Deprem Özelinde Engelli Bireylere Duyarlı Afet Yönetimi Modeli

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 61 - 77, 20.06.2022

Ahmet Türk

https://doi.org/10.35341/afet.1078869

Cited By: 12

Öz

Bu çalışmada afet yönetimi modeli, her engel grubunun ihtiyaç ve kapasiteleri doğrultusunda bütüncül olarak ele alınmıştır. Çalışma kapsamında engelli bireylere duyarlı afet yönetimi; risk ve yıkıcı etkileri göz önüne alınarak deprem afeti özelinde değerlendirilmiştir. Çalışmanın temel amacı, engelli bireyler ve aileleri için muhtemel bir deprem anında ve sonrasında yapılması gereken uygun davranış formlarını organize etmek ve bu yolla bireysel ve toplumsal manada afet bilinç düzeyi ve dirençliliğini artırarak depremin meydana getirebileceği zararları azaltmaktır. Çalışmanın diğer amacı ise alanda çalışan profesyonellere ve engelli bireylere duyarlı afet yönetimi sürecine yönelik yapılacak yeni çalışmalara bütüncül bir kaynak oluşturmaktır. Bu amaçlar çerçevesinde afet yönetimi modelinin aşamaları deprem afeti özelinde değerlendirilerek engelli bireylere duyarlı afet yönetimi stratejileri bütüncül bir şekilde ele alınmış, deprem özelinde engele duyarlı afet yönetimi organize edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Deprem, Engelli, Afet Yönetimi, Sosyal Hizmet

Earthquake Specific Disaster Management Sensitive to Disabled Individuals

Öz

In this study, the disaster management model is analysed in a holistic approach in line with the needs and capacities of different disability groups. Within the scope of the study, the disaster managemen for disabled individuals has been evaluated in terms of earthquake disasters, considering its risks and destructive effects. The first aim of the study is to organize favourable forms of behaviour for disabled individuals and their families during and after an earthquake. In this way, the study aims to decrease the damages that earthquake may cause by increasing the level of disaster awareness and resilience of individual and society. The other purpose of the study is to create a holistic resource for new studies to be carried out for the disaster management process that is sensitive to professionals working in the field and individuals with disabilities. Within the framework of these purposes, the stages of the disaster management model were evaluated in an earthquake disaster-specific manner, disaster management strategies sensitive to disabled individuals were handled holistically, and a disability-sensitive disaster management was organized.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Earthquake, Disabled, Disaster Management, Social Work

