Olumlu Okul İklimi Oluşturmada Öğretmenin Rolünün İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 672 - 689, 30.11.2020

Alper Şahin , Zehra Atbaşı

https://doi.org/10.31592/aeusbed.742972

Cited By: 9

Öz

Bu araştırmada öğretmenlerin görev yaptıkları okulda olumlu okul iklimi konusundaki bakış açılarını açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmada karma yöntem desenlerinden açımlayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Kırşehir il merkezinde yer alan ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 107 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel boyutunda “Okul İklimi Ölçeği” uygulanmış ve araştırmanın nitel boyutunda ise araştırmacılar tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formu ile verilerin toplanması sağlanmıştır. Ölçekten elde edilen puanların cinsiyet değişkenine göre farklılığın tespit edilmesinde bağımsız gruplar için t-testi, öğretmenlerin girdiği kademe ve kıdeme göre farklılığın tespit edilmesinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Bulgularda, öğretmenlerin okul iklimi puanlarının çalışmada yer alan tüm faktörlerinin cinsiyet değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık göstermediği ve öğretmenlerin görev yaptığı kademeye göre tüm faktörlerde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık gösterdiği saptanmıştır. Öğretmenlerin okullarda olumlu iklim oluşması için iletişim ve iş birliğinin, her düşünce ve fikre saygı duyularak, ihtiyaçlar, gereksinimler, sorunlar rahatça konuşularak, empati-karşılıklı anlayış, sevgi ve saygı çerçevesi içinde, yardımlaşarak ve paylaşılarak, öğretmen, öğrenci ve okul yöneticileri arasında sosyal etkinlik ve sosyal faaliyetlerin sürekli düzenlenerek olması gerektiği belirtilmiştir. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde öğrencilerin ya da 4. sınıf öğretmen adaylarının okul iklimi hakkında bakış açıları araştırılabilir, sonuçlar bu verilerle karşılaştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Olumlu Okul İklimi, Açımlayıcı Sıralı Desen, Karma Model, Öğretmen Rolü

Examining the Role of the Teacher in Creating a Positive School Climate

Öz

In this study, it was aimed to reveal the perspectives of the teachers about the positive school climate in the school where they work. Exploratory sequential pattern, one of the mixed method patterns, was used in the study. The study group of the research consists of 107 teachers working in primary, secondary and high schools in Kırşehir city center in the 2019-2020 academic year. In the quantitative dimension of the research, the “School Climate Scale” was applied, and in the qualitative dimension of the research, data was provided to collect with a semi-structured interview form developed by the researchers. T-test for independent groups in determining the difference according to the gender variable of the scores obtained from the scale and One-way analysis of variance (ANOVA) was performed to determine of the difference according to the grade and seniority entered of teachers. In the findings, it was found that all the factors which take part in study of the school climate scores of the teachers did not show a statistically significant difference according to the gender variable, and there was a statistically significant difference in all the factors according to the grade that the teachers served. In order to establish a positive climate in schools of teachers, communication and cooperation is by respected every thought and idea; by requirement, needs, problems can be spoken easily; by helping and sharing within the framework of empathy-mutual understanding, love and respect; it was stated that social activities and social actions should be by continuous organized among teachers, students and school administrators. Within the framework of the obtained results, of the students or 4th grade teacher candidates can be investigated the perspectives about the school climate, and it is recommended to compare with these data the results.

Anahtar Kelimeler

Positive School Climate, Exploratory Sequential Pattern, Mixed Model, Teacher Role

