Üniversite Öğrencilerinin Yaratıcılık Öz Yeterlik Algılarının Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 477 - 493, 31.07.2023

Erol Ata

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1308193

Öz

Yaratıcılığın öneminin artan şekilde anlaşılması, doğasının daha fazla araştırılmasına ve yaratıcılığın öğretilebilir mi olduğu üzerinde yoğunlaşılmıştır. Yaratıcılık eğitiminin savunucuları yaratıcılığı geliştirmede çevresel değişkenleri ön plana çıkarmışlardır. Algılanan öz yeterlik ise insanların yetenekleriyle üretmeye ya da başarmaya çalıştıkları işleriyle ilgili inançlarıdır. Bu araştırma üniversite öğrencilerinin yaratıcılık öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi amacıyla yapılan betimsel bir çalışmadır. Üniversite öğrencilerinin yaratıcılık öz yeterlik algılarını ölçmek amacıyla “Üniversite Öğrencileri Yaratıcılık Öz Yeterlik” ölçeği geliştirilmiştir. İlk olarak 315 üniversite öğrencisi ile Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. Geliştirilen ölçeğin 22 maddesi vardır. Ölçeğin güvenirlik katsayısı .92’dir. Ardından ölçekle ilgili Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. AFA sonucu elde edilen faktör yapısı DFA ile test edilmiş, analiz sonucunda faktörler arası ilişkiler ve indekslerin değerleri kabul edilebilir aralıklarda çıkmıştır. Verilerin analizinde One Way ANOVA ve Independent t-testi kullanılmıştır. Farklı fakülte ve yüksekokullarda öğrenim gören öğrencilerin yaratıcılık öz yeterlik algı puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Öğrencilerin yaratıcılık öz yeterlik algılarının cinsiyete göre erkekler lehine anlamlı fark gösterdiği bulunmuştur. Öğrencilerden geliri iyi olanların yaratıcılık öz yeterlik puan ortalamaları orta gelirli olanlardan anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Aileleri orta gelirli olanlarla az gelirli olanlar ve iyi geliri olanlarla az gelirli olanlar arasında ise öğrenci yaratıcılık öz yeterlik puanları arasında anlamlı farklar bulunmamıştır. Üniversite öğrencilerinin yaratıcılık öz yeterlik algıları mesleğe yönelik üniversite ders harici bir eğitim desteği (kurs, etkinlik vs.) almalarına göre, eğitim desteği alanlar lehine anlamlı fark bulunmuştur. Bu bulgular ışığında üniversite öğrencilerinin yaratıcılık öz yeterlik düzeylerinde erkekler lehine anlamlı bir fark bulunması, kadın öğrencilere yönelik ek çalışma ve düzenlemeler yapılmasını, ayrıca kadın öğrencilerin aleyhine olabilecek yaratıcılık faktörlerinin tespitini gerektirir. Bu sonuçlar, ekonomik durumu iyi olmayan üniversite öğrencilerinin burs, kredi, teşvik vb. unsurlarla daha çok desteklenmesinin öz yeterlik algılarına olumlu katkı sunabileceği şeklinde yorumlanabilir.

Anahtar Kelimeler

yaratıcılık öz yeterliiği., yaratıcılık eğitimi, öz yeterlik, çevresel değişkenler, Yaratıcılık

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Amasya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimince Desteklenmiştir.

Proje Numarası

Proje Numarası: [SEB-BAP 19-0206].

