Haberde Söylem Farklılıkları: 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Haberleri Üzerine Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 1074 - 1096, 30.09.2023

Murat Erdoğan , Serhat Kaya

https://doi.org/10.35341/afet.1271084

Cited By: 2

Öz

Haberlerdeki söylem farklılıkları medyanın toplumu bilgilendirmesi kapsamında tartışılır bir konu haline gelmektedir. Bu konulardan birisi de Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan ve 10 ilde etkileri ağır şekilde hissedilen deprem haberleridir. Deprem sonrası medyanın haberleri servis etme ve okuyucuya ulaştırma biçimleri, incelenmesi gereken önemli bir konu haline gelmiştir. Çalışma, 6 Şubat’ta ilan edilen 7 günlük milli yas sürecinde Hürriyet ve Sözcü gazetelerindeki deprem haberlerinin eleştirel söylem analizi ile incelenmesini kapsamaktadır. Bu bağlamda, gazeteler arasındaki haberlerde içerik, tasarım, retorik yönünden farklılıkları ortaya koymak amacıyla Hürriyet ve Sözcü gazetelerinin basılı versiyonlarının birinci sayfalarında yer alan haberler Teun A. Van Dijk’in eleştirel söylem çalışmaları yöntemiyle analiz edilmiştir. ‘‘Deprem haberlerindeki söylem farklıkları’’ başlığı altında deprem haberlerinin ulusal ölçekteki benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırılmaktadır. Araştırmaya konu olan gazetelerdeki deprem haberlerinde farklı bir dil, içerik ve ifade kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Afet sonrası yapılan müdahalelerin yeterli ya da yetersiz oluşu üzerinden bir ayrışmanın ortaya çıktığı, incelenen gazete haberleri ile ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Gazete, Haber, İdeolojik Yanlılık, Söylem

Discourse Differences in the News: An Analysis on the News of the February 6, 2023 Kahramanmaraş Earthquakes

Öz

Discourse differences in the news are becoming a debatable issue within the scope of media informing the society. One of these issues is the news of the earthquake that took place in Turkey on February 6, 2023 and whose effects were felt heavily in 10 provinces. After the earthquake, the media's way of serving the news and conveying it to the reader has become an important issue to be examined. The study covers the analysis of the earthquake news in Hürriyet and Sözcü newspapers through critical discourse analysis during the 7-day national mourning period announced on February 6. In this context, the news on the front pages of the printed versions of Hürriyet and Sözcü newspapers were analyzed with the method of Teun A. Van Dijk's critical discourse studies in order to reveal the differences in the content, design and rhetoric of the news between the newspapers. Under the title of “Discourse differences in earthquake news”, national scale similarities and differences of earthquake news are compared. It has been concluded that a different language, content and expression is used in the earthquake news in the newspapers that are the subject of the research. It has been revealed by the examined newspaper reports that there is a divergence over the adequacy or insufficiency of the interventions after the disaster.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Newspaper, News, Ideological Bias, Discourse

