COVİD-19 SALGINININ PSİKOSOSYAL GÖRÜNÜMLERİ: BİR GÖMÜLÜ TEORİ DENEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 6, 111 - 127, 30.06.2022

Ferhat Arık , Işıl Avşar Arık

https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1072460

Öz

Bu araştırma, Hatay’da yaşayan ve Covid-19 virüsüne yakalanmış, hastalığı evde veya hastanede geçirerek daha sonrasında iyileşmiş  kişilerin; hastalık öncesi, hastalık sırası ve hastalık sonrası psiko-sosyal durumlarını, toplumsal ilişkilerini ve mekânsal deneyimlerini keşfetmeye odaklanmıştır. Çalışma, “yeni normal” olarak
söylemsel karşılığını bulan ve sosyolojik anlamda da “yeni bir toplumsal olgu” olarak ortaya çıkan pandeminin etkilerini ve sonuçlarını keşfetmeye yönelik bir çalışma olduğundan araştırma yöntemi olarak nitel araştırma desenlerinden Gömülü Teori Metodolojisine (GTM) dayanmaktadır. Araştırma amaçlı ve kartopu örneklemesi bir arada kullanılarak yaşları 24-57 arasında değişen 13 kişi ile yapılan görüşmelerle gerçekleştirilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak elde edilmiş ve yapılandırmacı gömülü teorinin kodlama paradigması kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda kişilerin maske, mesafe ve temizlik şeklindeki
hastalık önleyici kurallara uyum gösterdiği, fakat bulaşın yakın çevrelerine yayılması ve çalışma yaşamından kaynaklı birtakım etkilerin çemberin daralması  şeklinde yorumlandığı görülmüştür. Bu nedenle hastalıktan kaçış mümkün olmamıştır. Hastalık sırasında korku ve endişe temalarının ön plana çıktığı ve bunun yakınlara
bulaştırma, geride kalanları düşünme şeklinde değişen alt boyutları olduğu görülmüştür. Son olarak hastalığın kişilerde psikolojik, fizyolojik, davranışsal ve sosyal birtakım değişikliklere sebep olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Salgın, Gömülü teori, Psiko-sosyal etki

