Türkiye’deki Akademisyenlerde Covid-19 Aşısı Tereddütlerinin Nedenleri: Ülke İmajları, Tarihsel ve Kültürel İlişkiler

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 20 - 38, 31.03.2024

Deniz Aşkın

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1312838

Öz

Bu çalışma Türkiye’deki akademisyenlerin COVID-19’a yönelik üretilen aşılar hakkındaki tutumlarını incelemektedir. Çalışma kapsamında ülkelerin uluslararası piyasadaki imajlarının, akademisyenlerin o ülkelerde üretilen aşılara yönelik “güven” ya da “güvensizlik” algılarını büyük oranda belirlediği görülmektedir. Bu kapsamda görüşme yapılan akademisyenlerin tamamı, Çin malının Türkiye’deki “ucuz ve kalitesiz” olduğu algısına binaen Coronavac aşısını güvensiz buldukları, buna karşın Alman malını “sağlam ve dayanıklı” bularak BioNTech aşısının daha güvenilir olduğunu düşünmektedirler. Bununla beraber Çin’in yönetim yapısı, bilgi akışının güvenilir olmadığına yönelik düşünceler ve Uygur Türklerine yönelik politikası Coronavac aşısına yönelik güveni zedelerken, göç üzerinden Almanya ile kurulan tarihsel ve kültürel ilişkilerin ve Almanların bilimde daha iyi olduğu düşüncesi Almanya’da üretilen BioNTech aşısının daha güvenli olduğu algısını doğurmaktadır. Diğer taraftan yerli aşının sürece dâhil edilmesiyle tercihlerin radikal bir şekilde yerli aşıya kaydığı görülmektedir. Çalışma kapsamında Bitlis Eren Üniversitesi’nde görev yapan toplamda 25 akademisyen ile derinlemesine görüşmeler yapılarak, kişilerin aşılara yönelik tutumlarının derin bilgisine ulaşılmış ve veriler sosyolojik bir zeminde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Aşısı, Ülke İmajı, Aşı Tereddüdü, Çin (Coronavac) Aşısı, Alman (BioNTech) Aşısı

