MEKKI B. EBI TALIB'S LIFE AND THE METHOD USE IN THE WORK OF MUŞKILU I'RABI'L-QURʾAN

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 11, 179 - 197, 31.12.2022

Mücahit Elhut , Ekrem Barbaros

Öz

Anahtar Kelimeler

Kur’an, İ’rab, İ’rabu’l-Kur’an, Müşkil, Mekki, Kur’an, İ’rab, İ’rabu’l-Kur’an, Müşkil, Mekki

Mekkî b. Ebî Tâlib'in Hayatı ve Müşkilü İ'râbi'l-Kur'ân Eserinde Kullandığı Yöntem

Öz

İslam dininin birinci ve ana kaynağı olan Kur’ân-ı Kerîm’i sağlam ve doğru bir şekilde anlayabilmenin en iyi yolu kuşkusuz Arap dilidir. Arap dilinin alt dallarından biri olan ve kelimelerin cümle içerisindeki konumu ile ilgilenen i’râb ilmi de doğru bir anlam için çok önemlidir.
Biz de bu çalışmada konunun daha iyi anlaşılması için i’rab ve İ’rabu’l-Kur’an’ kavramlarının lügat ve terim manalarını ele almakla birlikte, İ’rabu’l-Kur’an alanında yazılmış, Mekki b. Ebi Talib’in değerli eserlerinden biri olan Müşkilü İ’rabi’l-Kur’an eserinin yazılış amacı ve yöntemine değindik. Mekki’nin hayatı boyunca ilim için yaptığı zorlu yolculuklardan, bu yolculuklarda hangi muteber hocalardan ders aldığından, hangi değerli öğrencileri yetiştirdiğinden, hangi kıymetli eserleri topluma kazandırdığından ve ömrünün sonuna kadar topluma faydalı olmak için mescitte hutbe ve dersler verdiğinden kısaca bahsettik.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, İ’rab, İ’rabu’l-Kur’an, Müşkil, Mekki

