Erzurum Province Natural Events Profile and Earthquake Hazard

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 61 - 83, 30.05.2021

Nazlı Ceyla Anadolu Kılıç

https://doi.org/10.35341/afet.896845

Cited By: 1

Öz

Each geographical region hosted many natural events depending on their inner dynamics, that is; geophysical, meteorological, hydrological and climatological properties, starting from the time of the World’s formation. Although each natural event does not have a potential to be a natural disaster, they can transform into natural disasters quite often depending on human factors like unconscious urbanization, unplanned industrialization, non-controllable increase of population and migration together with climate change which has become a global problem. Particularly in recent years with the increasing rate of transformation of natural events into natural disasters, when the negative effect of resulting financial loss and intangible damage on national economies is taken into account, the necessity of determining the potential of natural disasters for each region gains importance. Therefore, natural event-natural disaster potential of each region should be investigated within its own properties and disaster descriptions, modelings and scenarios should be created in a region-specific manner. In this study, an up-to-date data inventory was created consisting of significant natural events which took place between 1900-2019 in Erzurum province, utilizing national-international databases and national press. Causes of natural events, their relationships and results were determined and it was found whether these natural events have potential to be natural disasters. As a result, it was found that natural events of avalanche, earthquake and flood were found to have potential of disaster within the frame of study area. As a consequence of active tectonic structure of the study area and the relationship of earthquake and other natural events, by using earthquake hazard analysis, earthquake hazard ratio and recurrence periods were determined for the near future. According to results, the possibility of an earthquake with Mw=5.0 magnitude is 26% in a year according to Gumbel Model and 30% according to Poisson Model. 

Anahtar Kelimeler

Disaster, Natural Event, Earthquake, Hazard, Risk, Erzurum Province

Erzurum İli Doğa Olayları Profili ve Deprem Tehlikesi

Öz

Dünyanın oluşumundan günümüze kadar geçen süre içerisinde her coğrafi bölge kendi iç dinamiklerine yani jeofiziksel, meteorolojik, hidrolojik ve iklimsel özelliklerine bağlı olarak birçok doğa olayına ev sahipliği yapmaktadır. Ancak her doğa olayı afet potansiyeli taşımamakla birlikte küresel bir sorun haline gelen iklim değişikliğinin yanı sıra bilinçsiz kentleşme, plansız sanayileşme, kontrol edilemeyen nüfus artışı ve göç gibi insani faktörlere bağlı olarak sıklıkla afete dönüşebilmektedir. Özellikle son yıllarda doğa olaylarının afete dönüşme oranının artmasıyla yaşanan maddi kayıpların ve manevi zararların ülke ekonomileri üzerinde yarattığı olumsuz etki düşünüldüğünde her bir coğrafi bölge için afet potansiyelinin belirlenmesi gerekliliği önem kazanmaktadır. Bunun için her coğrafi bölgenin doğa olayı-doğal afet potansiyeli kendi özellikleri dâhilinde incelenmeli ve afet tanımlamaları, modellemeleri ve senaryoları o bölgeye özel olarak oluşturulmalıdır. Bu çalışmada ulusal-uluslararası veri tabanları ve ulusal basın incelenerek Erzurum ili için 1900-2019 yılları arasında meydana gelen belirli doğa olaylarını kapsayan güncel bir veri envanteri oluşturulmuştur. Doğa olaylarının oluşum nedenleri, birbirleri ile ilişkileri ve sonuçları tespit edilmiş; bu doğa olaylarının afet potansiyeli taşıyıp taşımadıkları belirlenmiştir. Sonuç olarak, çalışma alanı için çığ, deprem ve sel olaylarının afet potansiyeli taşıdığı tespit edilmiştir. Çalışma alanının aktif tektonik yapısı ve deprem ile diğer doğa olayları arasındaki ilişki nedeniyle deprem tehlike analizi ile yakın gelecek için deprem tehlike oranı ve tekrarlanma periyodları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre 1 yılda Mw=5.0 büyüklüğündeki bir depremin olma ihtimali Gumbel Modeline göre %26 olarak belirlenirken, Poisson Modeline göre %30’dur. 