Kaynakça

• Arı, E. S. (2007). Satın alma kararlarında tüketici etnosentrizmi ve menşe ülke etkisinin rolü. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Arican, I. (2018). Sık rastlanan aşı karşiti iddialara yanitlar. Toplum ve Hekim, 33(3), 195-206.
• Asil, H. ve Kaya, İ. (2013). Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(1), 113-132.
• Baba, M. (1999). Dangerous liaisons: Trust, distrust, and information technology in American work organizations. Human Organization, 58(3), 331-346.
• Berberoğlu, M., Karakaya, A. ve Er, B. (2017). Çin’den yapilan ithalatin Türkiye’deki firmaların performansına etkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, (82), 1-41.
• Bozkurt, H. (2018). Aşı reddine genel bir bakış ve literatürün gözden geçirilmesi. Kafkas Journal of Medical Sciences, 8(1), 71-76.
• Brian D. G., and Douglas W. M., (2004). Globalization of infectious diseases: The impact of migration. Clinical Infectious Diseases, 38(12), 1742–1748.
• Brounéus, K. (2011). In-depth interviewing: The process, skill and ethics of interviews in peace research. In Understanding peace research: Methods and challenges; Hoglund, K., Oberg, M., Eds. (pp. 130–146.). Routledge: New York.
• Çapanoğlu E. (2018). Sağlık çalışanı ve ebeveyn perspektifinden çocukluk çağı aşıların reddi niteliksel bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Castelli, F., and Sulis, G. (2017) Migration and infectious diseases. Clinical Microbiology and Infection, 23(5), 283-289.
• Çetinkaya, C. (2005). Çin malları istilası. Pivolka, 4(16), 17-19.
• Cooper L. Z., Larson H. J., and Katz S. L. (2008). Protecting public trust in immunization. Pediatrics, 122(1), 149–53.
• Covolo, L., Ceretti, E., Passeri, C., Boletti, M., and Gelatti, U. (2017). What arguments on vaccinations run through YouTube videos in Italy? A content analysis, Human Vaccines & Immunotherapeutics, 13(7), 1693-1699.
• Daly, M., and Robinson, E. (2021). Willingness to vaccinate against COVID-19 in the U.S.: Representative longitudinal evidence from April to October 2020. American Journal of Preventive Medicine, 60(6), 766–773.
• Dempsey A.F., Schaffer S., Singer D., Butchart A., Davis M., and Freed G.L. (2011). Alternative vaccination schedule preferences among parents of young children. Pediatrics, 128(5), 848-56.
• Dubé, E., Gagnon, D., Nickels, E., Jeram, S., and Schuster, M. (2014) Mapping vaccine hesitancy--country-specific characteristics of a global phenomenon. Vaccine. 20,32(49), 6649-54. Dubé, E., Laberge, C., Guay, M., Bramadat, P., Roy, R., and Bettinger, J. (2013). Vaccine hesitancy: An overview. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 9(8), 1763–1773. https://doi.org/10.4161/hv.24657
• Dursun, İ., Kabadayı, E. ve Ceylan, K. (2014). Alman tüketicilerin türk malı satın alma niyetleri: Ülke imaji ve tüketici etnosentrizminin etkileri üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(22), 328-347.
• Düzgün, M. V. ve Dalgıç, A. İ. (2019). Toplum sağlığı için giderek artan tehlike aşı reddi önlenebilir mi? Güncel Pediatri, 17(3), 424-434.
• Erişkin Bağışıklama Rehberi (2016). http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:uPhkDE4zaloJ:ekmud.org.tr/rehber/indir/1+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr#20. European Parliament. (2021). The Impact of COVID-19 on the internal market. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2021/658219/IPOL_STU(2021)658219_EN.pdf
• Etikan, İ., M. Musa, S. A., and Alkassim. R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4.
• Fridman, A., Gershon, R., and Gneezy, A. (2020). COVID-19 and vaccine hesitancy: A longitudinal study. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3644775 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3644775
• Genel, M. (2014). Almanya'ya giden ilk türk işçi göçünün türk basinindaki izdüşümü “Sirkeci Garı'ndan Munchen Hauptbahnhof'a”. Selçuk İletişim, 8(3), 301-338.
• Gowda, C., and Dempsey, A. F. (2013) The rise (and fall?) of parental vaccine hesitancy. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 9(8), 1755-1762.
• Günaydın, J. (2019). Marshall yardımlarının Türk köylüsüne etkilerinin seçili edebi eserlere yansıması. Yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Gür E. (2019). Vaccine Hesitancy - Vaccine Refusal. Turk Pediatri Araştırmaları, 54(1), 1–2.
• Gust D. A., Strine T.W., Maurice, E., Smith P., Yusuf H., Wilkinson M., et al. (2014) Underimmunization among children: Effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics, (114), 16-22.
• Helps, C., Leask, J., Barclay, L., and Carter, S. (2019) Understanding non-vaccinating parents’ views to inform and improve clinical encounters: A qualitative study in an Australian community. BMJ Open, 9(5).
• Hollway, W., and Jefferson, T. (2000). Doing qualitative research differently: Free association, narrative and the interview method. London: Sage Publication.
• Hürriyet (2015). İkiz bebeklerine aşı yaptırmayan savcının hukuk zaferi. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/saglik/ikiz-bebeklerine-asi-yaptirmayan-savcinin-hukuk-zaferi-29343111.
• Kestenbaum, L.A., and Feemster, K.A. (2015) Identifying and addressing vaccine hesitancy. Pediatr Ann., 44(4), e71-5. Lantos, J. D., Jackson, M. A., Opel, D. J., Marcuse, E. K., Myers, A. L., and Connelly, B. L. (2010). Controversies in vaccine mandates. Current problems in pediatric and adolescent. Health Care, 40(3), 38–58.