Kaynakça

• Alpan, G. B. (2005). Görsel iletişim. YA-PA Yayını, İstanbul.
• Arık, E. ve Akgün, H. (2018). ‘‘Medya metinlerinin inşasında ideolojik farklılıklar: “Süper teşvik paketi” haberlerinin söylem analizi’’, Intermedia International E-Journal. 2018 5(9). 197-211. https://dergipark.org.tr/tr/pub/intermedia/issue/42605/513511.
• Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi. Fakülte Kitabevi. Isparta.
• Baş, T., Akturan U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri: Nvivo ile Nitel Analizi, Örnekleme, Analiz, Yorum. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Çaplı, B. (2002). Medya ve etik. İmge Kitabevi. Ankara.
• Demir, O. ve Acar, M. (2002), Sosyal bilimler sözlüğü. Vadi Yayınları, Ankara.
• Devran, Y. (2010). Haber, söylem, ideoloji. Başlık Yayın Grubu, İstanbul.
• Eagleton, T. (2011). İdeoloji. Özcan, M. (Çev.). Ayrıntı Yayınları. İstanbul
• Ercan, G. ve Danış, P. (2019). Söylem, söylem çözümlemesi ve eleştirel söylem çözümlemesi: Tanımları ve kapsamları. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 527-552.
• Fairclough, N. (2001). Language and power (2nd Edition). Longman. London.
• Fowler, R. (1985). Language as social practice, handbook of discourse analysis. Teun A Van Dijk (Edit), London.
• Freeden, M. (2006). “Ideology and political theory”. Journal of political ideologies. 11(1), 3-22. 11(1), 3-22. https://doi.org/10.1080/13569310500395834
• Hartley, J. (2002). Communication, cultural and media studies. Routledge, London.
• İnal, A. (1995). ‘Yazılı basın haberlerinde yapısal yanlılık sorunu. Toplum ve Bilim, Sayı:67. Ankara
• İnal, A. (1996). Haberi okumak. Temuçin Yayınları. İstanbul
• İnceoğlu, G.Y. ve Çomak, A.N. (2009). “Teun A. Van Dijk”, Metin çözümlemeleri, Der: Y.G. Ayrıntı Yayınları, s. 19-83. İstanbul.
• Korkmaz, A. (2007). Yazılı basında kurum kimliğinin oluşturulması sürecinde kurum kimliği stratejisinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 385-391. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61793/924181
• Martin, L. J. (1989). Developments in political communication teory on mass media potential. maincurents in mass communications. New York: Harperow Publisher Palmer, R.E. (2008). Hermenötik. (Çev.: İbrahim Görener). Ağaç Kitabevi Yayınları. İstanbul.
• Seyhan, A. S., Ayaşlıoğlu, E. ve Zararsız, Ö.F. (2021). Pandeminin politikleştirilmesi ve söylem: cumhuriyet ve sabah gazeteleri örneğinde koronavirüs haberleri üzerine bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, s. 17-37 DOI: 10.31123/akil.888144
• Sözen, E. (1999). Söylem. Paradigma yayınları. İstanbul.
• Teker, U. (2003). Grafik tasarım ve reklam. Dokuz Eylül yayınları. İzmir.
• URL 1, https://deprem.afad.gov.tr/content/143 (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 2, https://www.medyatava.com/haber/6-subat-2023-kahramanmaras-depremi-kahramanmaras-depreminde-hayatini-kaybedenlerin-sayisi-31-bin-643-13-subat-2023_292934 (Erişim tarihi: 14.02.2023)
• URL 3, https://www.bbc.com/turkce/articles/c51kdv8d15jo (Erişim Tarihi: 13.03.2023)
• URL 4, https://www.haberturk.com/hasarin-boyutu-artiyor-depremde-kac-bina-yikildi-coktu-depremde-kac-bina-hasar-aldi-iste-agir-hasarli-bina-sayisi-3566266 (Erişim Tarihi: 12.02. 2023)
• URL 5, ,https://t24.com.tr/haber/6-subat-depremleri-yeniden-imarin-maliyeti-ne-olacak,1098441 (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 6, https://www.gazeteler.tv/ (Erişim Tarihi: 10.03.2023)
• URL 7, https://www.borsatek.com/gunun-ulusal-gazete-mansetleri-07-02-2023-2863g.htm (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 8, https://www.turktime.com/galeri/Gazeteler-bugun-ne-yazdi-7-Subat-/194775 (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 9, https://www.haber7.com/foto-galeri/78172-8-subat-carsamba-gazete-mansetleri-asrin-felaketinde-3-gun-mansetleri/p5 (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 10, https://www.haber7.com/foto-galeri/78182-9-subat-persembe-gazete-mansetleri-asrin-felaketinde-4-gun-mansetleri (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 11, https://www.haber7.com/foto-galeri/78198-10-subat-cuma-gazete-mansetleri-felaketin-5-gununde-depremzedenin-duvara-yazdigi-yazi-mansetleri-susledi/p5 (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 12, https://www.haber7.com/foto-galeri/78211-11-subat-cumartesi-gazete-mansetleri-muhalif-gazetelerden-birlikten-uzak-provokatif-mansetler/p3 (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 13, https://www.haber7.com/foto-galeri/78229-12-subat-pazar-gazete-mansetleri-alcak-plan-kaos-fayi (Erişim Tarihi: 16.03.2023)
• URL 14, https://t24.com.tr/basin/2023/02/06/sozcu (Erişim Tarihi: 17. 03.2023)
• URL 15, https://t24.com.tr/basin/2023/02/07/sozcu (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 16, https://t24.com.tr/basin/2023/02/08/sozcu (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 17, https://t24.com.tr/basin/2023/02/09/sozcu (Erişim Tarihi: 17.03.2023)
• URL 18, https://t24.com.tr/basin/2023/02/10/sozcu (Erişim Tarihi: 18.03.2023)
• URL 19, https://t24.com.tr/basin/2023/02/11/sozcu (Erişim Tarihi: 18.03.2023)
• URL 20 , https://t24.com.tr/basin/2023/02/12/sozcu (Erişim Tarihi: 18.03.2023)
• Üşür, S. ve S. (1997). İdeolojilerin serüveni: Yanlış bilinç ve hegemonyadan söyleme. İmge yayınevi, Ankara.
• Van Dijk, T. A. (1977). Text and context: Exploration in the semantics and pragmatics of discourse. Sage. London.
• Van Dijk, T. A. (1983). Discourse analysis: Its development and application to the structure of news. Journal of Communication. 33(2). 20-43. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1983.tb02386.x
• Van Dijk, T. A. (1988). News as discourse. Lawrence earlbaum associates publication. New Jersey.
• Van Dijk, T. A. (1991). Media contents the interdisciplinary study of news as discourse. In: K. B. Jensen ve N. W. Jankowski (ed.). A handbook of qualitative methodologies for mass communication research. Routledge, London, pp 108-120.
• Van Dijk, T. (1998). News as discourse. Lawrance Erlbaum Associates, Inc. Hillsdale
• Van Dijk, T. (2016). Sociocognitive discourse studies. J. Richardson ve J. Flowerdew (ed.), Handbook of discourse analysis (1-26). Routledge.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimler sözlüğü. Multilingual yayınları, İstanbul.