Kaynakça

• Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlim, 4.Basım, 1407/1987.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu’l-Luğa. thk. Muhammed ʻAvvad Murʻib. 17 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâu’t-Turâsi’l-ʻArabî, 2000.
• Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed. Kitabü’l-Ayn. thk. Abdülhamid Hindevî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1.Basım, 1424/2003.
• Ferhât, Ahmed Hasen. Mekkî b. Ebî Tâlib ve Tefsîrü'l-Kur’ân. Ürdün: Dâr Ammâr,1.Basım. 1997.
• Furat, Ahmet Subhi. Arap Edebiyatı Tarihi I. 2 Cilt. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1996.
• İbn Cinnî, Ebû’l-Feth Osman. el-Hasâis. thk. Muhammed Ali en-Neccâr. 3 Cilt. Beyrût: el-Mektebetu’l-İlmiyye, 1952.
• İbn Fâris, Ebû Hüseyn b. Ahmed. Mu’cemü Mekâyîsi’l-Lüğa. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 6 cilt. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Ferhûn, Burhânüddîn Ebü’l-Vefâ İbrâhîm b. Ali b. Muhammed el-Ceyyânî el-Medenî. ed-Dîbâcü’l-Mezheb fî Ma’rifeti Aʿyâni ʿUlemâʾi’l-Mezheb. nşr. Muhammed el-Ahmedi Ebü’n-Nür. 2 Cilt. Kahire: Dâru’t-Türas, 1972.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrût: Dâr Sâdır,1414/ 2010.
• İbnü Beşküvâl, Ebû’l-Kâsım Halef b. Abdilmelik. Kitâbü’s-Sıla fî Târîhi e’immeti’l-Endelüsi ve ʿUlemâʾihim ve Muhaddisîhim ve Fukahâʾihim ve Üdebâʾihim. nşr. Es-Seyyid İzzet el-Attâr. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Mısrıyye,1966.
• İbnü Hallikân, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-Aʿyân ve Enbâʾü Ebnâʾi’z-zamân. nşr. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır 1994.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. Ğâyetü’n-Nihâye fî Tabakâti’l-Kurrâʾ. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2006.
• İbnü’l-Enbâri, Ebû’l-Berakât Kemâleddin Abdirrahmân Muhammed. Nüzhetü’l-Elibbâi fî Tabakâti’l- Üdebâ’. thk. İbrâhîm es-Sâmirâi Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, 3.Basım,1405/1985.
• İbnü’l-‘Imad, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî el-Hanbelî. Şezrâtü’z-Zeheb fî Ahbâri Men Zehep. 10 Cilt. Beyrût: Dârü İbn Kesir, 1969.
• Kayapınar, Durmuş Ali. “İ’râbu’l-Kur’ân-Kur’ân-ı Kerîm’in Gramerine Giriş.” Necmettin Erbakan Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi 3/3 (Nisân 1990), 367-368.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Muʿcemi’l-Müʾellifîn. 4 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 1993.
• el-Kıftî, Ebü’l-Hasen Alî b. Yûsuf. İnbâhü’r-Ruvât ‘Alâ Enbâhi’n-Nuḥât. thk. Muhammed Ebû’l-Faḍl İbrâhîm. 5 Cilt, Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, 1986.
• Kur’ân Yolu. 14 Ekim 2022. https://kuran.diyanet.gov.tr.
• el-Hamevî, Yâkūt b. Abdillâh. Muʿcemü’l-Üdebâʾ: İrşâdü’l-Erîb. nşr. Ahmed Ferîd Rifâî. 20 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1936.
• Mekkî b. Tâlib İbn Ebî Tâlib el-Kaysî. er-Riʿâye li Tecvidi’l-Kırâʾe. tah. Ahmed Hasan Ferhât. Amman, 2.baskı, 1984.
• Mekkî b. Tâlib İbn Ebî Tâlib el-Kaysî. Kitâbu Müşkil-i İ’râbi’l-Kur’ân. thk. Hâtim Sâlih ed-Dâmin. Beyrût: Müesesetü’r-Risale, 1984.
• Mustafa, İbrâhîm. İhyau’n-Nahv. Kahire: Hindawi, 2012.
• en-Nîsâbûrî, Hâkim. el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Ebû Osmân Ebû’l-Hasen Ebû’l-Huseyn. el-Kitâb. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1408/1988.
• es-Suyuti, Hafız Celâleddîn. Buğyetü’l-Vuʿât fî Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve’n-Nuhât. tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. 2 Cilt, Dâru’l-Fikr, 1979.
• es-Suyûtî, Hafız Celâleddîn. el-Eşbâh ve’n-Nezâ’ir fi’n-Nahv. thk. Abdülâl Sâlim Mükerrem. Beyrût: Müessetü’r-Risâle,1. Basım,1406/1985.
• Tâî, Abdullah b. Mâlik. Şerhu’t-Teshîl Li İbn Mâlik. thk. Abdurrahmân es-Seyyid-Muhammed el-Mahtûn. 4 Cilt. Cîze: Dâru Hicr, 1. Basım, 1410/1990.
• et-Tehânevî, Alî b. Muhammed Hâmid. Keşfu Istılâhâti’l-Funûn. thk. Ali Dehrûc. 2 Cilt. Lübnan: Mektebetu Lübnan, 1996.
• ez-Zeccâcî, Ebû’l-Kâsım. el-Îzâh fî İleli’n-Nahv. thk. Mâzin el-Mübârek. Beyrût: Dâru’n-Nakkâş, 3.Basım, 1399/1979.
• ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed. Esâsu’l-Belâğa. thk. Muhammed Bâsil ʻUyûnu’s-Sûd. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 1. Baskı, 1419/1998.
• Zeynuddîn, Muhammed el-Haddâdî. et-Tevkîfu ʻalâ Mehemmâti’t-Teârîf. Kahire: ʻÂlemu’l-Kutub, 1410/1990.
• ez-Ziriklî , Hayruddin. el-Aʿlâm li Eşhuri’r-Ricali ve’n-Nisâi mine’l-Arabi ve’l-Müsteribin ve’l-Müsteşrikin. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlmi’l-Melayin, 2002.