Anahtar Kelimeler

Afet, Doğa Olayı, Deprem, Tehlike, Risk, Erzurum İli

Kaynakça

• Akol, B. (2009). Çanakkale ve Çevresinin Deprem Riskinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye.
• Akol, B., Bekler, T. (2013). Assessment Of Statistical Earthquake Hazard Parameters For NW Turkey. Natural Hazards, 68, 837-853.
• Aksu, B. (2014). Erzurum Şehir Merkezinde Kuzey Güney Doğrultulu Bir Hat Boyunca Yer Alan Yapı Stoğunun, Zemin ve Yapı Periyodu Açısından Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, Türkiye.
• Bozkuş, C., Yılmaz, Ö. (1993). Tercan (Erzincan)-Aşkale (Erzurum) Arasının Tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 36, 189-201.
• Çan, T., Duman, T.Y., Olgun, Ş., Çörekçioğlu, Ş., Gülmez, F.K., Elmacı, H., Hamzaçebi, S., Emre, Ö. (2013). Türkiye Heyelan Veri Tabanı. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 11-13 Kasım, Ankara, Türkiye.
• Doğan, A., Yıldırım, C., Nefeslioğlu, H., Emre, Ö. (2004). 25 Mart ve 28 Mart 2004 Aşkale (Erzurum) Depremleri Değerlendirme Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Doğu, A.F., Çiçek, İ., Gürgen, G. (1989). 23 Haziran 1988 Çatak Heyelanı (Trabzon-Maçka). Coğrafya Araştırmaları (Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Yayını), 1(1), 103-107.
• Fidan, S. (2019). Türkiye’deki Ölüme Sebep Olan Heyelanların Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Girgin, M. (1996). Aşkale Heyelanı (Erzurum). Türk Coğrafya Dergisi, 31, 155-166.
• Gökçe, O., Özden, Ş., Demir, A. (2008). Türkiye’de Afetlerin Mekansal ve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı, Ankara.
• Göl, C. (2005). Çığ Olgusu ve Ormancılık. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1, 49-63.
• Gumbel, E.J. (1958). Uç Değer İstatistikleri. New York, USA, Columbia University Press.
• Gutenberg, B., Richter, C.F. (1954). Earthquake Magnitude, Intensity, Energy and Acceleration. Bulletin of the Seismological Society of America, 63, 501-516.
• Gülal, E., Soycan, M., Dolmaz, N., Erdoğan, S., Kalyoncuoğlu, Y., Yılmaz, İ., Erdoğan, H., Baybura, T., Elitok, Ö., Aykut, O., Ata, E., Akpınar, B., Tiryakioğlu, İ., Gümüş, K., Anadolu, N., Öcalan, T., Telli, A.K., Taktak, F. (2011). Güneybatı Anadolu Bölgesindeki Blok Hareketleri ve Gerilim Alanlarının GNNS Ölçümleri İle Belirlenmesi, TÜBİTAK, 108Y298.
• Huvaj, N., Canbay, E., Atıcı, N. (2014). İnşaat Mühendisleri Odası, Erzurum Kayak Pisti İncelemesi ve Tespitler. İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara.
• Jordanovski, L.R., Todorovska, M.I. (1995). Earthquake Source Parameters For Seismic Hazard Assessment: How To Obtain Them Geologic Data Historic Seismicity And Relative Plate Motions In G. Duma (Ed.). Proc. European Conference Earthquake Engineering, Vienna, Austria, 28 August- 2 September, 1994. Spec. Theme Sess. S01.2: Source Mechanis, Balkema, Rotterdam, 4, 2561-2566.
• Kafalı M.A. (2017). “Erzurum İli Uygun Yatırım Alanları Araştırması”. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Teknoloji, Araştırma ve İş Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
• Kiremidjian, A.S. (1982). A Minimum Stress Level Model For Large Earthquakes. Proceeding of the Seventh European Conference on Earthquake Engineering, 20-25 September, Athens, Greece.