Kaynakça

• Açıkel, C. H. (2014). 2014 Yılının En Büyük Salgını: Ebola Virüs Hastalığı. Gülhane Tıp Dergisi, 56: 194-197.
• Adolph, S., Kruchten, P., & Hall, W. (2011) Reconciling perspectives: A grounded theory of how people manage the process of software development. Journal of Systems and Software, 85 (6).
• Aughterson H., Mckinlay, A.R., Fancourt, D., Et Al. (2021). Psychosocial Impact On Frontline Health And Social Care Professionals İn The UK During The COVID-19 Pandemic: A Qualitative İnterview Study. BMJ Open 2021;11:E047353. Doi:10.1136/ Bmjopen-2020-047353.
• Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F. Ve Zafer, R. (2020). COVID-19 Pandemisinde Problemli İnternet Kullanımı: Bir Nitel Araştırma. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi; Cilt 1, Sayı 3, 126-140.
• Branquinho, C., Kelly, C., Arevalo, L. C., Santos, A., Gaspar De Matos, M. “Hey, We Also Have Something To Say”: A Qualitative Study Of Portuguese Adolescents’ And Young People's Experiences Under COVID‐19. Journal Of Community Psychology, 48:2740–2752. DOI: 10.1002/jcop.22453.
• Burke, P. (2012). Tarih ve Toplumsal Kuram. Çev: Mete Tuncay. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Chakrawarty, A., Ranjan, P., Klanidhi, K. B., Kaur, D., Sarkar, S., Sahu, A., Bhavesh, M., Baitha, U., Kumar, A., Wig, N. Psycho-Social And Behavioral Impact Of COVID-19 On Middle-Aged And Elderly İndividuals: A Qualitative Study. J Educ Health Promot.10: 269. Doi: 10.4103/Jehp.Jehp_1458_20. PMID: 34485566; PMCID: PMC8395993.
• Charmaz, K. (2000). Grounded Theory: Objectivist and Constructivist Methods. In Handbook of Qualitative Research, Eds.: Denzin, N. K. and Lincoln Y.S. Sage Publications, Thousands Oaks, CA
• Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis, Sage Publications, London.
• Chopra, S., Ranjan, P., Singh, V., Kumar, S., Arora, M., Hasan, M. S., Kasiraj, R., Suryansh, Kaur, K., Vikram, N. K, Malhotra, A. Kumari, A., Klanidhi, K. B., Baitha, U. (2021). Impact Of COVID-19 On Lifestyle-Related Behaviours- A Cross-Sectional Audit Of Responses From Nine Hundred And Ninety-Five Participants From India. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 14, 2021-2030. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2020.09.034.
• Eyigün, C. P. (2005). Ortaya Çıkışından Bugüne SARS: Güncel Durum. Flora, 10 (3), 108-118.
• Glaser, B. (1978). Theoretical Sensitivity. Mill Valley, The Sociology Press, CA.
• Glaser, B. G. (2002). Constructivist Grounded Theory? Forum: Qualıtatıve Socıal Research Sozıal Forschung, 3 (3).
• Glaser, B. and Strauss, A. L. (1967). The Discovery of Grounded Theory Strategies for Qualitative Research, Aldine Publishing Company, Chicago.
• Hatun, O., Dicle, A. N. & Demirci, İ. (2020). Koronavirüs Salgınının Psikolojik Yansımaları Ve Salgınla Başa Çıkma. Turkish Studies, 15(4), 531-554. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44364.
• Howlett, M. (2021). Looking At The ‘Field’ Through A Zoom Lens: Methodological Reflections On Conducting Online Research During A Global Pandemic. Qualitative Research, Pp. 1-16. DOI: 10.1177/1468794120985691.
• Kamara, S., Walder, A., Duncan, J., Kabbedijk, A., Hughes, P., & Muana, A. (2017). Mental health care during the Ebola virus disease outbreak in Sierra Leone. Bulletin of the World Health Organization, 95(12), 842–847. https://doi.org/10.2471/BLT.16.190470.
• Kim, H. C., Yoo, S. Y., Lee, B. H., Shin, H. S. (2018). Psychiatric Findings İn Suspected And Confirmed Middle East Respiratory Syndrome Patients Quarantined İn Hospital: A Retrospective Chart Analysis. Psychiatry Investigation, 15(4): 355-360.
• Mazumder, A., Kalanidhi, K. B., Sarkar, S., Ranjan, P.,Sahu, A., Kaur, T, Kaur, D., Bhattacarya, A., Suna, S. P., Prakash, B., Deb, K. S., Wig, N. (2021). Psycho-Social And Behavioural İmpact Of COVID 19 On Young Adults: Qualitative Research Comprising Focused Group Discussion And İndepth İnterviews. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 15, 309-312. Https://Doi.Org/10.1016/J.Dsx.2020.12.039.
• Olufadewa Iı, Adesina Ma, Oladokun B, Et Al. “I Was Scared I Might Die Alone”: A Qualitative Study On The Physiological And Psychological Experience Of Covıd-19 Survivors And The Quality Of Care Received At Health Facilities. Int J Travel Med Glob Health. 2020;8(2):51-57. Doi:10.34172/İjtmgh.2020.09.
• Prioleau, T. (2021). Learning From the Experiences of COVID-19 Survivors: Web-Based Survey Study JMIR Form Res, 5(5): 23009. Doi: 10.2196/23009.
• Sahoo, S., Mehraa, A., Surib, V., Malhotrab, P., Yaddanapudic, L. N., Puric, G. D., Grovera, S. (2020). Lived Experiences Of The Corona Survivors (Patients Admitted İn COVID Wards): A Narrative Real-Life Documented Summaries Of İnternalized Guilt, Shame, Stigma, Anger. Asian Journal Of Psychiatry, 53, 102187. Https://Doi.Org/10.1016/J.Ajp.2020.102187.
• Snowden, F. M. (2019). Epidemics and Society: From The Black Death To The Present. Yale University Press.
• Strauss, A. L. (1987). Qualitative Analiysis For Social Scientists, Cambridge University Press, New York
• Staruss, A. L. and Corbin, J. (1990). Basic of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage Publications, Newbury Park, CA.
• Sun, N., Wei, L., Wang, H., Wang, X., Gao, M., Hu, X., Shi, S. (2021). Qualitative Study Of The Psychological Experience Of COVID-19 Patients During Hospitalization. Journal Of Affective Disorders, 278, 15-22. Https://Doi.Org/10.1016/J.Jad.2020.08.040.
• Şahan, E. (2021). Hasta Penceresinden Covid-19 Tanısıyla Tek Başına Bir Hastane Odasında Olmak: Nitel Çalışma. Cukurova Medical Journal, 46(1):223-232.
• Şanlı, K. (2010). İnfluenza Virüsü ve Domuz Gribi. JOPP Dergisi, 2(1):4-12.
• T. C. Sağlık bakanlığı. COVID-19 Nedir? https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html. (Erişim tarihi: 01.09.2021).
• T. C. İç İşleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (Afad). Ebola Virüsü Hastalığı. Https://Www.Afad.Gov.Tr/Kbrn/Ebola-Virusu-Hastaligi. (Erişim Tarihi: 01.09.2021).
• Türk, A., Ak Bingül, B., Ak R. (2020). Tarihsel Süreçte Yaşanan Pandemilerin Ekonomik Ve Sosyal Etkileri. Gaziantep Unıversıty Journal Of Socıal Scıences,Specıal Issue 612-632. ,
• Ward, P. R. (2020). A Sociology Of The Covid-19 Pandemic: A Commentary And Research Agenda For Sociologists. Journal Of Sociology, 56 (4), 726-735. Https://Doi.Org/10.1177/1440783320939682. s
• Willig, C. (2013). Introducing Qualitative Research in Psychology. Open University Press, New York.
• Zhang, Y. And Ma, Z. F. (2020). Impact Of The COVID-19 Pandemic On Mental Health And Quality Of Life Among Local Residents İn Liaoning Province, China: A Cross-Sectional Study, 17, 2381; Doi:10.3390/İjerph17072381.