İlkokul Öğrencilerinin Farklı Metin Türlerine Yönelik Sorularının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 741 - 757, 30.11.2022

Selva Bakkaloglu , Gülhiz Pilten

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1099281

Öz

Bu araştırmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin farklı metin türlerine yönelik oluşturdukları soruların yenilenmiş Bloom taksonomi basamaklarına göre incelenmesidir. Araştırmanın modeli nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemidir. Araştırmada 450 dördüncü sınıf öğrencisinden veri toplanmıştır. Geçersiz veriler elenerek öyküleyici metin için 425 ve bilgilendirici metin için 420 veri analiz edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Milli Eğitim Bakanlığı dördüncü sınıf Türkçe ders kitabında yer alan öyküleyici ve bilgilendirici metin kullanılmıştır. Veriler betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre öğrenciler hem öyküleyici hem de bilgilendirici metinde çoğunlukla hatırlama ve anlama basamağında soru yazmıştır. Uygulama ve analiz basamağında ise öğrencilerin soru yazmadığı görülmüştür. Bir kısım öğrenci ise değerlendirme ve yaratma basamakları olan üst düzey bilişsel basamaklarda soru yazmıştır. Elde edilen bu sonuçlar öğrencilerin derslerde, kitaplarda ve sınavlarda daha ziyade alt düzey sorularla karşılaşmaları dolayısıyla soru sorma becerilerinin de bu yönde gelişmesi şeklinde yorumlanabilir. Uygun öğrenme ortamlarının sağlanması sonucunda öğrencilerin beklenilenden çok daha üst düzey düşünme becerileri kazanacakları düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

