Bölgesel Kümelenme Örneği Olarak Ahilik Teşkilatı

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 794 - 812, 30.11.2020

Aykut Göksel , Ayşe Nurefşan Yüksel

https://doi.org/10.31592/aeusbed.700672

Cited By: 5

Öz

Ahilik, XIII. yüzyılda Anadolu'da ortaya çıkmış ve yüzyıllarca varlığını sürdürmüş olan kültürel, eğitsel, dini, idari, askeri ve ekonomik bir teşkilattır. Ahilik teşkilatının ekonomik anlamda mesleki birliktelikler olarak teşkilatlandığı görülmektedir. Kümelenmeler ise birbiriyle bağlantılı olan işletmeler ve kurumların belirli yerlerde coğrafi olarak yoğunlaşmalarıdır. Bu yoğunlaşmalar, genellikle hammaddenin yoğun, pazarın büyük veya talebin çok olduğu durumlarda oluşmaktadır. Sayılan bu özellikler, ahilik teşkilatı meslek birliklerinin şehirlerdeki oluşumlarında da rol oynamaktadır. Ahilik teşkilatının mesleki birlikler olarak teşkilatlanmış olmakla, günümüz kümelenmeleriyle benzerlik gösterdiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bu benzerliği araştırmak, ahilik teşkilatının bir kümelenme örneği olarak nitelenmesinin mümkün olup olmadığını teorik çerçevede tespit etmeye çalışmaktır. Bu amaçla çalışmada, nitel veri toplama yöntemlerinden yazılı doküman incelemesinden faydalanılarak veriler toplanmıştır. Kümelenme kavramı özellikleri ele alınmış, bu kapsamda daha önceki toplumlarda oluşmuş olan ve kümelenme özellikleri gösteren ahilik teşkilatı incelenmiş, benzerlikler tespit edilmiş ve aynı zamanda günümüz toplumlarının oluşturmuş olduğu kümelenmelerle karşılaştırılmıştır. Çalışma boyunca devam eden karşılaştırmalı analizler neticesinde, ahilik teşkilatının, kümelenme özelliklerini taşıdığı ve bölgesel bir kümelenme modeli olarak ele alınabileceği belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, ahilik teşkilatı, kümelenme, yazılı dökuman incelemesi