Kaynakça

• Akman, Y. (2010).İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin şiddet ve okul iklimi algıları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aytaç, T. (2000). Okul merkezli yönetim. Ankara: Nobel.
• Bektaş, F. ve Nalçacı, A. (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-13.
• Bradshaw, C. P., Koth, C. W., Thornton, L. A., and Leaf, P. J. (2009). Altering school climate through school-wide Positive Behavioral Interventions and Supports: findings from a group-randomized effectiveness trial. Prev Sci, 10(2), 100-115. Doi:10.1007/s11121-008-0114-9.
• Bozdoğan, K. ve Sağnak, M. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenme iklimi arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 137-145.
• Bulach, C. R. and Malone, B. (1994). The relationship of school climate to the implementation of school reform. Ers Spectrum, 12(4), 3-8.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Canlı, S., Demirtaş, H. ve Özer, N. (2018). Okul iklimi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 17(4), 1797-1811. Doi:10.17051/ilkonline.2019.506842.
• Celep, C. (2001). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (2nd Edition). New Jersey: Pearson Education.
• Delice, A. (2015). Karma yöntem desen seçimi. İçinde Dede Y. ve Demir S. B. (Eds.), Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (ss. 61-116). Ankara: Anı.
• Demir, A. (2008). Ortaöğretim okullarında okul iklimi ile öğretmen performansları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durmuş, E., Aypay, A. ve Aybek, E. C. (2017). Parental monitoring and positive school climate in preventing school burnout. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(3), 355-386. Doi: 10.14527/kuey.2017.013.
• Duran, E. ve Erkek, G. (2018). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuma ön yargılarının belirlenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-17. Doi: 10.31592/aeusbed.368064.
• Ekşi, F. (2006). Rehber öğretmenlerin okul iklimi algıları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ellis, T. I. (1988). School climate. Research Roundup, 4(2), 1-6.
• Eurydice. (2019). Levels of autonomy and responsibilities of teachers in Europe. http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/094EN.pdf adresinden 20.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Freiberg, H. J. (1998). Measuring school climate: Let me count the ways. Educational Leadership, 56(1), 22‐26.
• Gonder, P. O. and Hymes, D. (1994). Improving school climate & culture. Arlington, VA: American Association of School Administrators.
• Gray, C., Wilcox, G. and Nordstokke, D. (2017). Teacher mental health, school climate, inclusive education and student learning: A review. Canadian Psychology/Psychologie canadienne, 58(3), 203-210. Doi:10.1037/cap0000117.
• Helvacı, M. A. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Hirase, S. K. (2000). School climate. Doctorate dissertation, The University of Utah, USA.
• Hoy, W. K., Tarter, T. J. and Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organisational climate. London: Sage.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okul öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 213-224.
• Öztürk, E. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ve okul iklimi arasındaki ilişki (Edirne ili örneği).Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Shapiro, E. S., Dupaul, G. J., Bradley, K. L. and Bailey, L. T. (1996). A school-based consultation program for service delivery to middle school students with attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 4(2), 73-81.
• Sweetland, S. R. and Hoy, W. K. (2000). School characteristics &educational outcomes: Toward an organizational model of student a chievement in middle schools. Educational Administration Quarterly, 36(5), 703-729.
• Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim, 9(4), 1-12.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yönetimi. İçinde Özden Y. (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı (ss. 99-159). Ankara: Pegem A.
• Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S. and Higgins-D’Alessandro, A. (2013). A review of school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357-385.
• Thomas, A. R. (1976). The organizational climate of schools. International Review of Education, 22(4), 441-463.
• Wang, M. T. and Degol, J. L. (2016). School climate: A review of the con-struct, measurement, and impact on student outcomes. Educational Psychology Review, 28, 315-352. Doi:10.1007/s10648-015-9319-1.
• Way, N., Reddy, R. and Rhodes, J. (2007). Students’ perceptions of school climate during the middle school years: associations with trajectories of psychological and behavioral adjustment. American Journal of Community Psychology, 40, 194-213.
• Wei, L. T. (2003). Organizational climate and effectiveness in junior-middle school in P. R. China. Masters’ thesis, University of Regina, China.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2013). Örgütsel iklim ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,3(1), 1-11.
• Zeytin, N. (2008). İlköğretim okullarında bürokratikleşme ve okul kültürü. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Zullig, K. J., Koopman, T. M., Patton, J. M. and Ubbes, V. A. (2010). School climate: Historical review, instrument development, and school assessment. Journal of Psychoeducational Assessment, 28(2), 139–152.