• Larson H. J., Jarrett C., Schulz WS., Chaudhuri M., Zhouc Y., Dube E., Schuster M., MacDonaldf N. E., and Wilsona R. (2015). The SAGE working group on vaccine hesitancy. Measuring vaccine hesitancy: The development of a survey tool. Vaccine, 33, 4165-4175.
• Leib S., Liberatos P., and Edwards K. (2011) Pediatricians' experience with and response to parental vaccine safety concerns and vaccine refusals: A survey of Connecticut pediatricians. Public Health Rep, (2), 13-23.
• Lieu T. A., Ray G. T., Black S. B., Butler J. C., Klein J. O., Breiman R. F., Miller, M. A., and Shinefield H. R. (2000). Projected cost-effectiveness of pneumococcal conjugate vaccination of healthy infants and young children. JAMA, 283, 1460-1468.
• Minhat, H. S. (2015). An overview on the methods of interviews in qualitative research. International Journal of Public Health and Clinical Sciences, (2), 210-214.
• Nacaroğlu, D. (2008). Gündelik yaşamda Çin malları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (27), 157-170.
• Nagashima, A. (1977). A comparative made-in product image survey among Japanese businessmen. Journal of Marketing, 41(3), 95–100.
• Omer S. B., Salmon D. A., Orenstein W.A., deHart M. P., and Halsey, N. (2009) Vaccine refusal, mandatory immunization, and the risks of vaccine-preventable diseases. New England Journal of Medicine, 360(19), 1981-1988.
• Orendt, M. (2010). The integration of the Turks into German society: Turks on their way to parallel societies or to true integration? Bilge Strateji, 2(3), 165-194.
• Özceylan, G., Toprak, D., and Esen, E. S. (2019). Vaccine rejection and hesitation in Turkey. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 16(5), 1034-1039.
• Özdemir, A. ve Ünal, E. (2019). Aşı ve aşı reddi. içinde Güncel hemşirelik yaklaşımları II. (Ed. F. E. Aslan, ss. 43-54). Ankara: Akademisyen Yayıncılık.
• Özden, A. T. (2020). Online alişveriş yapan tüketicilerin etnosentrik eğilimleri üzerine bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 21(1), 47-66.
• Öztürk, G. R. ve Özdemir-Çakır, H. (2015). Ülke imajinin ve ülke itibarinin marka tercihine etkisinde menşe ülke kavraminin rolü: Türk Tüketiciler Üzerine Bir Araştırma. Global Media Journal, 5(10), 317-340.
• Ramsaran, R. R. (2015) The country of origin effect on perceptions of imported and domestic products in a developing country. International Journal of Business and Social Science, (6), 14 -24.
• Reierson, C. C. (1967). Attitude changes towardforeign products. Journal of Marketing, 4(4), 385-387.
• Roush S.W., and Murphy T.V. (2007). Vaccine-preventable disease table working group. historical comparisons of morbidity and mortality forvaccine-preventable diseases in the United States. JAMA, (298), 2155-63. Rueylin, H. (2003). Technology fears: Distrust and cultural persistence in electronic marketplace adoption. The Journal of Strategic Information Systems, 12(3), 169-199.
• Salali G. D., and Uysal M. S. (2020). COVID-19 vaccine hesitancy is associated with beliefs on the origin of the novel coronavirus in the UK and Turkey. Psychological Medicine, (52), 1–3.
• Sallam, M., Dababseh, D., Eid, H., Al-Mahzoum, K., Al-Haidar, A., Taim, D., Yaseen, A., Ababneh, N. A., Bakri, F. G., and Mahafzah, A. (2021). High rates of COVID-19 vaccine hesitancy and its association with conspiracy beliefs: A study in Jordan and Kuwait among other Arab countries. Vaccines, 9(42), 1-16.
• Schuchat, A. (2010). Human vaccines and their importance to public health. Procedia in Vaccinology, 5(2011), 120-126.
• Shrivastava S. R., Shrivastava P.S., and Ramasamy J. (2016). The growing global problem of vaccine hesitancy: Time to take action. Int J Prev Med., 7 (18), 1-2.
• Solomon, M. R. (2011). Consumer behavior: Buying, having and being. Pearson Education: New Jersey.
• Supphellen, M. (2000). Understanding core brand equity: Guidelines for in-depth elicitation of brand associations. International Journal of Market Research, 42(3), 1–14.
• Taherdoost, H. (2016). Sampling methods in research methodology: How to choose a sampling technique for research, International Journal of Academic Research in Management, 5(2), 18-27.
• Türk Tabipler Birliği. (2019). Türkiyede bağışıklama hizmetleri durumu. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/turkiyede_bagisiklama.pdf.
• Üzüm, Ö., Eliaçık, K., Hortu Örsdemir, H. ve Karadağ Öncel, E. (2019). Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. J Pediatr Inf, 13(3), 144-149.
• World Health Organization. (2014). Report of the sage working group on vaccine hesitancy. https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf.
• World Health Organization. (2015). Vaccine hesitancy: What it means and what we need to know in order to tackle it. https://www.who.int/immunization/research/forums_and_initiatives/1_RButler_VH_Threat_Child_Health_gvirf16.pdf?ua=1.
• World Health Organization. (2019). Ten threats to global health in 2019. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage. Yarangümeli̇oğlu, D. ve İşler, D. (2015). Marka bağliliği ve etnosentrizm çerçevesinde tüketici satın alma davranişları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 91-110.
• Yüksel G. H. ve Topuzoğlu A. (2019). Aşı redlerinin artması ve aşı karşıtlığını etkileyen faktörler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, (4), 244-258.