Kaynakça

• Akdağ, M. (2014). Türkiye’nin iktisadi ve içtimai tarihi (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Akdağ, R., Mete, M. & Emhan, A. (2014). Diyarbakır tekstil ve hazır giyim sektörünün elmas modeli ile kümelenme analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 323-431.
• Alcazar, J.C., Deseda, C.A., Kelchev, A. & Navarro, F. (2011). Internet Based Services Cluster in Silicon Valley, Microeconomics of Competitiveness Ders Final Raporu, Harvard Business School, Boston.
• Alsaç, F. (2010). Bölgesel gelişme aracı olarak kümelenme yaklaşımı ve Türkiye için kümelenme destek modeli önerisi, Planlama Uzmanlığı Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara.
• Aziz, K.. & Norhashim, M. (2008). Cluster-based policy making: assessing performance and sustaining competitiveness. Review of Policy Research, 25(4), 349-375.
• Bayram, M. (1991). Ahi Evran ve Ahi Teşkilatının kuruluşu. Konya: Damla Matbaacılık.
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2012). Türkiye Seramik Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2012-2016), Sanayi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Bostan, İ. (2003). Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Bostan, İ. (2015). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği (7. Baskı). İstanbul: Kitap Yay.
• Bulut, M. (2014). Osmanlı dünyasında vakıflar ve finans, Vakıf ve İktisat Sempozyum Kitabı, s. 33-35. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay.
• Celil, F. (2011). Ahilik Tarikatının Azerbaycan’da izleri, 1. Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu Bildiri Kitabı, I. Cilt, s. 233-239, Kırşehir.
• Çağatay, N. (1988). Anadolu Türklerinin ekonomik yaşamları üzerine gözlemler (Bu Alanda Ahiliğin Etkileri), Belleten, C.LII, Sa.203, s.485-500.
• Çağatay, N. (1989). Bir Türk kurumu olan ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Doğru, H. (1991). XVI. yüzyılda Sultanönü sancağında ahiler ve ahi zaviyeleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Eraslan, İ.H. & Güngören, M. (2013). Endüstriyel kümelenmelerin iktisadi tarihi ve gelişim süreci. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 171-197.
• Gülerman, A. & Taştekil, S. (1993). Ahi teşkilatının Türk toplumunun sosyal ve ekonomik yapısı üzerindeki etkileri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Güllülü, S. (1977). Sosyoloji açısından ahi birlikleri. İstanbul: Ötüken Yay.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. (2016). Ahilik ansiklopedisi (2. Baskı). Ankara: CTA Tanıtım.
• İmer, H. (2015). Türkiye imalat sanayiinde sektörel kümelenme ve rekabet gücü: seçilmiş bölgeler için bir analiz, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• John, C. H. & Pouder, R. W. (2006). Technology clusters versus industry clusters: resources, networks, and regional advantages. Growth and Change, 37(2), 141-171.
• Kala, A. (2012). Debbağlıktan dericiliğe: İstanbul merkezli deri sektörünün doğuşu ve gelişimi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yay.
• Kaya, D.S. (2016). Seramik sektörü, Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü Raporu, Mart 2016.
• Kazıcı, Z. (1988). Ahilik, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt. 1, s. 540-542.
• Köksal, M. F., Kurtoğlu, O., Karaköse, H. & Şenödeyici, Ö. (2008). Kırşehir Müzesi’ndeki ahilik belgeleri: ahi şecerenameleri, beratlar, vakfiyeler. Kırşehir: Kırşehir Valiliği.
• Köprülü, M. F. (2015). Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşu. İstanbul: Alfa.
• Kunt, İ. V. (2010). Kobi’lerin rekabetçi avantaj sağlamalarında kümelenme stratejisinin rolü ve bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Mercan, B., Halıcı, N. S. & Baltacı, N. (2004). Küresel ve bölgesel rekabet avantajı sağlayıcısı olarak sanayi odaklarının (clusters) oluşumu ve gelişimi. 3. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 25-26 Kasım, Eskişehir, 167-176.
• Morosini, P. (2004). Industrial clusters, knowledge integration and performance. World Development, 32(2), 305-326.
• Mueller, R.A.E. & Sumner, D. A. (2005). Clusters of grapes and wine. Annual Meeting of the American Agricultural Economics Association, July 23, Providence, 2-14.
• Nurdan, S. (2012). Osmanlının son döneminde Ankara tiftik keçisinin yok oluşuna karşı Beypazarı’nda yapılan bazı mücadeleler, Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2. Cilt, s. 749-759, Ankara.
• Odabaşı, Z. (2008). Bir ahi dostu: Franz Taeschner-hayatı ve eserleri. Ankara: A.E.Ü. Ahilik Kültürünü Araştırma Merkezi Yay.
• Oral, M. (2014). Kümelenme yaklaşımının firma performansına etkisi: Ankara OSTİM örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ortaylı, İ. (2010). Türkiye teşkilat ve idare tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
• OSSA OSTİM Savunma ve Havacılık Kümelenmesi, Küme Hakkında, http://www.ostimsavunma.org/tr/content/kume-hakkinda/281 (4.12.2016).
• Özdemir, R. (2012). Ankara’da sof ve şal üretimi (1770-1850), Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2. Cilt, s. 729-735, Ankara.
• Porter, M. E. (1990a). The competitive advantage of nations. Harvard Business Review, March-April, 73-91.
• Porter, M. E. (1990b). The competitive advantage of nations, London: The Macmillan Press Ltd.
• Porter, M. E. (1998b). The Adam Smith address: location, clusters, and the “new” microeconomics of competition. 39th Annual Meeting of National Association for Business Economics, 14-17 September, New Orleans, 7-13.
• Porter, M. E. (1998c). Clusters and the new economics of competition. Harvard Business Review, November-December, 77-90.
• Porter, M. E. (2000). Location, competition, and economic development: local clusters in a global economy. Economic Development Quarterly, 14(1), 15-34.
• Rosenfeld, S. A. (2003). Expanding opportunities: cluster strategies that reach more people and more places. 1. European Planning Studies, 11(4), 359-377.
• Savunma Sanayi Müsteşarlığı (2012). Savunma Sanayi Gündemi Dergisi, 2012/2, 19. Ankara: Art.
• Soykut, R. H. (1980). İnsanlık bilimi ahilik. Ankara: Halk Bankası Yay.
• Şeker, M. (2001). İbn Batuta’ya göre Anadolu’nun sosyal-kültürel ve iktisadi hayatı ile ahilik. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Şenyurt, A. (2014). Osmanlı tersanelerinin gelişiminde Ahi Evren’in ahi kümelenme modeli. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi, 5, 181-198.
• Şimşek, M. (2002). Ahilik: TKY ve tarihteki bir uygulaması. İstanbul: Hayat Yay.
• Taş, H. (2014). Ankara’nın bütüncül tarihine katkı: XVII. yüzyılda Ankara, 2. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Turan, K. (1996). Ahilikten günümüze mesleki ve teknik eğitimin tarihi gelişimi. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
• Yerel Ekonomik Kalkınma ve Kümelenme Rehberi, Ahiler Kalkınma Ajansı, http://ahika.gov.tr/assets/ilgilidosyalar/Kumelenme-Rehberi.pdf
• Yerel Paydaşlar İçin Kümelenme Kılavuzu, T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, http://www.smenetworking.gov.tr/userfiles/pdf/belgeler/ekonomiBakanligi/1_yerel_paydaslar.pdf
• Yıldız, S. & Alp, S. (2014). Bir kümelenme örneği olarak Kars kaşar peyniri endüstri kümesi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 249-272.
• Yılmaz, C. (2015). Onuncu kalkınma planı (2014-2018) seramik çalışma grubu raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yay.
• Zeybekci, N. (2014). Ekonomi Bakanlığı’nın Yazılı Soru Önergesine Cevabi Yazısı, Ekonomi Bakanlığı, Ankara.