Zeytinyağı Kültürel Rotalarının Turizm Potansiyeli Açısından Değeri ve Türkiye'de Uygulanabilirliği

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 191 - 210, 26.06.2020

Özge Büyük , Emel Can

Öz

Turizm literatüründe geçtiğimiz on yılda yer alan akademik çalışmalarda, zeytin ve zeytinyağının yalnızca bir gıda ürünü olmadığından; toplum üzerinde ekonom, sağlık, ekoloji, turizm ve kültür vb. diğer alanlarda etkili çok yönlü özellikleri dolayısıyla doğal bir miras olduğundan bahsedilmektedir. Zeytinyağı turizmi, zeytin ağaçlarının sıklıkla yetiştiği alanlarda gelişmekte olan tematik bir turizm çeşididir. Küreselleşen dünyada tüm sektörler gibi turizm sektöründe yaşanan değişim dünyadaki kültürel rotaların ve bölgelerin tespit edilip değerlendirilmesini ve yenilerinin oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Zeytinyağı rotaları bunlardan biridir. Çalışmada, Dünyadaki zeytinyağı rotaları incelenmiş olup; Türkiye’de sertifikalandırılmış bir zeytinyağı rotası oluşturabilmek için gerekli teorik altyapı ortaya konularak; belirlenecek bu güzergâhta yapılması gerekenler, çözüm önerileri ve alınması gereken önlemler ele alınmıştır. Çalışma, bu alanda yapılacak yeni araştırmalarda kullanılacak yöntem ve modellerin saptanmasında yol gösterici bir niteliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel rota, zeytinyağı rotaları, zeytinyağı turizmi, tematik turizm

