Türkiye’de Çocuk Yoksulluğuna İlişkin Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 204 - 223, 30.03.2023

Ali Osman Özpolat , Elif Aktuna

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1213348

Cited By: 3

Öz

Yoksulluk küreselleşme ve gelişen dünyayla beraber sadece gelişmemiş ya da gelişmekte olan toplumları değil tüm dünyayı etkisi altına almaktadır. Yoksulluk bir toplumdaki tüm bireylerin haklarına erişmesinde engeller yaratmakta ve yaşamın farklı alanlarında çeşitli güçlükler yaşanmasına sebep olmaktadır. Dezavantajlı gruplar içerisinde yer alan çocukların da yoksulluktan en fazla etkilenen kesim olduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle çalışmamızda çocuk yoksulluğunun genel olarak değerlendirilmesinin yanı sıra; yoksulluk kavramı ve yoksulluk türleri, yoksulluğun nedenleri, çocuk yoksulluğu, çocuk yoksulluğunun nedenleri ve çocuk yoksulluğunun deneyimlenme biçimleri üzerinde durulmuştur. Buna göre çocuk yoksulluğunun en temel nedeninin yetersiz üretim ve adil olmayan paylaşım olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca bireylerin çocukluk döneminde yaşadıkları yoksulluğun çocukları yetişkinlik hatta yaşlılık dönemlerinde dahi negatif etkiledikleri görülmüştür. Ayrıca Türkiye’nin de çocuk yoksulluğunun şiddetli yaşandığı ülkelerden biri olduğu, çocuk yoksulluğuna gereken önemin verilmediği ve gerekli farkındalığın oluşmadığı sürece çocukların yaşamakta olduğu ve yaşamaya devam edeceği problemlerin olduğu da kayda değer bir sonuç olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Eşitsizlik, Çocuk hakları

