Girdi Çıktı Analizi ile Yeni Ekonomi Programı Hedeflerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 746 - 759, 30.11.2020

Ahmet Sel , Hüdaverdi Bircan

https://doi.org/10.31592/aeusbed.727266

Öz

Girdi çıktı tabloları bir ekonomide bulunan sektörlerin arz talep ilişkisi içerisinde birbirleriyle olan ekonomik etkileşimlerini gösterir. Türkiye ekonomisi için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından en son hazırlanan girdi çıktı tablosu 64 sektörlü ve 2012 yılına aittir. Girdi çıktı tablosuyla yapılan analiz sonuçlarının daha anlamlı ve yorumlanabilir olması adına NACE Rev-2 ekonomik sınıflaması kullanılarak tablo toplulaştırma işlemiyle 27 sektöre indirgenmiştir. 2012 yılı girdi çıktı tablosu RAS yöntemi kullanılarak önce 2014 yılına, 2014 yılı tablosu kullanılarak da 2016 yılına güncellenmiştir. Çalışmada girdi çıktı tabloları yardımıyla Türkiye ekonomisinin var olan hedeflerinin yorumlanması adına hedef programlama modelleri kurulmuştur. Hedefler için Kalkınma Bakanlığı tarafından Yeni Ekonomi Programı ele alınmıştır. Programda belirlenen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve istihdam hedefleri eşit öncelikli tutularak gereken sektörel üretim değerleri aranmıştır. Yeni Ekonomi Programı için 2016 yılı baz alınırsa 2019, 2020 ve 2021 yılları için ortalama toplam Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da %32,61 ve toplam arzda %22,48 artış olması gerektiği belirlenmiştir. Yeni Ekonomi Programı hedeflerine ulaşılmasında sektörel olarak Sektör-1:Tarım, Sektör-2:Maden ve Sektör-14:Elektrik ve iklimlendime sektörlerinin katkılarının daha fazla olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçların karar vericilere yatırımların yönlendirimesi konusunda katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Girdi çıktı analizi, yeni ekonomi programı, hedef programlama

Kaynakça

• Apaydın A. ve Dalkılıç F. (2001). Girdi Çıktı Analizi ve Hedef Programlama, 2. İstatistik Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya, s.70-73.
• Aydoğuş, O. (2010). Girdi-Çıktı Modellerine Giriş, Efil Yayınevi, Ankara.
• Aydoğuş, O. (2012). İzmir Bölgesi Girdi-Çıktı Analizi, İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA).
• Bui T. and Nguyen V. P. (2013). A Short Note on RAS Method, Advances in Management & Applied Economics, vol. 3, no.4, 2013, 133-13.
• Can T. ve Özlüer B. (2012). Input-Output Analysis with Linear Programming: The Case of Turkey, International Research Journal of Finance and Economics, s.138-145.
• Dalkılıç, F. (1999). Girdi-Çıktı Analizi ve Hedef Programlama, Yüksek Lisans Tezi, İstatistik Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Karkacıer, O. (2001). Tokat İli Tarıma Dayalı Sanayi Sektörlerinin Yapısal Analizi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:57, Araştırma Serisi:18
• Kondo, Y. and Shinichiro N. (2005). Waste input–output linear programming model with its application to eco-efficiency analysis. Economic Systems Research, 17.4: 393-408.
• Konstantinos, P. S. (2005). Goal Programming İnput Output Analysis in Forest Management, Review of Economic Sciences, 8, s. 23-34.
• Leontief, W. (2008). Input-output analysis (pp. 3073-3078). Palgrave Macmillan UK.
• Makarkına G. V. and Tamara V. M. (2011). Using Input-Output Model with Fuzzy Parameters for Analysis of Sectoral Structure of Ukrainian Industrial Region. Формування ринкової економіки в Україні ,25, 242-247.
• Oliveira C., Coelho D. and Antunes C. H. (2014). Coupling İnput Output Analysis with Multiobjective Linear Programming Models for The Study of Economy-Energy-Environment-Social (E3S) Trade-Offs: A review, Springer Science Business Media, New York, 21 December.
• Özkan, M. (2003). Bulanık Hedef Programlama, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Özlüer, B. (2011). Sektörler Arası İlişkilerin Doğrusal Programlama ile Analizi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstatistik Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk, A. (1986). Leontief Modeli ve Doğrusal Programlama, Örnek Kitabevi, Bursa.
• Ribeiro Luiz Carlos De S., Kênia Barreiro De S. and Fernando Salgueiro P. (2016). An Input-Output Linear Programming Model To Assess Brazilian Greenhouse Gas Emissions.
• Anais do XLIII Encontro Nacional de Economia [Proceedings of the 43rd Brazilian Economics Meeting]. No. 187. ANPEC-Associaà § ã o Nacional dos Centros de Pós-Graduaà § ã o em Economia [Brazilian Association of Graduate Programs in Economics].
• Sel, A. (2019). Girdi Çıktı Analizi ile Bulanık Hedef Programlama: Sektörel Üretim ve Elektrik Tüketim Değerleri Projeksiyonu. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 267-284.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi, İhracat Rakamları, Erişim Tarihi: (2016, 3 Mart). http://www.tim.org.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri, Erişim Tarihi: (2016, 30 Ağustos). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, İllere ve Cinsiyete Göre Temel İşgücü İstatistikleri, Erişim Tarihi: (2016, 19 Mayıs) http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, İllere, Belde ve Köylere Göre Genel Nüfus Dağılımları, Erişim Tarihi: (2016, 23 Nisan). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, İllere, Cinsiyete ve Eğitim Durumuna Göre Nüfus Dağılımları, Erişim Tarihi: (2016, 29 Ekim). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, İşgücü İstatistikleri, Erişim Tarihi: (2017, 12 Ocak). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, İstihdam Edilenlerin Yıllara Göre İktisadi Faaliyet Kolları ve Dağılımı, Erişim Tarihi: (2016, 13 Mart). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, Ulusal Hesaplar, Girdi Çıktı Tabloları, Erişim Tarihi: (2016, 3 Nisan). http://www.tüik.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu, Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus ve Projeksiyonları, Erişim Tarihi: (2016, 15 Mart). http://www.tüik.gov.tr
• Yu Krista D., Aviso K. and Santos J. (2016). A Weighted Fuzzy Linear Programming Model in Economic İnput Output Analysis: An Application to Risk Management of Energy System Disruptions, Springer Science Business Media, New York, May 04.