MACRON’UN MALİ POLİTİKASINDA AFGANİSTAN ETKİSİNİ ANLAMAK

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 69 - 91, 30.07.2022

Ceren Gürseler

Öz

Afrika, Fransa’nın gerek iç gerekse dış politikası kapsamında önem teşkil etmektedir. Son dönemlerde ise Afrika politikasında Fransa’nın Mali ile ilişkileri öne çıkmaktadır. Söz konusu ilişkilerde ve politikalarda değişimin yaşanması, Mali’de saldırıların ve istikrarsızlığın devam etmesi, Fransa’nın Mali’deki askerî birliklerinin sayısını azaltması ve Mali’deki askerî yapılanmasında amaç ve araç değişikliğine gitmesi ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ile aynı döneme denk gelmiştir. Dolayısıyla Mali, Fransa’nın Afganistan’ı mı olacak sorusu sorulmuş; Mali’deki Fransız politikaları hedefleneni gerçekleştiremediği sebebiyle başarısız olarak nitelendirilmiştir. Oysa Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu tabloya karşı Avrupalılaşma, Afrikalılaşma ve Stratejik Özerklik ilkelerini uygulayarak Afganistan ve Mali politikalarının olası olumsuz etkilerini gidermek istemektedir. Örneğin Barkhane Operasyonu’nda Fransa’nın rolünü azaltırken Sahel ülkeleri askerlerinin sayısının artması ve Avrupalı devletlerin verdiği desteğin artması başlıca değişim alanları olarak okunabilir. Afrikalılaşma ve Avrupalılaşma stratejileri uygulanarak Fransa’nın rolünün azaltılması hedeflenmektedir. Bu iki başlık Macron’un belli başlı amacı olan Stratejik Özerklik kavramında da karşımıza çıkmaktadır. Özellikle güvenlik başlığında Avrupa’nın ABD’den bağımsız politika izleyebileceği vurgulanmaktadır. Dolayısıyla Macron’un Mali politikasının Fransa’nın Afganistan siyaseti kapsamında anlaşılması gerekmektedir. Macron, ABD’nin Afganistan’dan çekilmesini/deneyimini farklı bir amaçla kullanmaktadır. Stratejik Özerkliğin yanında Avrupalılaşma ve Afrikalılaşma ilkeleri kullanılarak sadece Afrika’da ve Afganistan’da değil Orta Doğu’da ve AB ile ilişkiler kapsamında dış politika belli bir çerçevede uygulanmak istenmektedir. Avrupalılaşma stratejisinde Afrika’da askerî varlık gösterme gibi bazı politikalar AB’nin faaliyetleri altına alınmak istenmektedir. Afrikalılaşmada ise yerel birimlerin ve kuvvetlerin alanda daha fazla sorumluluk alması hedeflenmektedir. Böylelikle her üç ilkenin de Mali’de çalıştırılması ya da uygulanması istendiği söylenebilir. Macron, Mali’den çekilişi Afganistan’dan farklı değerlendirmeye çalışmış ve Mali stratejisini üç ilkeye oturtmuştur.