Kaynakça

• Açıkalın, O. (2017). Yüzyılın hesabı: Deprem bağlamında dirayetli toplumun neresindeyiz?. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Açıkalın, O., Okay, N., Yücel, G., İnal E. (2019, Haziran 26-28). Afet Dirençliliği bakımından Erişilebilir Geçici Barınma. Uluslararası Afet Dirençlilik Kongresi IDRC 2019 Proceedings (ss. 285-286). Eskişehir.
• Açıkalın-Rashem, O., Aslangiri, F. (2019). Engellilerin afete dirençliliği ve Van'da yerel örgütlenme. Dirençlilik Dergisi, 3 (1), 71-83.
• AFAD- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2011). Engelliler İçin Depremde İlk 72 Saat. Kadıoğlu, M. (Ed.). İstanbul: AFAD.
• AFAD- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2013a). Türkiye afet müdahale planı (TAMP). Ankara: AFAD.
• AFAD- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2013b). Engelli öğrenci, veli ve refakatçileri için afet bilinci eğitimi. Barış, Ş. ve Buluş-Kırıkkaya, E. (Ed.). Ankara: AFAD.
• AFAD- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2020). AFAD Hakkında, Erişim Tarihi: 14 Ocak 2022, https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda.
• AKUT-Arama Kurtarma Derneği. (2011). Engelliler için deprem el kitabı. Yılmaz, M. (Ed.). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Alexander, D., Sagramola, S. (2014). Guidelines for assisting people with disabilities during emergencies crises and disasters, Erişim Tarihi: 10 Ocak 2022, https://www.coe.int/t/dg4/majorhazards/ressources/Apcat2013/APCAT2013_11_Gudelines_Disability_Alexander_Sagramola_17jan2014_en.pdf
• Anadolu Üniversitesi Afet Acil Durum Eğitim Programı. (2017a). Afetlere Karşı Engelleri Birlikte Aşalım Projesi (2016-1-TR01-KA204-034345) Afetlere Hazırlık Modülü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022, https://disaster.anadolu.edu.tr/pluginfile.php/299/mod_resource/content/4/Afetlere-Hazirlik-Genel-%28altmetin%29.pdf
• Anadolu Üniversitesi Afet Acil Durum Eğitim Programı. (2017b). Afetlere Karşı Engelleri Birlikte Aşalım Projesi (2016-1-TR01-KA204-034345) Görme Engelliler İçin Depreme Hazırlık Modülü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022, https://disaster.anadolu.edu.tr/course/view.php?id=5
• Anadolu Üniversitesi Afet Acil Durum Eğitim Programı. (2017c). Afetlere Karşı Engelleri Birlikte Aşalım Projesi (2016-1-TR01-KA204-034345) İşitme Engelliler İçin Depreme Hazırlık Modülü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022, https://disaster.anadolu.edu.tr/course/view.php?id=7
• Anadolu Üniversitesi Afet Acil Durum Eğitim Programı. (2017d). Afetlere Karşı Engelleri Birlikte Aşalım Projesi (2016-1-TR01-KA204-034345) Fiziksel Engelliler İçin Depreme Hazırlık Modülü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022, https://disaster.anadolu.edu.tr/course/view.php?id=6
• Artan, T., Özkan, A. O. (2020). Afetler ve sosyal hizmet. ADEM Dergisi, 1(1), 47-54.
• Buluş-Kırıkkaya, E., Gerdan, S. (2018). Engelli ve engelli adayı bireylerin bir afet anında nasıl davranacaklarına ilişkin görüşleri. Dirençlilik Dergisi, 2 (2), 123-129.
• Carter, W. N. (2008). Disaster management: A disaster manager's handbook. Mandaluyong City: Asian Development Bank.
• Çakır, Ö., Aydoğmuş-Atalay, G. (2020). Afetlerde özel gereksinimli grup olarak yaşlılar. Dirençlilik Dergisi, 4 (1), 169-186.
• Dourandish, R., Zumel, N., Manno, M. (2007). Command and control during the first 72 hours of a joint military-civilian disaster response. Twelfth International Command and Control Research and Technology Symposium (12th ICCRTS), 19-21 June 2007 (ss. 1-18). USA: Newport, RI.
• Ekşi, A. (2015). Afet yönetiminde içsel denetim aracı olarak etik. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 8(15), 89-102.
• Engelliler Hakkında Kanun. (2005). T.C. Resmi Gazete, 25868, 7 Temmuz 2005.
• Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanması Hakkında Karar. (2009). T.C. Resmi Gazete, 27288, 14 Temmuz 2009.
• Ergünay, O. (2008). Afet yönetiminde kurumsal yapılanma ve mevzuat nedir? Nasıl olmalıdır?. İstanbul Depremini Beklerken Sorunlar ve Çözümler Bildiriler Kitabı (ss. 97-108). İstanbul.
• Ergünay, O. (2009). Doğal afetler ve sürdürülebilir kalkınma. Deprem Sempozyumu 11-12 Kasım 2009 (ss. 1-11). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Hay, K., Pascoe, K. M. (2019). Disabled people and disaster management in New Zealand: Examining online media messages. Disability & Society, 34(2), 253– 275. DOI:10.1080/09687599.2018.1545114.
