Yapısal Güçlendirmenin Mesleki Motivasyonu Yordama Düzeyi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 260 - 279, 26.03.2025

Ayça Çelik Mustafa Erdem

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1517826

Öz

Bu araştırmanın amacı yapısal güçlendirmenin mesleki motivasyonu yordama düzeyini belirlemektir. Bu araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın hedef evreni 2022-2023 eğitim-öğretim yılı Kırşehir ili Merkezde yer alan kamu okullarında görev yapan 2032 öğretmendir. Araştırmanın örneklemi küme örneklem yöntemiyle belirlenmiş, 501 öğretmendir. Araştırma verileri Öğretmenlerin Yapısal Güçlendirilmesi Ölçeği ve Mesleki Motivasyon Ölçeğiyle toplanmıştır. Ölçekler beş alt boyuttan oluşmuş, beşli likert tipi katılım ölçeğidir. Yapısal güçlendirme ve mesleki motivasyonun öğretmenlerin cinsiyet ve eğitim durumuna göre görüşlerinin farklılaşma düzeyini belirlemek için t-testi; mesleki kıdeme göre farklılaşma düzeyini belirlemek için tek yönlü ANOVA yapılmıştır. Farkın kaynağını belirlemek için Bonferroni testinden yararlanılmıştır. Yapısal güçlendirmeyle mesleki motivasyon arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson korelasyon analizi, yordama düzeyini belirlemek için regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda öğretmenler yapısal güçlendirme ve mesleki motivasyon düzeylerinin yüksek düzeyde olduğunu belirtmişlerdir. Yapısal güçlendirilmeye ilişkin öğretmen görüşleri; cinsiyetlerine ve eğitim durumlarına göre farklılaşmamaktadır. 1-10 yıllık kıdeme sahip öğretmenler, 21 yıl ve üzeri kıdemi olan öğretmenlere göre yapısal olarak güçlendirildiklerine daha çok katılmışlardır. Mesleki motivasyona ilişkin öğretmen görüşleri kıdemlerine göre farklılaşmamıştır. Kadın öğretmenler erkek öğretmenlere göre daha fazla mesleki motivasyona sahiptir. Yapısal güçlendirmeyle mesleki motivasyon arasında anlamlı, pozitif, orta düzeyde bir ilişki vardır. Yapısal güçlendirme mesleki motivasyonun anlamlı bir yordayıcısıdır. Yapısal güçlendirme mesleki motivasyonun %17’sini açıklamaktadır. Yapısal güçlendirme alt boyutları mesleki motivasyonun; keyif alt boyutunun %18’ini, katkı alt boyutunun %17’sini, değer alt boyutunun %15’ini, özveri alt boyutunun %19’unu açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapısal güçlendirme, mesleki motivasyon, öğretmen

Etik Beyan

kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu, 22.11.2022 tarihli ve 2022/09/20 no'lu kararla araştırma etik bulunmuştur. Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallara uygun davranıldığını; bu çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verildiğini; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapılmadığını, çalışmanın Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi'nin tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet edildiğini beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yapılan bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olunacağımızı bildiririm.