• Kopar, İ. (2010). Oluşmuş ve Aktivitesini Sürdüren Karışık Tip Bir Heyelan: Elmalı-Madenköprübaşı (İspir-Erzurum) Heyelanı, Sorunlar ve Öneriler. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 191-209.
• Özşahin, E. (2013). Türkiye’de Yaşanmış (1970-2012) Doğal Afetler Üzerine Bir Değerlendirme. İkinci Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 25-27 Eylül, Hatay, Türkiye.
• Öztürk, K. (2002). Heyelanlar ve Türkiye’ye Etkileri. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2) 35-50.
• Öztürk, S. (2017). Space-time assessing of the earthquake potential in recent years in the Eastern Anatolia region of Turkey, Earth Sciences Research Journal, 21, 2, 67-75.
• Öztürk, S. (2018). Earthquake hazard potential in the Eastern Anatolian Region of Turkey: Seismotectonic b and Dc-values and Precursory Quiescence Z-value, Frontiers of Earth Science, 12, 1, 215-236.
• Öztürk, S.M., Çimentepe, E. (2016). Heyelan Riski Olan Yerlerde Mekansal Planların ve Risk Yönetimine Altlık Olan Yerleşime Uygunluk Koşullarının Belirlenmesinde Jeofizik Yöntemlerin Kullanımı, Ulusal Heyelan Sempozyumu Tebliğler, 27-29 Nisan 2016, Ankara.
• Poisson, S.D. (1838). Recherches Sur la Probabilite Des Jugements en Matieres Criminelles et Matire Civile. Paris, France, Elibron Classic Series.
• Şahin, R., Uysal, H., Çakıcı, F.Z., Çelik, S., Özyazıcıoğlu, M., Kalkan, E. (2016). The Landslide in Erzurum Ski Jumping Complex Part 1: Evaluation of the Landslide and The Incidence”. DAAYS’16 Uluslararası Doğal Afet ve Afet Yönetimi Sempozyumu, Karabük.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A. (1987). Türkiye’nin Diri Fayları ve Depremsellikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Şaroğlu, F., Güner, Y. (1981). Doğu Anadolu’nun Jeomorfolojik Gelişimine Etki Eden Ögeler: Jeomorofoloji, Tektonik, Volkanizma İlişkileri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24, 39-50.
• Tabban, A., Gencoğlu, S. (1975). Deprem ve Parametreleri. Deprem Araştırma Bülteni, 11(7)-83.
• URL 1, EM-DAT https://www.emdat.be/ (Son Erişim: 12.12.2020).
• URL 2, Cumhuriyet Gazetesi Arşivi (1930-2019) https://www.cumhuriyetarsivi.com.tr (Son Erişim: 1.12.2020).
• URL 3, Milliyet Gazetesi Arşivi (1950-2007), http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ (Son Erişim: 8.12.2020).
• URL 4, AKOMAS https://akom.ibb.istanbul/akomas/Sayfalar/30/AfetBilgiSistemi-AKOMAS (Son Erişim: 13.01.2021).
• URL 5, TABB https://tabb-analiz.afad.gov.tr/ (Son Erişim: 22.01.2021).
• URL 6, KRDAE http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/ (Son Erişim: 12.12.2020).
• URL 7, Erzurum Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü https://erzurum.csb.gov.tr/ (Son Erişim: 11.12.2020)
• URL 8, DesInventar https://www.desinventar.net/ (Son Erişim: 11.12.2020).
• URL 9, Hürriyet https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sel-4-can-aldi-39090343 (Son Erişim: 12.12.2020).
• URL 10, NTV http://arsiv.ntv.com.tr/news/260320.asp (Son Erişim: 12.12.2020).
• Wiemer, S. (2001). A Software package to analyze seismicity: ZMAP. Seismological Research Letters, 72(2), 373-382.
• Yönlü, Ö., Durukan, A., Yalçın, B., Daş, H. (2016). Oltu-Yusufeli (Erzurum-Artvin) Karayolu Heyelanının Jeolojik ve Jeoteknik Değerlendirilmesi. Ulusal Heyelan Sempozyumu Tebliğler, 27-29 Nisan, Ankara, Türkiye.