Teşekkür

Ahi Evran Sosyal Bilimler Dergisi

Kaynakça

• Abdu, M. and Delamonica, E. (2018). Multidimensional child poverty: From complex weighting to simple representation. Social Indicators Research, 136(3), 881-905.
• Aber, J. L., Bennett, N. G., Conley, D. C. and Li, J. (1997). The effects of poverty on child health and development. Annual review of public health, 18(1), 463-483.
• Açıkgöz, R. ve Yusufoğlu, Ö. Ş. (2012). Türkiye’de yoksulluk olgusu ve toplumsal yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 76-117.
• Adamson, P., Bradshaw, J., Hoelscher, P. and Richardson, D. (2007). Child poverty in perspective: An overview of child well-being in rich countries. Research Report. Innocenti Report Card, vol. 7. Unicef Innocenti Research Center, Florence, Italy.
• Ak, M. (2016). Toplumsal bir olgu olarak yoksulluk. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (54), 296-306.
• Akıllı, H. ve Dirikoç, A. (2017). Türkiye’de kent yoksulluğu ve çocuk: Nevşehir örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 197-224.
• Aksan, G. (2012). Yoksulluk ve yoksulluk kültürünün toplumsal görünümleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 9-19.
• Aktan, C.C. ve Vural, İ.Y. (2002) “Yoksulluk: Terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri. Yoksullukla Mücadele Stratejileri. Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• Altındağ, Ö. (2019). Yoksulluk üzerine bir değerlendirme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 81-114. Aygen, M. (2016). Türkiye'de yoksulluk ve sosyal yardım yaklaşımı üzerine: Elâzığ örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4(8), 150-179.
• Birleşmiş Milletler (1989). Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden 04.08.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Bradshaw, J. (2002). Child poverty and child outcomes. Children & Society, 16(2), 131-140.
• Brooks-Gunn, J. (1995). Strategies for altering the outcomes of poor children and their families. In P. L. Chase-Lansdale & J. Brooks-Gunn (Eds.), Escape from poverty: What makes a difference for children? (pp. 87–117). Cambridge University Press.
• Brooks-Gunn, J. and Duncan, G. J. (1997). The effects of poverty on children. The Future of Children, 7(2), 55-71.
• Buğra, A. (2013). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Burcu, E., Yıldırım, F., Sırma, Ç. S. ve Sanıyaman, S. (2015). Çiçeklerin kaderi: Türkiye’de kadınların erken evliliği üzerine nitel bir araştırma. Bilig, (73), 63-98.
• Bülbül, S. ve Doğan, S. (2016). Suça sürüklenen çocukların durumu ve çözüm önerileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 59, 31-36.
• Bülent, K. (2015). Değişen Aile Dinamikleri Açisindan Erken Yaşta Evlilikler Sorunu ve Toplumsal Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 59-72.
• Chen, W. H. and Corak, M. (2008). Child poverty and changes in child poverty. Demography, 45(3), 537-553.
• Cornia, D. (1997). Child poverty and deprivation in the industrialized countries, l945-1995. New York: Oxford University Press.
• Çocuklara Yardım Fonu (United Nations Children's Fund [UNICEF]). (2023). Çocuk yaşta evlilik. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-ya%C5%9Fta-evlilik adresinden 28.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Duncan, G. J., Yeung, W. J., Brooks-Gunn, J. and Smith, J. R. (1998). How much does childhood poverty affect the life chances of children?. American sociological review, 63(3), 406-423.
• Durgun, Ö. (2011). Türkiye’de yoksulluk ve çocuk yoksulluğu üzerine bir inceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6(1), 143-154.
• Erkul, E. (2021). Çocuk yoksulluğunun ekosistem perspektifi temelinde analizi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Evans, G. W. (2004). The environment of childhood poverty. American psychologist, 59(2), 77-92.
• Gordon, D., Nandy, S., Pantazis, C., Pemberton, S. and Townsend, P. (2003). The distribution of child poverty in the developing world. Bristol: Centre for International Poverty Research.
• Gordon, D., Nandy, S., Pantazis, C., Townsend, P. and Pemberton, S. A. (2003). Child poverty in the developing world. Policy Press.
• Greenbaum, J., Crawford-Jakubiak, J. E., Christian, C. W., Flaherty, E. G., Leventhal, J. M., Lukefahr, J. L., ... and Committee on Chıld Abuse And Neglect. (2015). Child sex trafficking and commercial sexual exploitation: health care needs of victims. Pediatrics, 135(3), 566-574.
• Hair, N. L., Hanson, J. L., Wolfe, B. L. and Pollak, S. D. (2015). Association of child poverty, brain development, and academic achievement. JAMA pediatrics, 169(9), 822-829.
• Huston, A. C. (2011). Children in poverty: Can public policy alleviate the consequences?. Family matters (Melbourne, Vic.), (87), 13-26.
• İkizoğlu, M. (2002). Yoksulluk ve sosyal yardım ilişkisi: Ankara-Mamak ilçesinde ampirik bir araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 13(1), 86-115.
• Kabaş, T. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğun nedenleri ve yoksullukla mücadele yolları. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kahraman, F. (2015). Türkiye’de iç göç ve çocuk yoksulluğu: Gaziantep örneği. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Kahraman, F. ve Gül, S. S. (2015). Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Gaziantep Üzerine Bir Araştirma. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 339-366.
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de Çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), 7-20.