Kaynakça

• Acaray, T. (2010). Ankara ili ilköğretim ve ortaöğretim okul müdürlerinin öğretmenleri güçlendirme örüntüleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
• Ahmadi, J. ve Erdem, M. (2024). Örgüt kültürünün örgütsel yaratıcılık üzerinde etkisi. N. Demirbilek (Ed.), Eğitim yönetimi alanında uluslararası araştırmalar III (international research in the field of educational administration) içinde (ss. 35–66). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ahmadi, R. and Arief, N.F. (2022). Teacher empowerment to improve the quality of education and school progress. EDUTEC: Journal of Education and Technology, 6(2), 431-439.
• Aslan, M. ve Doğan, S. (2020). Dışsal motivasyon, içsel motivasyon ve performans etkileşimine kuramsal bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26), 291-301.
• Bogler, R. and Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20 (3), 277-289. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ceviz, H. (2018). Toplumdaki öğretmenlik mesleğine ilişkin algı ile öğretmenin mesleki motivasyonu arasındaki ilişki ,Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Conger, J. A. and Kanungo, R. N. (1988). The empowerment process: Integrating theory and practice. Academy Of Management Review, 13(3), 471-482.
• Çelik, S. ve Erdem, M. (2022). Yönetici iletişim becerileri ile öğretmenlerin motivasyonu ve iş doyumu arasındaki ilişki. A. Akgün ve Ü. Duruk (Ed.), Eğitim araştırmaları ve değerlendirmeler. Uluslararası İKSAT Yayınları.
• Danış, M. (2020). Kolektif öğretmen yeterliliğinin öğretmenlerin yapısal güçlendirilme ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Diken, Ö. F. (2023). Personel güçlendirmenin örgütsel başarıya etkisinde motivasyonun aracılık rolü: Özel öğretim kurumlarında bir araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Duman, Ş. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik güçlendirmenin yordayıcıları olarak yapısal güçlendirme, yöneticiye güven ve lider-üye etkileşimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duman, Ş. A. ve Çalık, T. (2020). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik güçlendirmenin yordayıcıları olarak yapısal güçlendirme, yöneticiye güven ve lider-üye etkileşimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 13(82), 61-96.
• Elkholy, S.M., El Dashan, M.E.A. and Abd El Mageed, H.H. (2020). Authentic leadership and its relation to structural empowerment and work environment among nurses. American Journal of Nursing Science, 9(3), 136-144.
• Eren, E. (2019). Yönetim ve organizasyon (çağdaş ve küresel yaklaşımlar) (13. baskı). İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.
• Ergin, G. (2023). Personel güçlendirmenin inovatif çalışma davranışına etkisinde psikolojik iyi oluşun aracı rolü ve buna yönelik bir araştırma, Doktora Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Erkoç, N. ve Kıral, B. (2023). Sınıf öğretmenlerinin davranışsal güçlendirilmeleri ile okul mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 12(3), 38-50.
• Ertürk, R. ve Akgün, N. (2021). Öğretmenlerin davranışsal güçlendirilmesi ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(4), 1212-1229.
• Güneş, Ş. (2015). Personel güçlendirmenin çalışanların motivasyon düzeyi üzerindeki etkileri ve bir araştırma: Batman merkezdeki kamu işletmelerinde uygulama. Yüksek Lisans Tezi,Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama (S. Turan, Çev.) (7. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• İlğan, A. and Ceviz, H. (2019). The relationship between the perception of the society related to teaching profession and teachers’ professional motivation according to teachers view. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(2), 285-338. doi: 10.14527/kuey.2019.008.
• Iliman Püsküllüoğlu, E. ve Altınkurt, Y. (2017) Development of teachers’ structural empowerment scale (tses): A validity and reliability study. Üniversitepark Bülten, 6(1), 118-132.
• İhtiyaroğlu, N. (2017). Yapısal ve psikolojik güçlendirmenin öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 361-378.
• Keiser, N. M. and Shen, J. (2000). Principals' and teachers' perceptions of teacher empowerment. Journal of Leadership Studies, 7(3), 115-121.
