Denizcilik Alanında Kullanılan Risk Analizi Yöntemleri ve Fine Kinney Yöntemiyle Bir Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 622 - 637, 30.09.2023

Murat Yorulmaz , Kübra Sezen

https://doi.org/10.35341/afet.1190044

Cited By: 1

Öz

Denizcilik sektöründe; denizden karaya, karadan denize veya gemiden gemiye olmak üzere çeşitli hizmetler sağlanmaktadır. Çeşitli hizmetlerin etkisiyle sektör, kapsamlı çalışma alanına sahip olmakta ve birçok kişiye istihdam alanı sağlamaktadır. Sektörde çalışan sayısının fazla olması, operasyonların yoğun tempolu şekilde ve eş zamanlı olarak yürütülmesi gibi nedenlerden dolayı çalışma alanında iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından tehlikeli ortam ve davranışların oluşması muhtemeldir. Tehlikeli ortam ve davranışların sonucu gerçekleşebilecek iş kazalarına karşı İSG tedbirlerinin belirlenmesi elzemdir. Tedbirlerin belirlenmesi noktasında temel basamak olan risk analizi karşımıza çıkmaktadır. Denizcilik alanında yaşanması muhtemel iş kazalarının önlenebilmesi adına risk analiz yöntemlerinden biri olan Fine Kinney yönteminin bu alanda uygulanabilirliğinin gösterilmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Amaç doğrultusunda gerçekleştirilen literatür incelemesine göre denizcilik alanında 10 adet tehlike tespit edilmiştir. Tespit edilen deniz tehlikelerinin risk analizi, denizcilik alanında uzman bir karar vericinin katılımıyla Fine Kinney yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Risk analizi aşamasında her tehlikenin ölüm, yaralanma, maddi hasar ve deniz kirliliği/çevre kirliliği riskleri ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Risk değerlendirmesi sonucunda “geminin yapısındaki hasarlar, bozulmalar” tehlikesinin ölüm riski en yüksek, “deniz haydutluğu” tehlikesinin deniz kirliliği/çevre kirliliği riski ise en düşük risk skoruna sahip olacak şekilde hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre eşit risk skorları hesaplanmış ve risk yönetimi hususunda Fine Kinney yöntemi yetersiz kalmıştır. Bu hususta Fine Kinney yönteminin farklı risk analiz yöntemleriyle birlikte kullanımı önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Denizcilik Sektörü, Fine Kinney, İş Kazası, Risk Analizi, Risk Değerlendirmesi

Risk Analysis Methods Used in the Maritime Field and an Application with the Fine Kinney Method

Öz

In the maritime sector, various services are provided from sea to land, from land to sea or from ship to ship. With the effect of various services, the sector has a comprehensive working area and provides employment for many people. Occupational health and safety (OHS) hazardous environments and behaviors are likely to occur in the workplace due to reasons such as the high number of employees in the sector and the intense and simultaneous execution of operations. It is essential to determine OHS measures against occupational accidents that may occur as a result of dangerous environments and behaviors. Risk analysis, which is the basic step at the point of determination of the measures, appears. The aim of the study is to demonstrate the applicability of the Fine Kinney method, which is one of the risk analysis methods, in order to prevent possible occupational accidents in the maritime field. According to the literature review carried out for the purpose, ten hazards have been identified in the maritime area. The risk analysis of the identified marine hazards was carried out with the Fine Kinney method with the participation of a decision maker who is an expert in the maritime field. In the risk analysis stage, the risks of death, injury, material damage and marine pollution/environmental pollution of each hazard were evaluated separately. As a result of the risk assessment, the risk of "damages and deterioration in the structure of the ship" has been calculated to have the highest risk of death, and the risk of "piracy" to marine pollution/environmental pollution has the lowest risk score. Equal risk scores were calculated according to the analysis results and the Fine Kinney method was insufficient in terms of risk management. In this regard, it is recommended to use the Fine Kinney method together with different risk analysis methods.

Anahtar Kelimeler

Maritime Sector, Fine Kinney, Occupational Accident, Risk Analysis, Risk Assessment