Anahtar Kelimeler

Emmaneul Macron, Sahel, Fransa, Mali, Stratejik Özerklik

Kaynakça

• "Afghanistan overshadows Iraq summit as Macron warns against IS”. (28 August 2021). France 24, https://www.france24.com/en/live-news/20210828-afghanistan-overshadows-iraq-summit-as-macron-warns-against-is, 28 Ağustos 2021 tarihinde erişilmiştir.
• “Afghanistan, Sahel, Irak : Emmanuel Macron axe sa rentrée politique sur la diplomatie”(30.08.2021). France 24, https://www.france24.com/fr/moyen-orient/20210830-afghanistan-sahel-irak-emmanuel-macron-axe-sa-rentrée-politique-sur-la-diplomatie,, 09 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir
• “After Afghanistan, Europe wonders if France was Right About America”, (04 September 2021). The Economist, https://www.economist.com/europe/2021/09/02/after-afghanistan-europe-wonders-if-france-was-right-about-america,, 16 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir.
• ”Emmanuel Macron annonce la fin de l'opération Barkhane au Sahel”, France24, https://www.france24.com/fr/afrique/20210610-opération-barkhane-emmanuel-macron-va-annoncer-une-restructuration-des-troupes, 10 Haziran 2021
• “French Forces Pull out of Tessalit Base Amid Northern Mali Drawdown, (16 November 2021). France 24, https://www.france24.com/en/africa/20211116-french-forces-pull-out-of-tessalit-base-amid-northern-mali-drawdown, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• FIDH/AMDH – Dans le centre du Mali, les populations prises au piège du terrorisme et du contre-terrorism, Novembre 2018, No. 727,
• French Forces Leave Mali’s Timbuktu After Nearly Nine Years, (15 Aralık 2021). Al-Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2021/12/15/french-forces-leave-malis-timbuktu-after-nearly-9-years, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• “La défense européenne est compatible avec l’Otan, assure Emmanuel Macron” (19 Haziran 2021). L’Opinion, https://www.lopinion.fr/international/la-defense-europeenne-est-compatible-avec-lotan-assure-emmanuel-macron, 08 Ağustos 2021 tarihinde erişilmiştir.
• “Macron insiste sur ‘'autonomie stratégique’ de l'UE face à des eurodéputés”. (06 Septembre 2021). Le Point, https://www.lepoint.fr/politique/macron-insiste-sur-l-autonomie-strategique-de-l-ue-face-a-des-eurodeputes-06-09-2021-2441868_20.php,, 22 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir
• “Macron Veut Europeaniser la Lutte Contre le Terrorisme dans le Sahel", (30 Juin 2020). TRT Français, https://www.trt.net.tr/francais/europe/2020/06/30/macron-veut-europeaniser-la-lutte-contre-le-terrorisme-dans-le-sahel-1446341, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• “Mali’s Tuareg Rebels Sign Peace Deal”, (20 June 2015). BBC. https://www.bbc.com/news/world-africa-33213931, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• “Mali: Enabling Dialogue with the Jihadist Coalition JNIM” (10 December 2021). International Crisis Group, Report 306/ Africa, https://www.crisisgroup.org/africa/sahel/mali/306-mali-enabling-dialogue-jihadist-coalition-jnim, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• “Mapping the contours of Jihadist Groups in the Sahel”, The Conservation, (24 September 2021). https://theconversation.com/mapping-the-contours-of-jihadist-groups-in-the-sahel-168539, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• “Pour Emmanuel Macron, l'Otan est en état de «mort cérébrale”, (07 Novembre 2019) Le Figaro, https://www.lefigaro.fr/international/le-president-francais-emmanuel-macron-juge-l-otan-en-etat-de-mort-cerebrale-20191107, 08 Ağustos 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Rapport d’Information sur L’Opératon Barkhane, (14 Nisan 2021), Assemblée Nationale. https://www.assemblee-nationale.fr/dyn/15/rapports/cion_def/l15b4089_rapport-information.pdf, 18 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Resolution 2085, UN Security Council, https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_res_2085.pdf, 2021.
• “Sahel-Sahara: France’s Troop Redeployment Plan”, (May 1-3 2014) Africa Research Bulletin,
• Bere, M., (Fall 2017), Armed Rebellion, Violent Extremism, and the Challenges of International Intervention in Mali, African Conflict and Peacebuilding Review, Vol. 7, No. 2 s. 60-84.
• Berthelier, A. (30 Ağustos 2021). Afghanistan: Macron nuance ses propos sur l'immigration et fâche... Marine Le Pen, Yahoo. https://fr.news.yahoo.com/afghanistan-macron-nuance-propos-limmigration-095817054.html, 16 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Boisbouvier C. et Perelman, M. (16 Şubat 2022). “Le Président Ivoirien Alassane Ouattara estime que ‘le départ de Barkhane laisse une vide’”, France 24, https://www.france24.com/fr/émissions/l-entretien/20220216-le-président-alassane-ouattara-sur-france-24-la-fin-de-l-opération-barkhane-laisse-un-grand-vide, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• Chafer, T. (2013). “The UK and France in West Africa: Towards Convergence”, African Security, 6: 3-4, s. 234-256.
• Chafer, T. (2016). “France in Mali: Towards a new Africa strategy?”, International Journal of Francophone Studies, Vol. 19 Number 2, s.119-141.
• Charbonneau, B. (2017). “De Serval à Barkhane : les problèmes de la guerre contre le terrorisme au Sahel”, Les Temps Modernes, Vol. 2-3, No. 693-694, s.322-340,
• Charbonneau, B. (2019). “Faire la paix au Mali: les limites de l’acharnement contre-terroriste”, Canadian Journal of African Studies / Revue canadienne des études africaines, s. 1-16