• Karataş, K. (2010). Sosyal politika açısından Türkiye’de çocuklar. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 20. Yılında Türkiye’de Çocuk Hakları. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Kaya, S. (2018). Çocuk yoksulluğu: Türkiye’de mevcut durum analizi ve ülke örnekleriyle karşılaştırma. Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Kınacı, Ş. N. (2020). Çocuk yoksulluğu. Journal of Social Sciences and Humanities, 4(2), 81-87.
• Kudubeş, İ. E., Kudubeş, A. A. ve Bektaş, M. (2017). Küreselleşmenin yarattığı yoksulluk: Çocuk yoksulluğu. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD), 14(1), 79-85.
• Kurnaz, Ş. (2009). Türkiye’de çocuk yoksulluğu. Uzmanlık Tezi. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Ankara.
• Kurnaz, Ş. A. (2007). Çocuk yoksulluğu. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 12(12), 47-55.
• Kurt, S. (2016). Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 99-127.
• Kurtuluş, A., Salman, N., Günbet, G., Bora, B., Cenger, C. D. ve Kemalettin, A. (2009). Denizli ilinde 12-15 yaş arasındaki suça sürüklenen çocukların sosyodemografik özellikleri. Pamukkale Tıp Dergisi, (1), 8-14.
• Küt, D. (2017). Tarihte çocuk kavramı. https://psycup.com/blogs/23 adresinden 02.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Metin, B. (2015). Gelecek nesillerin yaşam fırsatları için ciddi bir tehdit: çocuk yoksulluğu. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2), 166-187.
• Orçan, M. ve Kar, O. (2008). Türkiye'de erken yaşta yapılan evlilikler ve risk algısı: Bismil örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 97-112.
• Özcan, A. (2018). Denizli’de mutlak yoksulluk sınırının belirlenmesi ve yoksullukla mücadele. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 1-14.
• Özçevik, D. ve Ocakçı, A. F. (2021). Çocukları Sokağa iten faktörler, karşılaştıkları sorunlar ve hemşirenin rolü. Journal of Health Services and Education, 5(1), 26-32.
• Özpolat, A. O. (2021). Türkiye’de çocuk hizmetleri. Ankara: Çizgi Yayıncılık.
• Özsoy, D. ve Karataş, K. (2021). Türkiye’de yoksullukla mücadelede uygulanan sosyal yardımlar. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 219-236.
• Öztürk, A.B. (2008). Kentteki çocuk yoksulluğu: Keçiören örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sevinç, M. R., Davran, M. K., Özel, R. ve Sevinç, G. (2015). Şanlıurfa semt pazarlarında taşıyıcılık yapan çocuk işçiler. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 18(3), 21-31.
• Statista, (2023). Total number of people aged 0 to 14 worldwide from 1950 to 2100. https://www.statista.com/statistics/678737/total-number-of-children-worldwide/ adresinden 27.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Şener, D. K. ve Ocakçı, A. F. (2014). Yoksulluğun çocuk sağlığı üzerine çok boyutlu etkileri. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1), 57-68.
• Tor, H. (2010). Türkiye’de çocuk işçiliğinin boyutları. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(2), 25-42.
• Tuğrul, Y. G. (2018). Erken yaşta evlendirilen kadınların evlilik süreçleri, deneyimleri ve sonraki yaşamları üzerine nitel bir çalışma. Sosyoloji Notları, 2(1), 2-38.
• Turgut, R. (2019). Romanlarda çocuk yoksulluğu: Kocaeli Tavşantepe Mahallesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2019). Çocuk işgücü anketi sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Child-Labour-Force-Survey-2019-33807 adresinden 03.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2020a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2020-37404#:~:text=E%C5%9Fde%C4%9Fer%20hanehalk%C4%B1%20kullan%C4%B1labilir%20fert%20medyan,%21%2C9%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. adresinden 02.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2020b). Güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuk istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Juvenile-Statistics-Received-Into-Security-Unit-2020-37200 adresinden 01.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021a). İstatistiklerle çocuk. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2021-45633#:~:text=T%C3%BCrkiye%20n%C3%BCfusunun%20%26%2C9',7'sini%20k%C4%B1z%20%C3%A7ocuklar%20olu%C5%9Fturdu. adresinden 27.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021b). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Aile-Yapisi-Arastirmasi-2021-45813evlilik adresinden 28.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2022). Dünya nüfus günü, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2022-45552#:~:text=Bu%20%C3%BClkeyi%20%53%2C8%20ile,y%C4%B1l%C4%B1nda%20%30%2C0%20oldu. adresinden 27.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (2022). Çocuk işçiliği ile mücadele programı. https://www.ilo.org/ankara/projects/child-labour/lang--tr/index.htm adresinden 04.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Yapıcı, M. ve Yapıcı, Ş. (2004). Bir değer olarak çocukluk. Üniversite ve Toplum Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, e-dergi, 4(4).
• Yıldırım, Ö. ve Arpacıoğlu, M. (2011). Dünyada ve Türkiye’de yoksulluğun analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 60-76.
• Yolcuoğlu, İ. G. (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 43-58.
• Yüksel Arabacı, R. (2016). Göreli yoksulluk yaklaşımı ve Türkiye için uygunluğu. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 30(5), 1329-1344.
• 2828 Sayılı Kanun (1983). Sosyal Hizmetler Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2828&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden 03.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• 5395 Sayılı Kanun (2005). Çocuk Koruma Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5395.pdf adresinden 03.01.2022 tarihinde erişilmiştir.