Sınıfında OSB’li Öğrenci Bulunan Özel Eğitim Öğretmenlerinin Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Görüşleri

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 152 - 171, 29.03.2022

Semra Omak , Yusuf Alpdoğan Elif Sazak

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1030716

Cited By: 3

Öz

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan öğrenciler, normal gelişim gösteren öğrenciler için hazırlanmış olan öğretim programlarından farklı olarak kendilerine özgü yetersizlikleri nedeni ile farklı programlara ve eğitim ortamına ihtiyaç duymaktadır. OSB’li öğrencilerin bağımsız yaşam becerilerini kazanmaları ve kişisel ihtiyaçlarının karşılanmasında özel eğitim öğretmenlerinin rol ve sorumlulukları önemli bir yer tutmaktadır. Bu kapsamda bu araştırmanın amacı, sınıfında OSB’li öğrenci bulunan özel eğitim öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir okulda OSB’li öğrencilerle çalışan ve amaçlı örnekleme tekniğine göre belirlenen 12 özel eğitim öğretmeni ile görüşülerek yürütülmüştür. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Toplanan veriler, betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda özel eğitim öğretmenlerinin OSB’li öğrencilerin eğitiminde yeterliklerinin düşük olduğu, yeterliklerini yükseltmek için hizmet içi eğitimlere katılma, seminerler alma, kurslara gitme, yüksek lisans tamamlama veya lisansta farklı dersler alma yollarına gittikleri görülmüştür. Ayrıca OSB’li öğrencilerin eğitiminde kullandıkları strateji veya teknikler bakımından oldukça yetersiz bilgiye sahip oldukları ve bilimsel dayanaklı uygulamaları kullanmalarına yönelik eğitimlere gereksinim duydukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, özel eğitim, öğretmen, özel alan yeterliği.