• Charbonneau, B. et Sears, J. (2014). “Faire la guerre pour un Mali démocratique : l'intervention militaire française et la gestion des possibilités politiques contestées”, Canadian Journal of Political Science / Revue canadienne de science politique, Vol. 47, No. 3 (September 2014), pp. 597-619
• Dalaa, M. (31 August 2021). ”La région du Sahel sur les traces du scénario afghan”, Anadolu Agency, https://www.aa.com.tr/fr/afrique/la-région-du-sahel-sur-les-traces-du-scénario-afghan-analyse/2351886, 17 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Eilstrup-Sangiovanni, M. (16 August 2013). “The EU’s Common Security and Defense Policy and the Mali Crisis, E- International Relations”, https://www.e-ir.info/2013/08/16/the-eus-common-security-and-defense-policy-and-the-mali-crisis/, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• Ellyatt, H. (20 September 2021). ”After Merkel, France could try to edge out Germany as Europe’s ‘superpower’”, CNBC, https://www.cnbc.com/2021/09/20/will-france-try-to-edge-out-germany-after-merkel-leaves-office.html, 07 Ekim 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Francis, D. J. (2013). The Regional Impact of the Armed Conflict and French Intervention in Mali, Norwegian Peacebuilding Resource Centre, 2013.
• Griffin, C. (2016). “Operation Barkhane and French Counterterrosim and Military Cooperation in Sahel”, Small Wars & Insurgencies, 27:5, pp. 896-913,
• Haidara, B. (2015). Les formes d’articulation de l’islam et de la politique au Mali. Géographie. Uni- versité Michel de Montaigne - Bordeaux III,Français, https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-01319122/document, 24 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Jesus, C. E., (2015). “Risks and Threats in the Western Sahel: Radicalization and Terrorism in the Sub-Region”, Paix et Sécurité Internationales, Num. 3, janvier-décembre, pp. 167-183.
• Ibrahim, I. Y. and Zapata, M. Regions at Risk: Preventing Mass Atrocities in Mali, Early Warning, April 2018.
• Kandel, M. (2020). “Hand in Hand and Eye to Eye? US-French Counterterrorism Operation in the Sahel in the Trump-Macron Era”, eds. By Maud Quessad, Frédéric Heurtebize, Frédérick Gagnon, Alliances and Power Politics in the Trump Era: America in Retreat? Cham, Palgrave Macmillan.
• Kanti, M. I. (2013). “The French Intervention in Mali”, African Perspectives, Vol. 11, Issue 38, pp. 19-22.
• Mahmoud, S. (27 August 2021). “France’s Macron Visits Iraq to Show Support and Strengthen Ties”, The National, https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2021/08/27/frances-macron-visits-iraq-to-show-support-and-strengthen-ties/, 21 Şubat 2022 tarihinde erişilmiştir.
• Major, C. (2021). “A Committed but Challenging Ally: France’s NATO Policy “, France’s Foreign and Security Policy under President Macron, SWP Berlin, May, pp. 35-41
• Marchal, R. (2018). “La France et l’Afrique sous Emmaneul Macron. Stagnation ou reconfiguration?”, Afriche e Orientai, Numéro 1-2, pp. 73- 87.
• Michon, A. (10 Octobre 2021). “La construction de l'autonomie stratégique européenne face à la profondeur stratégique turque : le jeu diplomatique de macron”, https://www.ifri.org/fr/publications/briefings-de-lifri/construction-de-lautonomie-strategique-europeenne-face-profondeur, Institut Français de Relations Internationales, 22 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Namaïwa, B. (2017). “Le djihadisme au Sahel : enjeux et perspectives”, Afrique et développement, Volume XLII, No. 3, pp. 197-217.
• Nougayéde, N. (12 Juin 2008). “De Chriac â Sarkozy: la France redécouvre la guerre d’Afganistan”, Le Monde.
• O’Grady, S. (25 Septembre 2021). “Germany’s likely election victor? Macron and France”, Independent.
• Pye, K. (March 2021). The Sahel: Europe’s Forever War, Center for European Reform, https://www.cer.eu/sites/default/files/pbrief_sahel_31.3.21.pdf
• Recchia, S. (2020). “A legitimate sphere of influence: Understanding France’s turn to multilateralism in Africa”,Journal of Strategic Studies, Vol. 43, No. 4, pp. 508–533
• Rempe, M. (May 2021). Decolonization by Europeanization? KFG Working Paper No .27
• Ricketts, P. (2020). “Rediscovering a Strategic Purpose for NATO” , PRISM 9, No.1, pp. 22-31.
• Rovan, A. (06 Octobre 2021)ç “Défense européenne: Emmanuel Macron tente d’enrôler les Européens sur l’autonomie stratégique”, Le Figaro, https://www.lefigaro.fr/international/defense-europeenne-emmanuel-macron-tente-d-enroler-les-europeens-sur-l-autonomie-strategique-20211006, 22 Kasım 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Schmitt, O. (2015). ”Européanisation ou otanisation ? : le Royaume-Uni, la France et l’Allemagne en Afghanistan”, Politique Européenne, No 48, pp.150-177
• Spet, S. (2015). “Operation Serval: Analyzing the French Strategy Against Jihadists in Mali”, ASPJ Africa & Francophonie, 3rd Quarter, pp. 66-79.
• Staunton, E. (2022). “‘France is back’: Macron’s European policy to rescue ‘European civilisation’ and the liberal international order”, Third World Quarterly, Vol. 43, Issue 1, pp. 18-34.
• Macron’s Foreign Policy Ambitions Meet France’s Realities”, Stratfor Analysis, May 2018.
• Tandoğan M. and Bouacha, O. (2017). “The Algerian Security Approach Towards the Sahel Region: Case of Mali”,Türkiyat Mecmuası, c.27/1, s. 305-325,.
• Taylor, P. (27 April 2021). ”In the Sahel, Macron faces his Afghanistan”, Politico, https://www.politico.eu/article/in-the-sahel-macron-faces-his-afghanistan/, 08 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Tull, D. M. (January 2021). Operation Barkhane and the Future of Intervention in the Sahel, SWP Comment, No. 5 .
• Uchehara, K. (2014). “France-Afrique Relationship: A Declining Model”, Yönetim Bilimleri Dergisi,Cilt 12, Sayı 23, pp. 33-53,.