DP Dönemi ve Basın Özgürlüğü: Hücum Gazetesi’nin (1952-1953) Kısa Süren Mücadelesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 440 - 456, 31.07.2023

Dilara Nergishan Koçer

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1119469

Öz

Demokrat Parti (1950-1960) dönemi Türkiye’nin yakın tarihinde siyasal açıdan pek çok gelişmeye kaynaklık etmiştir. DP bu dönemde basın-basın özgürlüğü açısından da önemli bir ivme yaratmıştır. Çalışma, basın özgürlüğünün en geniş olduğu kabul edilen bu dönemde yayınlanmış olan Hücum gazetesini incelemektedir. Hücum (1952-1953) Sivas’ta yayınlanan haftalık bir siyasi-mizah gazetesidir. Çalışma öncelikle, hakkında hiçbir bilimsel araştırma olmayan gazeteyi gün ışığına çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışmada önce kısa bir teorik yaklaşımla demokrasi ve basın özgürlüğü ilişkisine değinilmektedir. Daha sonra, DP dönemi basın politikası incelenmekte ve Hücum gazetesinin DP döneminin toplumsal, ekonomik ve siyasal gelişmelerine yerel açıdan bakışı değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, gazetenin haber/yazı içeriğinin, sağlık, temizlik, polis/jandarma şiddeti, kamu kurumlarında yolsuzluk/suiistimal ve partizanlık gibi sorun ve konuları gündeme getirdiği ve eleştirdiği tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca, DP’nin iktidardaki ilk yıllarında bile basın özgürlüğünün sorunlu olduğu ileri sürülmekte ve tartışmaya açılmaktadır. Nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı betimleyici çalışmada, gazetenin Milli Kütüphane’de mevcut olan, 1952-1953 yıllarına ait toplam sekiz sayısı incelenmiş, ayrıca konuyla ilgili literatür kaynakları ve resmi belgelerden yararlanılmıştır. Çalışmanın, basın tarihine ve DP-basın konulu çalışmalara katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hücum gazetesi, DP, basın özgürülüğü, muhalif basın

Kaynakça

• Kaynaklar Ahmad, F. (2020). Modern Türkiye'nin oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Albayrak, M. (2004). Türk siyasi tarihinde Demokrat Parti (1946-1960). Ankara: Phoenix.
• Alemdar, K. (2001). DP döneminde resmi ve özel ilanlar. K. Alemdar içinde, İletişim ve Tarih (s. 208-212). Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Alemdar, K. (2014). Demokrat Parti yönetiminde iletişimin denetimine yeni bir örnek: Özel mektupların açılması ve kopyalanması. İletişim:Araştırmaları, 12(1), 45-74.
• Asker, A. (2019). 1954 ve 1957 seçimlerinde muhalefete-basına getirilen kısıtlamalar ve tepkiler. Kültür ve İletişim, 43, 161-180.
• Atölye müdürünün marifetleri. (1953, Haziran 26). Hücum, s. 3.
• Beraattan sonra. (1953, Nisan 24). Hücum, s. 1.
• Bir cevaba zaruri cevap. (1953, Haziran 5). Hücum, s. 4.
• Bir demiryolcunun hatıraları. (1953, Nisan 24). Hücum, s. 1.
• Bir demiryolcunun hatıraları-1. (1953, Haziran 26). Hücum, s. 1.
• Bizi yıldırmağa çalışanlara. (1952, Eylül 5). Hücum, s. 1.
• Bu bir cinayettir. (1952, Eylül 5). Hücum, s. 1.
• Bu ne rezalet. (1953, Mayıs 22 ). Hücum, s. 1.
• Cengiz, S. A., Bulut, M., ve Bayraktutan, G. (2017). Valizde kalanlar: Sedat Veyis Örnek’in izleri. Ankara: Ürün Yayınları e-Kültür Dizisi 4.
• Çıkarken. (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 1.
• Dinle Şinasi Moran. (1952, Eylül 5). Hücum, s. 1.
• Danışman, A. (1982). Basın özgürlüğünün sağlanması önlemleri. Ankara: A.Ü. SBF Basın Yayın Yüksek Okulu Yayınları.
• Emre Kaya, A. E. (2010). Demokrat Parti döneminde basın-iktidar ilişkileri. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, 1(39), 93-118.
• Hala adam kayırmamı. (1952, Eylül 12). Hücum, s. 2.
• Hangi yemekleri severler. (1952, Eylül 12). Hücum, s. 3.
• Heywood, A. (2019). Siyaset. Ankara: Felix Kitap.
• Hücum'un hediyeleri. (1952, Eylül 5). Hücum, s. 2.
• İmam Hatip mektebi. (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 2.
• İmdat! imdat!..Sivas'ta tifo vaar! (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 1.
• İnan, K. (1993). Devlet idaresi. İstanbul: Ötüken.
• İsmail'e mektuplar. (1952, Eylül 12). Hücum, s. 3.
• Jeanneney, J. (2006). Başlangıcından günümüze medya tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karakollarda dayak atma berdevam mı? (1953, Nisan 24). Hücum, s. 1.
• Keane, J. (1992). Medya ve demokrasi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Kefen soygunculuğu. (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 1.
• Kışlalı, A. T. (2006). Siyasal sistemler siyasal çatışma ve uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi.
• Koloğlu, O. (1993, Nisan). Türkiye'de Yerel Basın. Medya, s. 16-17.
• Otomobil saltanatı. (1953, Haziran 26). Hücum, s. 1.
• Rol, E. (1952, Ağustos 29). Trajedya. Hücum, ss. 1.
• Sebze pazarının civarı iğrenç şekilde kokuyor. (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 1.
• Seyfi Kurtbekten soruyoruz. (1952, Eylül 5). Hücum, s. 1.
• Sivas valisinden soruyoruz. (1953, Haziran 26). Hücum, s. 1.
• Spor kulübü mü, kumar kulübü mü? (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 4.
• Sümen, İ. (1952, Eylül 5). Neden olmadı ki?. Hücum, ss. 2.
• Şahin, K. (2000). Çok Partili Dönem Öncesi Türkiye'e Demokratik Gelişim ve Basının Bu Süreçteki Yeri. Bilgi, 2(3), 63-80.
• Tabutluklar hortluyor. (1952, Ağustos 29). Hücum, s. 1.
• Tekrar çıkarken. (1953, Haziran 26). Hücum, s. 1.
• Tokgöz, O. (2008). Siyasal iletişimi anlamak. Ankara: İmge Kitabevi.
• Topuz, H. (1996). Türk basın tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut'tan holdinglere Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tuz işi kimlerin elinde. (1952, Eylül 12). Hücum, s. 1.
• TÜRASAŞ. (tarih yok). https://www.turasas.gov.tr/ adresinden 28.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1946, 18 Haziran). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6336.pdf adresinden 02.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1951). Tutanak Dergisi 9. Dönem Yasama Yılı 2-9 Cilt. https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/tutanak_dergisi_pdfler.birlesimler?v_meclis=1&v_donem=d09&v_yasama_yili=2&v_cilt= adresinden 02.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Vehbi Can Aşkun'a açık mektup. (1953, Haziran 5). Hücum, s. 3.
• Vikipedi. (tarih yok). Nihat Doğan. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kategori:TBMM_13._d%C3%B6nem_Sivas_milletvekilleriwww.tr.wikipedia.org/wiki/Nihat_Doğan_(siyasetçi) adresinden 21.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldız, N. (1996). Demokrat Parti iktidarı (1950-1960) ve basın. A.Ü. SBF Dergisi, 481-505.