soru sorma becerisi, revize edilmiş Bloom taksonomisi, ilkokul

Kaynakça

• Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21 (105), 10-16
• Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26 (26), 169-178
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik ne tür sorular soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 41-56
• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12 (25), 99-118 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12274
• Anderson, L. W. ve Krathworthl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching and assisting: A revision of Bloom’s taxonomy of education objectives. New York: Longma. Applegate, M. D., Quınn, K. B. ve Applegate, A. J. (2002). Levels of thinking required by comprehension questions in informal reading inventories. The Reading Teacher, 56 (2), 174 -180Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/286604392_Levels_of_thinking_required_by_comprehension_questions_in_informal_reading_inventories 15.10.2021.
• Arseven, A. , Şimşek, U. ve Güden, M. (2016). Coğrafya dersi yazılı sınav sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40 (1) , 243-258.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. AÜ TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174
• Ayyıldız, Y. , Aydın, A. ve Nakiboğlu, C. (2019). 2018 yılı ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının orijinal ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 340-376. https://doi.org/10.21764/maeuefd.540854
• Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin Sınıfta Sordukları Sorular İle Öğrencilerin Bu Sorulara Verdikleri Cevapların Düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 21–28.
• Bümen, N. T. 2006. Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim. 142 (31), 3-14.
• Büyükalan, S. (2007). Soru sorma sanatı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Büyükalan Filiz, S. ve Delal Turan, S. (2018). 4. Sınıf öğretmenlerinin temel derslerde sordukları yazılı sınav sorularının Bloom taksonomisi açısından incelenmesi. Asya Studies, 5 (5), 11-20. https://doi.org/10.31455/asya.431973
• Chin, C. ve Osborne, J. (2008). Students’ questions: A potential resource for teaching and learning science. Studies in Science Education, 44(1), 1-39. https://doi.org/10.1080/03057260701828101
• Çakıcı, Y. , Ürek, H. ve Dinçer, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin soru oluşturma becerilerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 43-68.
• Çelik, S. , Kul, Ü. ve Çalık Uzun, S. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 775-795. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.37322-431437
• Çerçi, A. (2018). 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanımlarının (5, 6, 7, 8. Sınıf) Yenilenen Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6 (2) , 70-81. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/oyea/issue/42065/487733 25.11.2021.
• Demirel, Ö. (2002). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık
• Driver, R., Newton, P., ve Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84(3), 287–312. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(200005)84:3<287::AID-SCE1>3.0.CO;2-A
• Doğanay, A. Ünal, F. (2006). Eleştirel düşünmenin öğretimi. Ali Şimşek (Ed), İçerik türlerine dayalı öğretim içinde (ss: 209-264). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Durukan, E. (2009). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Milli Eğitim Dergisi, 181, 84-93
• Elder, L. ve Paul, R. (2003). Critical thinking: teaching students how to study and learn. Journal of Developmental Education, 27(1), 36-37.
• Ensar, F. (2002). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı soruları üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erdoğan, T. ve Erdoğan, T. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının farklı metin türlerine yönelik hazırladıkları soruların incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 569 - 582. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12972
• Eroğlu, S. (2019). 6. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı okuma-anlama soru ve etkinliklerinin güncellenmişBbloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir
• Eroğlu D. ve Sarar Kuzu T. (2014). 6, 7, 8. sınıf Türkçe çalışma kitaplarındaki dil bilgisi sorularının ve kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 95-105. http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/12/13
• Eyüp, B. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (3), 965-982.
• Forehand, M. (2010). Bloom’s taxonomy. Emerging Perspectives On Learning, Teaching, And Technology, 41(4), 47-56. http://epltt.coe.uga.edu/index.php?title=Bloom%27s_Taxonomy adresinden 15.11.2021 tarihinde erişildi.
• Garcia, G. E., ve Pearson, P. D. (1990). Modifying reading instruction to maximize its effectiveness for all students (Tech. Rep. No. 489). Champaign, IL: University of Illinois, Centre for the Study of Reading. Retrieved from https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/17653/ctrstreadtechrepv01990i00489_opt.pdf 23.10.2021.
• Goatly, A. (2000). Critical reading and writing an introductory coursebook. New York: Routledge.
• Göçer, A. (2016). Lisansüstü eğitim gören türkçe öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (27/3), 22-37. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/24734/261538 15.10.2021
• Kaftan Ayan, H., Arslan, Ü., Kul, S. ve Yılmaz, N. (2019). İlkokul 4. Sınıf Türkçe ders kitabı (2. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
• Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. Sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325. https://doi.org/10.16916/aded.675304
• Kavruk, H. ve Çeçen, M. A. (2013). Türkçe dersi yazılı sınav sorularının bilişsel alan basamakları açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (4), 1-9. DOI: 10.16916/aded.15990
• Kintsch, E. (2005). Comprehension theory as a guide for the design of thoughtful questions. Topics in Language Disorders, 25, 51-64.
• Kocaarslan, M. ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2) , 431- 448. https://doi.org/10.24315/trkefd.356769
• Koray, Ö. , Altunçekiç, A. ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (17) , 33-39.
• Küçük, S. (2002). Örgün eğitim ikinci kademe Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme çalışmalarında karşılaşılan güçlükler. Milli Eğitim Dergisi, 153-154. Küçükahmet, L. (2001). Ögretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Massey, S. L., Pence, K. L., Justice, L. M. ve Bowles, R. P. (2008). Educators’ use of cognitively challenging questions in economically disadvantaged preschool classroom contexts. Early Education and Development, 19 (2), 340-360. DOI: 10.1080/10409280801964119
• McClimans, L. M. (2011). The art of asking questions. International Journal of Philosophical Studies, 19(4), 521-538. https://doi.org/10.1080/09672559.2010.540022
• Mercan, S.I. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yenilenmiş bloom taksonomisi bilişsel basamaklarına göre soru sorma becerilerinin incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 291-301. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.03.1083
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M.(1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Sage
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Oryaşın, U. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenen bloom sınıflandırması’na göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9 (3) , 820-832. Doi: 10.16916/aded.288848.
• Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.
• Özden, Y. (1998). Öğrenme ve öğretme (İkinci Baskı). Ankara: Pegem Özel Eğitim ve Hizmetleri
• Özyalçın, K. E. ve Kana, F. (2020). Yabancı dil olarak türkçe öğretenlerin metin altı soru yazma becerileri üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5 (2) , 488-506. https://doi.org/10.32321/cutad.797711
• Palincsar, A., ve Brown, A. (1984). Reciprocal teaching of comprehension-fostering and comprehensionmonitoring activities. Cognition and Instruction, 1, 117-175.
• Polat, İ. ve Dedeoğlu, H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hazırladığı metin altı sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8 (4) , 1468-1482. https://doi.org/10.16916/aded.782877
• Potts, B. (1994). Strategies for teaching critical thinking. practical Assessment. Research & Evaluation, 4 (3). 1-3
• Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabında bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8 (2), 586-596. https://doi.org/10.16916/aded.679933
• Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37 (1), 58-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumusosbil/issue/4348/59468 tarihinden 01.12.2021
• Scardamalia, M. (2002). Collective cognitive responsibility for the advancement of knowledge. B. Smith (Ed.), Liberal Education in a knowledge society in (pp. 67-98). Chicago, IL: Open Court.
• Scardamalia, M., ve Bereiter, C. (1985). Fostering the development of self-regulation in children's knowledge processing. S. F. Chipman, J. W. Segal, & R. Glaser (Eds.), Thinking and learning skills. 2, Research and open questions in (pp.563-577). Hillsdale, NJ: Erlbaum
• Selçuk, Z. (2000) Okul deneyimi ve uygulama, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Splitter, L. ve Sharp, A. (1995) Teaching for better thinking: The classroom community of inquiry. Australian Council for Educational Research. Melbourne.
• Şanlı, C., ve Pınar, A. (2017). Sosyal bilgiler dersi sınav sorularının yenilenen Bloom taksonomisine göre incelenmesi. İlköğretim Online, 16 (3), 949-959. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330234
• Taşpınar, M. (2005). Kuramdan uygulamaya öğretim yöntemleri. (2.Baskı) Elazığ. Nobel Basımevi
• Tsui, L. (1999). Courses and İnstruction affecting critical thinking. Research in Higher Education, 40 (2), 185-200.
• Ulum, H. ve Taşkaya, S. M. (2019). İlkokul 2, 3 ve 4. Sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (1), 107-118. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2380
• Usluoğlu , B., ve Toptaş, V. (2020). İlkokul 1 ve 2. Sınıf matematik ders kitaplarındaki ünite değerlendirme sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 136-148. https://doi.org/10.17860/mersinefd.693392
• Ülper H. ve Yalınkılıç K. (2010). Son iki türkçe programına göre hazırlanan türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (12). 449-461
• Ün Açıkgöz, K. (2009). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayıncılık.
• Üredi, L. ve Ulum, H. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında bulunan ünite değerlendirme sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2) , 432-447. https://doi.org/10.17860/mersinefd.693392
• Wilson, J. ve Jan, L. W. (1993). Thinking for themselves: developing strategies for effective learning. Armadale: Eleanor Curtain Publishing. Yeşilyurt E. (2012). Öğretmen adaylarının bilişsel alanla ilgili sınama durumu soruları yazma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (2), 519-530
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Ankara
• Yılmaz, E. ve Keray, B. (2013). Söyleşi metinleri yoluyla sekizinci sınıf öğrencilerinin soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi.
• Sakarya University Journal of Education, 2 (2), 20-31. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/suje/issue/20630/219975 01.12.2021
• Yoon, J.ve Onchwari, J. A. (2006). Teaching young children science: Three key points. Early Childhood Education Journal, 33 (6), 419-423.