Kaynakça

• Akarsu, B. (2014). Hipotezlerin, Değişkenlerin ve örneklemin belirlenmesi. Metin, M. (Ed.). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 21-43). Ankara: Pegem.
• Akdoğan, E. (1992). İlkokul 2. sınıfa devam eden çocukların yaratıcılık düzeyleri ile ailelerin sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Amasya Üniversitesi. (2022). Sayılarla Üniversitemiz. https://www.amasya.edu.tr/sayilarla adresinden 22.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Aslan, E., Aktan, E.ve Kamaraj, I. (1997). Ana okulu eğitiminin yaratıcılık ve yaratıcı problem çözme becerisi üzerindeki etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 9 (9). 37-48.
• Bandura, A. (2003). Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. Edwin A. L. (Ed.), Handbook of Principles of Organization Behavior in (pp.121-140) Oxford: Blackwell.
• Bandura, A. (2005). Guide for constructing self-efficacy scales. F. Pajares and T. Urdan (Ed.), Self-efficacy belief of adolescents in (307-337), Greenwich: İnformation Age Publishing.
• Basadur, M. and Finkbeiner, C. T. (1985). Measuring preference for ideation in creative problem-solving training. The Journal of Applied Behavioral Science, 21(1), 37-49. https://doi.org/10.1177/002188638502100104
• Basadur, M., and Hausdorf, P. A. (1996). Measuring divergent thinking attitudes related to creative problem solving and innovation management. Creativity Research Journal, 9(1), 21-32. https://doi.org/10.1207/s15326934crj0901_3
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2011). Bilimsel Araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, A. (2014). SSPS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem.
• Castillo-Vergara, M., Barrios Galleguillos, N., Jofré Cuello, L., Alvarez-Marin, A., and Acuña-Opazo, C. (2018). Does socioeconomic status influence student creativity? Thinking Skills and Creativity, 29, 142–152. doi:10.1016/j.tsc.2018.07.005
• Conradty, C., Sotiriou S. A. and Bogner, F. X. (2020). How creativity in steam modules intervenes with self-efficacy and motivation. Educ. Sci, 10, (70), 1-15
• Çakmak, A. (2005). Anasınıfına devam eden altı yaşındaki köy ve kent çocuklarının yaratıcılıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çayırdağ, N. (2016). Creativity fostering teaching: Impact of creative self-efficacy and teacher efficacy. Educational Sciences: Theory & Practice,17, (6), 1959-1975
• Diarra, Y., Gu, C., Guo, M., and Xue, Y. (2017). The effect of social economic status and parents’ rearing behavior on social creativity of children in Mali. Creative Education, 8(6), 829-846. https://doi.org/10.4236/ce.2017.86060
• Esquivel, G. B. (1995). Teacher behaviors that foster creativity. Educational Psychology Review,7(2), 185-202.
• Fadaee, A. and Alzahrh, H. O. A. (2014). Explaining the relationship between creativity, innovation and entrepreneurship. International Journal of Economy, Management and Social Sciences, 3, (12), 1-4.
• Galton, F. (1869). Hereditary genius: An inquiry into its laws and consequences. London, UK: Macmillan.
• Gümüşsuyu, Ç. (2005). Yaratıcı örgüt kültürü. Ankara: TODAİ Yayını.
• Hazar, Z. ve Demir, G.T. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının oyun ve fiziksel etkinlikler dersine yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences 15, (2), 1206-1215.
• Ivcevic, Z. and Hoffmann, J. D. (2021). The creativity dare: Attitudes toward creativity and prediction of creative behavior in school. The Journal of Creative Behavior, 56, (2), 239–257.
• Karagöz, Y. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kim, J. (2019). The ımpact of creative role ıdentity and creative self-efficacy on employee creativity in the hotel business. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 6, (2), 123-133.
• Koç, H. (2021). İlkokul öğrencilerinin yaratıcılık öz yeterlik algılarına anne-baba ve öğretmen tutumlarının etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Amasya.
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Mathisen, G. E. and Bronnick, K. S. (2009). Creative self-efficacy: An intervention study. International Journal of Educational Research, 48, 21–29. Miller, A. and Dumford, A. (2014). Creative cognitive processes in higher education. The Journal of Creative Behavior, 50, (4), 282–293.
• Nartgün, Ş. S. ve Demirer, S. (2015). Okul yöneticilerinin örgütsel yaratıcılık ve öz yeterlik düzeylerine ilişkin görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, (4), 170-199.
• Sompong, N. (2018). Learning management system for creative thinking skill development with collaborative learning of the graduate students in Kasetsart University. International Journal of Environmental & Science Education, 13, (6), 527-532.
• Onuk, C. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarının bilimsel yaratıcılık ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Plucker, J. A., and Dow, G. T. (2010). Attitude change as the precursor to creativity enhancement. R. A. Beghetto and J. C. Kaufman (Ed.), Nurturing creativity in the classroom in (pp. 362–379). UK: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511781629.018
• Rothenberg, A. and Wyshak, G. (2004). Family background and genius. The Canadian Journal of Psychiatry, 49(3), 185-191. https://doi.org/10.1177/070674370404900306
• Sak, U. (2004). A synthesis of research on psychological types of gifted adolescents. Journal of Secondary Gifted Education, 15(2), 70-79. https://doi.org/10.4219/jsge-2004-4
• Sak, U. (2018). Yaratıcılık. Ankara: Vizetek.
• Sompong, N. (2018). Learning management system for creative thinking skill development with collaborative learning of the graduate students in Kasetsart University. International Journal of Environmental & Science Education, 13, (6), 527-532.
• Tan, A. G., Ho, V., Ho, E. And Ow, S. (2008). High school students' perceived creativity self-efficacy and emotions in a service learning context. The International Journal of Creativity and Problem Solving, 18, (2), 115-126.
• Yaman, H. ve Esen, M. (2021). Yükseköğretimde yaratıcı düşünme ve inovasyon eğitimi: İşletme lisans programları bağlamında bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 4, (3), 262-278.
• Yang, Y., Xu, X., Liu, W. and Pang, W. (2020). Hope and creative self-efficacy as sequential mediators in the relationship between family socioeconomic status and creativity. Frontiers in Psychology, 11(438), 1-11, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00438/full