Kaynakça

• Al-Shammari, L. (2006). Special education teachers’ attitudes toward autistic students in the au-tism school in the state of Kuwaiti: A case study. Journal of Instructional Psychology, 33(3), 170-178.
• American Psychiatric Association [APA]. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.
• Boyer, L. and Lee, C. (2001). Converting challenge to success: Supporting a new teacher of students with autism. The Journal of Special Education, 35(2), 75-83.
• Boyle, C. A., Boulet, S., Schieve, L. A., Cohen, R. A., Blumberg, S. J., Yeargin Allsopp, M. and Kogan, M. D. (2011). Trends in the prevalence of developmental disabilities in US children 1997-2008. Pediatrics. 6(127), 1034-1042.
• Brownell, M.T., Hirsch, E. and Seo, S. (2004). Meeting the demand for highly qualified special education teachers during severe shortages: what should policymakers consider?. The Journal of Special Education, 38(1) 56–61.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2020). Prevelance of autism spectrum disorder among children aged 8 years-autism and developmental disabilities monitoring netwok. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69(4), 1-12. Retrieved from https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/ss/pdfs/ss6904a1-H.pdf in 16.10.2021.
• Crimmins, D. B., Durand, V. M., Theurer Kaufman, K. and Everett, J. (2004). Autism program quality ındicators: A self-review and quality ımprovement guide for schools and programs serving students with autism spectrum disorders. New Jersay: New Jersey Department of Education.
• Çıkılı, Y., Gönen, A., Bağcı, Ö. A. ve Kaynar, H. (2020). Özel eğitim alanında görev yapan öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlama konusunda yaşadıkları güçlükler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(1), 5121-5148.
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K. ve Oğuz, E. (2012). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304155
• Çuhadar, S. (2019). Otizm spektrum bozukluğunun tanımı, nedenleri, yaygınlığı ve sınıflandırması. M. A. Melekoğlu ve M. Sönmez Kartal (Ed.), Zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu içinde. Ankara: Eğiten Kitap.
• Eikeseth, S. (2010). Examination of qualifications required of an EIBI Professional. European Journal of Behavior Analysis, 2(11), 239–246.
• Ergenekon, Y. (2005). İşe yeni başlayan zihin özürlüler öğretmenlerinin mesleksel sorunlarının belirlenmesi ve bu sorunları gidermeye yönelik önerilerin geliştirilmesi. Eskişehir: Anadolu Ünivesitesi Yayınları. No:1622
• Ergenekon, Y. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler için eğitim-öğretim uygulamaları. A. Cavkaytar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu içinde (ss. 211-249). Ankara: Grafik-Ofset Yayınları.
• Ergül, C., Baydık, B. ve Demir, Ş. (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygu¬lamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 499-522.
• Gable, R. A., Tonelson, S. W., Sheth, M., Wilson, C. and Park, K. L. (2012). Importance, usage, and preparedness to implement evidence-based practices for students with emotional disabilities: Acomparison of knowledge and skills of special education and general education teachers. Education and Treatment of Children, 35(4), 499-520.
• Güleç Aslan, Y. (2013). A training programme for a teacher working with a student with ASD: An action research. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(4), 2229-2246.
• Güleç Aslan, Y. (2014). Zihin engelliler öğretmenliği programındaki öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğuna ilişkin deneyim ve algıları. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 869-896.
• Güleç Aslan, Y. (2017). Otizm spektrum bozukluğu (OSB): Eğitim ve öğretim süreci. G. H. Diken ve H. Bakkaloğlu (Ed.) Zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu içinde (264-275). Ankara: Pegem Akademi.
• Gürsel, O., Ergenekon, Y. ve Batu, E. S. (2007). Gelişimsel geriliği olan bireylere okuldan işe geçiş becerilerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(2), 61-84.
• Hendricks, D. (2011). Special education teachers serving students with autism: A descriptive study of the characteristics and self-reported knowledge and practices employed. Journal of Vocati¬onal Rehabilitation, 35(1), 37-50.
• Klintwall, L. and Eikeseth, S. (2012).Number and controllability of reinforcers as predictors of indivi¬dual outcome for children with autism receiving early and intensive behavioral intervention: A preliminary study. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(1), 493–499.
• Kırcaali İftar, G. ve Tekin İftar, E. (2012). Otizm spektrum bozukluklarına yönelik program ör-nekleri. E. Tekin (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (ss. 239- 265). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Kırcaali İftar, G. ve Tekin İftar, E. (2016). Otizm spektrum bozukluklarına yönelik program örnekleri. E. Tekin-İftar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (ss. 17-43). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Kodal, B. (2006). Eskişehir ilinde otistik çocuklarla çalışan özel eğitim öğretmenlerinin yaşadık-ları sorunlar ve sorunların çözümüne ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Köroğlu, M. ve Sıvacı, S. (2015). Öğretmen adaylarının özel alan yeterlikleri ile öğrenme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 471-483.
• Lester, S (1999). An introduction to phenomenological research. http://www.sld.demon. co.uk/resmethy.pdf adresinden 20.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Maltepe, S. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan yeterliklerine sahip olma durumlarına ilişkin görüşleri. Education Sciences, 6(2), 1868-1877.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf adresinden 15.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Özel eğitim öğretmeni özel alan yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/ilkogretim-ozel-alan-yeterlikleri/icerik/257 adresinden 18.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm adresinden 17.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (2017). İlköğretim özel alan yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/ilkogretim-ozel-alan-yeterlilikleri/icerik/257 adresinden 18.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Ngang, T. K. (2012). A comparative study on teacher leadership in special education classroom between China and Malaysia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 31, 231 – 235.
• Mccandless, J. (2007). Otizmi şimdi yen açlık çeken beyinler (Çev. Yeşim Özkardeşler Şallı). İstanbul: Prestif Yayınları.
• Odom, S. L., Cox, A. W. and Brock, M. E. (2013). Implementation science, professional development, and autism spectrum disorders. Exceptional Children, 79(2), 233-251.
• Öğülmüş, K. (2014). Alan mezunu ve alan dışı lisans programlarından mezun özel eğitim öğretmenlerinin mesleki yeterliklerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özdemir, D. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerin özel eğitim öğretmenlerinin alan yeterlilikleri bağlamında bilimsel dayanaklı uygulamalar hakkındaki görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Öztürk, M. ve Sancak, S. (2007). Hizmet içi eğitim uygulamalarının çalışma hayatına etkileri. Journal of Yaşar University, 2(7), 761-794.
• Rakap, S., Birkan, B. ve Kalkan, S. (2017). Türkiye’de otizm spektrum bozukluğu ve özel eğitim. Ankara: Tohum Otizm Vakfı.
• Scheuermann, B., Webber, J., Boutot, E. A. and Goodwin, M. (2003). Problems with personel prepa¬ration in autism spectrum disorders. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 18(3), 197-206. doi:10.1177/10883576030180030801.
• Simpson, L. R. (2004). Finding effective intervention and personel preparation practices for stu-dents with autism spectrum disorders. Exceptional Children, 70(2), 135-144.
• Tekin İftar, E. ve Değirmenci, H. D. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların öğretimi. E. Tekin-İftar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (17-43). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Tekinarslan, İ. Ç., Arı, A., Bozak, B., Çay, E. ve Çiçek, M. (2018). Special education teacher candidates’ views on evidence-based practices Özel eğitim öğretmen adaylarının bilimsel dayanaklı uygulamalar hakkındaki görüşleri. Journal of Human Sciences, 15(3), 1756-1772.
• Tunç, F. (2018). Eğitimci ve ebeveynlerin otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara yönelik uygun eğitim ortamları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Turhan, C. ve Vuran, S. (2015). Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklar sosyal beceri öğretiminde sosyal öykü ve video model uygulamalarının etkililik ve verimlilikleri. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 7(2), 294 – 315.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(112),7-11.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.