• Kıral, B. (2015). Lise yöneticilerinin öğretmenleri güçlendirmesi ve öğretmenlerin kayıtsızlık (sinizm) davranışı ile ilişkisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koçel, T. (2014). İşletme yöneticiliği (15. baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kuluman, F. (2023). Öğretmenlerin yapısal güçlendirilmeleri ile güç mesafeleri arasındaki ilişkide psikolojik güçlendirmenin aracı rolü, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Laschinger, H. K. S., Finegan, J., Shamian, J. and Wilk, P. (2001). Impact of structural and psychological empowerment on job strain in nursing work settings expanding Kanter’s model. Journal of Nursing Administration, 31(5), 260-272.
• Marks, H. M. and Louis, K. S. (1997). Does teacher empowerment affect the classroom? The implications of teacher empowerment for teachers’ instructional practice and student academic performance. Educational Evaluation and Policy Analysis, 19(3), 245-275.
• Moeini Korbekandi, M. and Tabarsa, G. (2023). The effect of transformational leadership on work engagement: The mediating role of structural empowerment. Management Studies in Development and Evolution, 32(107), 45-74.
• O’Brien, J. L. (2010). Structural empowerment, psychological empowerment and burnout in registered staff nurses working in outpatient dialysis centers, Doctoral Dissertation, The State University of New Jersey Graduate School-Newark Rutgers, New Jersey.
• Okçu, V. ve Admiş, A. (2022). Investigation of relationships between teacher motivation and professionalism with authentic leadership behaviors of school administrators. European Journal of Education Studies, 9(10), 157-182.
• Olson, K. E. and Chapin, B. (2007). Relations of fundamental motives and psychological needs to well-being and intrinsic motivation. In R. P. Zelick (Ed.), Issues in psychology of motivation (pp. 134–146). New York: Nova Publication.
• Özaslan, G. (2018). Yapısal güçlendirme ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 169-185.
• Puncreobutr, V. (2016). Structural empowerment and organizational commitment of lecturers in private international educational institutions at Thailand. Journal of Education and Practice,7(11), 158-163.
• Raffini J. P. (1996). 150 Ways To Increase Intrinsic Motivation in The Classroom. Allyn and Bacon, Boston.
• Rafique, A. and Akhtar, M.M.S. (2020). Effect of demographic variables of university teachers on their perceived teacher empowerment. Bulletin of Education and Research, 42(3), 241-256.
• Robbins, S. P., DeCenzo, D. A. ve Coulter, M. (2013). Yönetimin esasları (A. Öğüt, Çev.) (8. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Romo, A.S., Reyes, R.T. and Gomez, J.M. (2020). The impact of structural empowerment on job satisfaction: An empirical study in Mexico. Journal of Applied Business and Economics, 22(1), 170-179.
• Sarı, M., Canoğulları, E. ve Yıldız, E. (2018). Öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (47), 387-409.
• Sarıkaya, Ü. ve İlğan, A. (2022). Öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek ile girişimcilikleri arasındaki ilişkide yapısal ve psikolojik güçlendirmenin aracılık etkisi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 10(1), 26-47.
• Satan, H. Ş. ve Erdem, M. (2023). Örgüt sağlığı ile mesleki motivasyon arasındaki ilişki. Ş. Koca ve E. Bay (Ed.), Eğitim bilimlerinde uluslararası araştırma ve derlemeler içinde (ss. 451–482). İstanbul: Serüven Yayınevi.
• Satan, Ş. (2021). Örgüt sağlığı ile mesleki motivasyon arasındaki ilişk i,Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Seçtim, H. (2020). Yapısal güçlendirmenin personelin örgütsel özdeşleşme ve yaşam doyumu üzerindeki etkileri: Trakya Üniversiteler Birliği Araştırma ve Uygulama Hastaneleri örneği, Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Uçar, R. ve Dağlı, İ. (2017). İlkokul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 198-216.
• Umar, S. ve Özen, H. (2019). Öğretmenlerin yapısal güçlendirilmesi fenomenolojik bir yaklaşım. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 203-224.
• Urhan, F.(2018). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerine etki eden değişkenlerin analizi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ünal, A. ve Gülmez, D. (2017). Motivasyon kuramları ve uygulamalar. S. Özdemir ve N. Cemaloğlu (Ed.), Örgütsel davranış ve yönetimi içinde (ss. 89–128). Ankara: Pegem Akademi.
• Ünal, S. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarında motivasyonu sağlama etkinlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 84-90.
• Üstel, Ö. (2022). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin güçlendirici liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.