Kaynakça

• Akar, Ö. (2017). Hatay ili balıkçı barınakları risk analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İskenderun Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Akyıldız, H. ve Menteş, A. (2017). An integrated risk assessment based on uncertainty analysis for cargo vessel safety. Safety Science, 92, 34-43. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2016.09.009
• Akyüz, E., Arslan, O. ve Turan, O. (2020). Application of fuzzy logic to fault tree and event tree analysis of the risk for cargo liquefaction on board ship. Applied Ocean Research, 101, 102238. https://doi.org/10.1016/j.apor.2020.102238
• Akyüz, E. ve Çelik, E. (2015). A fuzzy DEMATEL method to evaluate critical operational hazards during gas freeing process in crude oil tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 38, 243-253. https://doi.org/10.1016/j.jlp.2015.10.006
• Akyüz, G. (2007). Turistik limanlarda emniyet risk analizi: Bir ege limanında uygulama. (Yüksek Lisans Projesi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Alyami, H., Lee, P. T. W., Yang, Z., Riahi, R., Bonsall, S. ve Wang, J. (2014). An advanced risk analysis approach for container port safety evaluation. Maritime Policy & Management, 41(7), 634-650. https://doi.org/10.1080/03088839.2014.960498
• Arıcı, S. S., Akyüz, E. ve Arslan, Ö. (2020). Application of fuzzy bow-tie risk analysis to maritime transportation: The case of ship collision during the STS operation. Ocean Engineering, 217, 107960. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2020.107960
• Aydın, B. (2018). Bulanık AHP ile yenilikçi projelerin önceliklendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, M., Arıcı, S. S., Akyüz, E. ve Arslan, Ö. (2021). A probabilistic risk assessment for asphyxiation during gas inerting process in chemical tanker ship. Process Safety and Environmental Protection, 155, 532-542. https://doi.org/10.1016/j.psep.2021.09.038
• Bayar, N. (2010). İstanbul Boğazı'nda deniz trafik güvenliğinin risk tabanlı bulanık-AHP ve FMEA yöntemleri ile incelenmesi. (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bayram, H. (2021). Fine-Kinney metodu ile risk analizi: Trabzon Limanı örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gümüşhane.
• Caner Akın, G. (2020). İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme süreci için yeni bir yaklaşım: Tersane işletmelerinde uygulama. (Doktora Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Ceylan, H. ve Başhelvacı, V. S. (2011). Risk değerlendirme tablosu yöntemi ile risk analizi: Bir uygulama. International Journal of Engineering Research and Development, 3(2), 25-33.
• Çınar, F. (2020). A model on risk analysis methods in ship handling during port manoeuvres. (Yüksek Lisans Tezi). Piri Reis Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ergun, İ. (2020). Karadeniz tipi balıkçı gemilerinin bakım onarım operasyonlarında risk değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Fine, W. T. (1971). Mathematical evaluations for controlling hazards. Naval Ordnance Lab, NOLTR 71-31, 1-28.
• Garmer, K., Sjöström, H., Hiremath, A. M., Tilwankar, A. K., Kinigalakis, G. ve Asolekar, S. R. (2015). Development and validation of three-step risk assessment method for ship recycling sector. Safety Science, 76, 175-189. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.02.007
• Goerlandt, F. ve Montewka, J. (2015). A framework for risk analysis of maritime transportation systems: A case study for oil spill from tankers in a ship–ship collision. Safety Science, 76, 42-66. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.02.009
• Göksu, S. (2021). Emniyetli gemi operasyonları için hata türleri ve etkileri analizi (FMEA)'ne dayalı risk değerlendirme modeli geliştirilmesi. (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Görçün, Ö. F. (2012). Tehlikeli maddelerin denizyolunda taşınması ve risk yönetimi: Türk Boğazlar Bölgesi örneği. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, İstanbul.
• Gül, M. (2020). A fuzzy-based occupational health and safety risk assessment framework and a case study in an international port authority. Journal of Marine Engineering & Technology, 19(4), 161-175. https://doi.org/10.1080/20464177.2019.1670994
• Gül, M., Çelik, E. ve Akyüz, E. (2017). A hybrid risk-based approach for maritime applications: The case of ballast tank maintenance. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 23(6), 1389-1403. https://doi.org/10.1080/10807039.2017.1317204
• Güleç, Ö. (2022). Gırgır balıkçılığının L tipi matris yöntemi ile risk değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güler, A. (2015). Gemi bakım onarım sektöründe kimyasal risk değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İlhan, S. (2018). Gemi acil durum/gemi terk ekipmanlarının ve operasyonunun iş güvenliği açısından risk temelli olarak incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İrtem, Ş. S. (2015). Gemi işletmeciliğinde Deniz Çalışma Sözleşmesi (MLC,2006) uygulaması ve gemilerde risk değerlendirmesi. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kinney, G. F. ve Wiruth, A. D. (1976). Practical risk analysis for safety management. Naval Weapons Centre, NWC-TP-5865, 1-21.