• Huang, J. S., Lien, Y. N. (2012). Challenges of emergency communication network for disaster response. In 2012 IEEE International Conference on Communication Systems (ss. 528-532). Singapore: IEEE.
• Isaacson-Kailes, J. (2005a). Deprem ile birlikte yaşamak: Görme engellilerde depreme hazırlık. İstanbul: B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitimi Birimi.
• Isaacson-Kailes, J. (2005b). Deprem ile birlikte yaşamak: Hareket engellilerde depreme hazırlık. İstanbul: B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Birimi.
• Isaacson-Kailes, J. (2005c). Deprem ile birlikte yaşamak: İşitme engellilerde depreme hazırlık. İstanbul: B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Birimi.
• Isaacson-Kailes, J. (2005d). Deprem ile birlikte yaşamak: Zihinsel engellilerde depreme hazırlık. İstanbul: B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Birimi.
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi: Beklenmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek (1.Baskı). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayınları.
• King, J., Edwards, N., Watling, H., Hair, S. (2019). Barriers to disability-inclusive disaster management in the Solomon Islands: Perspectives of people with disability. International Journal of Disaster Risk Reduction, 34, 459–466. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2018.12.017
• Lichterman, J. D. (2000). A community as resource. strategy for disaster response. Public Health Reports, 115(2-3), 262-265.
• Nateghi-A, F. (2000). Disaster mitigation strategies in Tehran, Iran. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 9(3), 205-212.
• Okay, N. (2019). Afet Risk Yönetiminde Yaklaşımlar. Mimar ve Mühendis (109), 54-57.
• Okay, N., İnal, E. (2019). Kırılganlıktan Kapasite Geliştirmeye. Resilience 3 (1), 85-99. DOI:10.32569/resilience.570286
• Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K., Temiz, A. (2005). Afet yönetimi ve afet işleri genel müdürlüğü. Deprem Sempozyumu Kocaeli 2005 (ss. 1472-1474). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Şengün, H., Temiz, A. (2007). Afet yönetimi ve Karabük. TMMOB Afet Sempozyumu (ss. 261-278). Ankara: Mattek Matbaacılık.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni 2021-Aralık. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2022, https://www.aile.gov.tr/media/96693/eyhgm_istatistik_bulteni_aralik_2021.pdf
• T.C. Anayasası. (1982). T.C. Resmi Gazete, 17863, 9 Kasım 1982.
• T.C. İletişim Başkanlığı. (2019). AFAD, Türkiye’de meydana gelen doğal afetlere ilişkin rapor yayımladı. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2022, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/yerel_basin/detay/afad-tuerkiyede-meydana-gelen-doal-afetlere-ilikin-rapor-yaymlad
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 Afet Yönetiminde Etkinlik. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2022, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_AfetYonetimindeEtkinlik-3.pdf.
• Tanrısever, A. M., Şahin, D., Arıkol, N., Karaca, Ö. (2008). Deprem eğitimi el kitabı. İstanbul: AKUT.
• Tonak, H. A., Kitiş, A. (2020). Deprem ve yangın afetlerinde engelli: anlatımsal bir derleme. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 8(1), 77-84.
• Türk Psikologlar Derneği. (2014). Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB). Erişim Tarihi: 11 Ocak 2022, https://www.psikolog.org.tr/tr/haberler/www/afetlerde-psikososyal-hizmetler-birligi-aphb-5577
• UNISDR. (2015). The Sendai framework for disaster risk reduction 2015–2030. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Erişim Tarihi: 25 Aralık 2021, http://www.preventionweb.net/files/43291_sendaiframeworkfordrren.pdf
• Varol, N., Gültekin, T. (2016). Afet Antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1431-1436. DOI: 10.17755/esosder.89650
• Varol, N., Kaya, C. M. (2018). Afet Risk Yönetiminde Transdisipliner Yaklaşım. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 1-8.
• Yaman, Ö. M., Erten, R. (2015). Türkiye'de sosyal hizmet birikiminde doğal afetler: Bibliyografik bir değerlendirme (1950-2013). İstanbul: Açılım Kitap.
• Yılmaz, A., Kokmaz, S. Z., Korur, S. (2011). Depremler ve sonrasında karşılaşılan çevre sorunları. Engineering Sciences, 6(4), 1212-1223.
• Yılmaz, K., Balun, B., Erbay, G. (2019). Sürdürülebilir bir yönetim paradigması: Ortopedik engelli bireylerin afetlere hazırlık seviyeleri. Dirençlilik Dergisi, 3(1), 1-24.