iki yolla eyleme  dönüştürmüşlerdir.  Birincisi  
Filistin’e göçler ve yerleşme çabalarıdır. İkinci sebep ise   1877-18778 Osmanlı Rus Savaşı (93
Harbi)’ndan  sonra, siyonistlerin
Filistin’i yurt yapma düşüncesi ile uluslararası düzeyde girişimlerde
bulunmalarıdır. Yahudilerin bu girişimlerine tepki olarak, Osmanlı devlet
erkanı  Filistin’e yapılacak Yahûdî
göçünün var olan  düzeni  bozacağını düşünmüş ve Padişah İkinci
Abdülhamid  ve  diğer devlet ricali Filistin topraklarında
Yahûdî yerleşimine  karşı  engel olma siyasetini uygulamışlardır.
Filistin meselesinde İttihad Terakkî Fırkası ilk zamanlar ılımlı tavır
sergilemiş fakat daha sonraları onlar da Sultan Abdülhamid’in Filistin siyasetini
benimsemiş ve Yahûdî göçünü engellemeye çalışmışlardır. Birinci Dünya Savaşı ve
İkinci Dünya Savaşı sonrası gelişen siyasi olaylar, Osmanlı hükûmetlerinin
haklılığını ortaya koymuştur. Günümüzde bölgede insanlık dramı  yaşanmakta olup, bunun tek sorumlusu büyük
güçler ve İsrail’dir.

Anahtar Kelimeler

Filistin, Kudüs, Osmanlı Devleti, Sultan Abdülhamid, İsrail

Kaynakça

• Aaronsohn, Alexander(2003) Türk Ordusuyla Filistin’de, Çev: Necmettin Alkan, İstanbul: Selis Kitaplar
• Armaoğlu, Fahir (Trsz.) 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, İstanbul: Alkım Yayınevi Aselî, Kamil Cemil(2002), Osmanlı Dönemi ve Sonrası Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.26, s. 334, 336-337
• Avcı, Casim (2002), Fethedilişinden Haçlı İstilasına Kadar Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.26, s. 327
• Bayur, Yusuf Hikmet(1991), Türk İnkılabı Tarihi, c. 3,. Kısım, IV. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Biren, Mehmet Tevfik(1993), II. Abdülhamid, Meşrûtiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, c.1, İstanbul: Arma Yayınları
• Buzpınar, Tufan( 2011),Filistin’e Yahûdî Göçü Meselesi (1878-1908), Devr--i Hamid, Sultan İkinci Abdülhamid, c.5, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, s.191-203
• Çelik, Mehmed (1993), Filistin, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, c. 13, İstanbul: Çağ Yayınları, s.137-138
• Darkot, Besim(1988), Filistin, İslam Ansiklopedisi, c.4. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s.637-638
• Demirkent, Işın (2002), Haçlılar Dönemi Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.26, s. 331-332, 334-335
• Dolu, Alaaddin (2016), Osmanlı Kroniklerinde Kudüs Algısı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 25/1,2016, Sayfa 22
• Dursun Davud ( 995), Ortadoğu Neresi, İstanbul: İnsan Yayınları
• Ediz, İsmail (2015), Birinci Dünya Savaşı Sonrasında Filistin’de Toplum ve Siyaset (1919-1922), Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, c. 2, Sayı , 2, s.144-141,148
• Emir (Erkilet), Hüseyin Hüsnü (2002), Yıldırım, Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları Harman, Ömer Faruk (2002), Kudüs, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.26, s.324- 325
• Habertürk Gazetesi 15. Mayıs. 2018 Hürriyet Gazetesi 06.12.1917
• İslam Konferansı Teşkilatı Kudüs Komitesi Kararları (1988), Cidde: İslam Konferansı Teşkilatı Yayını
• Karal, Enver Ziya (2011), Osmanlı Tarihi , c. 9, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını
• Karaman, M. Lutfullah (1996), Filistin, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.13, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, s.89-91
• Karaköse, Hasan (2018), Orta Doğu’da Osmanlı İngiliz Mücadelesi (1876-1918 Yılları Arası), Ankara: Nobel Yayınları
• Kasalak , Kadir (2016), İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016/3,Sayı, 25,s.66-67
• Köse, Feyz, Betül (2015), Osmanlı Dönemi Kudüs’ünde İdârî ve Sosyal Yapı, Belgü, Sayı,1, 2015, s.181
• Kürkçüoğlu Ömer (1982), Osmanlı Devleti’ne Karşı Arap Bağımsızlık Hareketi (1908- 1918), Ankara: AÜSB. Fakültesi Yayını
• Nedim, Şükrü Mahmud ( 1995), Filistin Savaşı (1914-1918), Çev. Abdullah Es, Ankara:Genelkurmay Başkanlığı Yayını Nedşe, Refik Şakir (2014), Sultan İkinci Abdülhamid ve Filistin, Çev. Necmeddin Gevri, İstanbul: Eşik Yayınları
• Öke, Mim Kemal (1993), Son Dönem Osmanlı İmparatorluğu, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, c.12, İstanbul: Çağ Yayınları, s.222-224
• Öke, Mim Kemal (2006), Osmanlı İmparatorluğu, Siyonizm ve Filistin Sorunu (1880-1914), Marife, Yıl , 6, Sayı ,1, s.263-264
• Turan, Ömer (2003), Medeniyetlerin Çatıştığı Nokta Ortadoğu, İstanbul: Acar Matbaacılık
• Türk, Fahri (2007), Yahûdî Devleti’nin Demografik Temelleri, Birinci Dünya Savaşı’na Kadar Osmanlı Devleti’nin Filistin Siyaseti, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt, 9, Sayı, 2, s. 71, 73,78-81