• Koçak, M. (2022). Tersanelerde yangın güvenliği ve risk analizi: Özel bir tersanenin Fine Kinney risk analiz yöntemi ile incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kuzu, A. C., Akyüz, E. ve Arslan, Ö. (2019). Application of fuzzy fault tree analysis (FFTA) to maritime industry: A risk analysing of ship mooring operation. Ocean Engineering, 179, 128-134. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2019.03.029
• Lafçı, Ö. (2019). Arama/kurtarma gemilerindeki hassas faaliyetlerde alınması gereken iş güvenliği önlemlerinin belirlenmesi ve risk analizi uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Lafçı, Ö. ve Öztekin, A. (2020). Arama/kurtarma gemilerindeki tahlisiye (can kurtarma) faaliyetlerinde L tipi matris yöntemi ile risk değerlendirmesi. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 3(2), 66-78. https://doi.org/10.46384/jmsf.746822
• Liu, J., Zhou, H. ve Sun, H. (2019). A three-dimensional risk management model of port logistics for hazardous goods. Maritime Policy & Management, 46(6), 715-734. https://doi.org/10.1080/03088839.2019.1627435
• Marhavilas, P. K., Koulouriotis, D. ve Gemeni, V. (2011). Risk analysis and assessment methodologies in the work sites: On a review, classification and comparative study of the scientific literature of the period 2000-2009. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 24(5), 477-523. https://doi.org/10.1016/j.jlp.2011.03.004
• Menteş, A., Akyıldız, H., Yetkin, M. ve Türkoğlu, N. (2015). A FSA based fuzzy DEMATEL approach for risk assessment of cargo ships at coasts and open seas of Turkey. Safety Science, 79, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.05.004
• Mokhtari, K., Ren, J., Roberts, C. ve Wang, J. (2011). Application of a generic bow-tie based risk analysis framework on risk management of sea ports and offshore terminals. Journal of Hazardous Materials, 192(2), 465-475. https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2011.05.035
• Nas, S. ve Zorba, Y. (2011). İzmir Alsancak Limanı gemi manevraları risk değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 3(1), 35-47.
• Okumuş, D. ve Barlas, B. (2016). Gemi inşaatı sektöründe 5x5 analiz matrisi ve Fine-Kinney yöntemlerinin uygulanmalı bir karşılaştırılması. Gemi ve Deniz Teknolojisi, 22(204-205), 95-106.
• Oruç, A. (2020). Cybersecurity risk assessment for tankers and defence methods. (Yüksek Lisans Tezi). Piri Reis Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özkılıç, Ö. (2005). İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayınları.
• Saygı, E. (2018). İzmit Körfezi limanlarında iş güvenliğinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Shang, K. C. ve Tseng, W. J. (2010). A risk analysis of stevedoring operations in seaport container terminals. Journal of Marine Science and Technology, 18(2), 201-210. https://doi.org/10.51400/2709-6998.2319
• Soykan, O. (2018). Endüstriyel balıkçı gemilerinde L tipi matris yöntemi ile risk değerlendirmesi ve kullanılabilirliği. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 35(2), 207-217. https://doi.org/10.12714/egejfas.2018.35.2.15
• Şakar, C., Büber, M., Köseoğlu, B. ve Töz, A. C. (2022). Risk analysis for confined space accidents onboard ship using fuzzy bow-tie methodology. Ocean Engineering, 263, 112386. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2022.112386
• Tansoy, T. R. (2017). Tersanelerde iş kazalarının önlenmesinde alınması gereken tedbirler ve risk analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Tonoğlu, F., Atalar, F., Başkan, İ. B., Yıldız, S., Uğurlu, Ö. ve Wang, J. (2022). A new hybrid approach for determining sector-specific risk factors in Turkish Straits: Fuzzy AHP-PRAT technique. Ocean Engineering, 253, 111280. https://doi.org/10.1016/j.oceaneng.2022.111280
• Turan, H. (2013). Yük gemileri için biçimsel güvenlik değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tüminçin, F. (2016). Analitik hiyerarşi proses (AHP) ile bir karar destek sistemi oluşturulması: Bir üretim işletmesinde uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın. Yavuz, H. (2017). Liman sektöründe iş güvenliği analizi ve uygulamaları: Risk analizinde PRAT tekniği, bulanık mantık ve AHP yaklaşımı. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yorulmaz, M., Durmuş, D. ve Sezen, K. (2022). Gemilerin havuzlama operasyonlarındaki risklerinin FMEA yöntemi ile analizi. Journal of Academic Value Studies, 8(3), 293-303. http://dx.doi.org/10.29228/javs.63706
• Yorulmaz, M. ve Yeğin, A. O. (2023). Liman işletmelerinde tehlikeli madde elleçlenmesine ilişkin Fine-Kinney ve FMEA yöntemleri ile risk analizi. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 6(1), 1-37. https://doi.org/10.33723/rs.1197549
• Yüce, K. ve Barlas, B. (2021). Tersanelerdeki radyografi uygulamaları ve risk değerlendirmesi. Gemi ve Deniz Teknolojisi, (220), 69-85. https://doi.org/10.54926/gdt.9570
• Zhang, J., Teixeira, A. P., Guedes S. C., Yan, X. ve Liu, K. (2016). Maritime transportation risk assessment of Tianjin Port with bayesian belief networks. Risk Analysis, 36(6), 1171-1187. https://doi.org/10.1111/risa.12519