Kaynakça

• Alonso, A.D. & J. Northcote, (2010). The Development of Olive Tourism in Western Australia, International Journal of Tourism Research, 12, 696–708.
• Arıkan Saltık, I. & M. Yıldız, (2019). Kültür Turizminin Yeni Meyvesi: Zeytinyağı Müzeleri Üzerine Bir Araştırma, Journal of Recreation and Tourism Research, 6(2), 147-160.
• Arıkan-Saltık, M. & H. Çeken, (2017). Agro-turizmde Yeni Eğilimler: Zeytinyağı Turizmi. Journal of Life Economics, 4(4), 89-102.
• Atilla, A.N. (2003). Batı Anadolu Zeytinyağı Kültürü. Tariş Zeytin Kitaplığı-1: İzmir.
• Baykal, F. (2015). Uluslararası Turizm Ulaştırmasının Akış Yönü ve Dağılış Dokusu, Ege Coğrafya Dergisi, 24(2), 57-68.
• COE, (1954). Council of Europe, European Cultural Convention: Paris, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/090000168006457e, [10 Ocak 2020].
• COE, (1998). Council of Europe, Cultural Routes, https://www.coe.int/en/web/cultural-routes, [09 Ocak 2020].
• COE, (2000). Council of Europe, European Landscape Convention: Florence, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680080621, [10 Ocak 2020].
• COE, (2020a). Council of Europe, Chart of Signatures and Ratifications of Treaty 199, Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society Status as of 10/01/2020, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/199/signatures, [10 Ocak 2020].
• COE, (2020b). Council of Europe, Explore all Cultural Routes by Theme, https://www.coe.int/en/web/cultural-routes/by-theme [10 Ocak 2020].
• CRCE, (2013). Cultural Route of the Council of Europe, Rules for the Award of the “Cultural Route of the Council of Europe” Certification, https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805c69fe, [10 Ocak 2020].
• CRS, (2020). Kültür Rotaları Derneği, https://cultureroutesinturkey.com/tr, [09 Ocak 2020].
• De Salvo, P., J.M. Hernández Mogollón, E. Di Clemente, & V. Calzati, (2013). Territory, Tourism and Local Products. The Extra Virgin Oil´s Enhancement and Promotion: A Benchmarking Italy-Spain. Tourism and Hospitality Management, 19 (1), 23-34.
• Djurasevic, S. (2014). Thematic Tourism as an Important Segment in The Business of Modern Tour Operators, The Business of Tourism, 13, 109-117.
• Dodd, D. (2011). The Routes of the Olive Tree” in Khovanova-Rubicondu, K. (ed.), Impact of European Cultural Routes on SMEs´ Innovation and Competitiveness, Council of Europe Publishing: Strasbourg, 180-202.
• Durlu Özkaya, F., M.T. Özkaya, R. Tunalıoğlu, R. Bayard & E. Tunalıoğlu, (2018). Anadolu’da Zeytin ve Zeytinyağlı Yemekler Rotası, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 263-274.
• ESGM. (2019). T.C. Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2018 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu -Nisan , https://ticaret.gov.tr/data/5d41e59913b87639ac9e02e8/3acedb62acea083bd15a9f1dfa551bcc.pdf, [08 Ocak 2020].
• Görmüş, S. (2018). Kültürel Peyzaj Değerlerini Korumak İçin Yeni Bir Yaklaşım: Kültürel Rotalar, Plant Peysaj ve Süs Bitkiciliği Dergisi, https://www.academia.edu/35399923/K%C3%BClt%C3%BCrel_Peyzaj_de%C4%9Ferlerini_korumak_i%C3%A7in_yeni_bir_yakla%C5%9F%C4%B1m , [09 Ocak 2020].
• Görmüş, S., E. Atmış, N.K. Özkazanç, H.B. Günşen & M. Artar, (2016). Ekorota Bartın- Doğal Ve Kültürel Koridorların Haritalanması, Stil Matbaacılık: İstanbul.
• Gültekin, N.T. & T.N.N. Çetin. (2019). Dünya Mirası Kültürel Rotalar Kapsamında Türkiye’deki Gelişim Koridorlarının Değerlendirilmesi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2019 Özel Sayısı, 57-72.
• Ilıcalı, G., (2005). Coğrafi İşaretler, Coğrafi İşaretlerde Denetim ve Denetimde Akreditasyonun Önemi, Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma Uygulama Merkezi (ATAUM), 36. Dönem Avrupa Birliği Temel Eğitim Programı Semineri: Ankara.
• IOC. (2020). Intenational Olive Council, https://www.internationaloliveoil.org/olive-world/olive-museums-routes/, [12 Ocak 2020].
• Karataş, E. (2015). Kültür Rotaları Planlama Rehberi, ÇEKÜL Vakfı – Tarihi Kentler Birliği Yayınları Kılavuz Kitapçıklar Dizisi 3, Stil Matbaa: İstanbul.
• Kan, M. B. Gülçubuk. (2008). Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 57-66.
• KTB. (2007). Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi 2023: Ankara, https://www.ktb.gov.tr/Eklenti/906,ttstratejisi2023pdf.pdf?0, [11 Ocak 2020].
• Lopez-Guzman, T., P.M. Morales, S.M. Cuadra, & F. Orgaz-Agüera, (2016). An Exploratory Study of Olive Tourism Consumers, Tourism and Hospitality Management, 22(1), 57-68.
• Millan, G., A.J. Manuel & L.A. Hidalgo, (2014). “A New Market Segment for Olive Oil: Olive Oil Tourism in the South of Spain”, Agricultural Sciences, 5(3), 179-185.
• Millan, G.,V. Torre, J. Fuentes & L.A. Hidalgo, (2017). Olive Oil Tourism: Promoting Rural Development in Andalusia (Spain), Tourism Management Perspectives, 21, 100-108.
• Miray Kalaycı, M. & O. Özçatalbaş, (2019). Manavgat’ta Susam Tarımı ve Kültürünün Kırsal Turizm Odaklı Geliştirilmesi Kültürel Mirasın Kırsal Turizm Bakımından Önemi, 8. Ulusal Kırsal Turizm Kongresi ve 3rd. Rural Tourism and Development Congress Bildiri Kitabı, 2-18.
• Oğuz, S. & K. Unur, (2018). Gastronomi Turizminde Gelişmişlik Göstergeleri Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliliği ve Güvenilirliği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 409-429.
• Oliveira, S., T. Lopez-Guzman, F. Virgilio Gonzalez, & J. Coelho, (2014). The Olive Oil Tourism as a Development Factor in Rural Areas, VII International Tourism Congress Proceedings Book.
• Orhan, A. (2010). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde “Coğrafi İşaretlerin” Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2), 243-254.
• Pulido-Fernandez, J.I., J. Casado-Montilla& I. Carrillo-Hidalgo, (2019). Introducing Olive-oil Tourism as a Special Interest Tourism, Heliyon 5, 1-8.
• ROT. (2020). Routes of the Olive Tree, https://olivetreeroute.gr/culturalroutes-en/routesolivetree-en/, [09 Ocak 2020].
• Santos Solla X.M. & L. Lopez, (2015). Tourism Policies in A WHC: Santiago de Compostela (Spain), International Journal of Research in Tourism and Hospitality, 1(2), 1-8.
• Saxena, G. & B.Ilbery, (2010). Developing Integrated Rural Tourism: Actor Practices in the English/Welsh Border, Journal of Rural Studies, 26, 260–271.
• Seba, J.A. (2012). Tourism and Hospitality: Issues and Developments, Apple Academic Press Inc: Canada.
• TEPGE, (2019). Tarımsal Ekonomi Ve Politika Geliştirme Enstitüsü Tarım Ürünleri Piyasaları-Zeytinyağı, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasalar%C4%B1/2019-Ocak%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Raporu/2019-Ocak%20Zeytinya%C4%9F%C4%B1.pdf, [08 Ocak 2020].
• TUİK, (2020). Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr, 08 Ocak 2020].
• UNESCO, (1994). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 1994; https://rm.coe.int/16804fca2b, [10 Ocak 2020].
• UNESCO, (1998). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Resolution, (98)4, Adopted by the Committee of Ministers on 17 March 1998, at the 623 rd. Meeting of the Ministers’ Deputies, https://rm.coe.int/16804fca2b, [09 Ocak 2020].
• UNESCO, (2019a). United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, http://www.unesco.org.tr/Home/Page/688?slug=Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras-Ulusal-Envanteri), [11 Ocak 2020].
• UNESCO, (2019b). The Colmar Declaration 25 Years of Council of Europe Cultural Routes, https://whc.unesco.org/document/121780, [09 Ocak 2020].
• ICOMOS, (2019). Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi –International Council on Monuments and Sites, http://www.icomos.org.tr/, [09 Ocak 2020].
• EC, (2013). European Commission, Crossroads of Europe, 2013: Cultural Routes Between Local Development and European Identity, [09 Ocak 2020].
• Murgado, E.M., F.J., Torres, M. Parras & M. Vega, (2011). El Aceite de Oliva Como Elemento Nuclear Para el Desarrollo del Turismo. In: Flavián C. and Fandos C. (coords.), Turismo Gastronómico. Estrategias de Marketing y Experiencias de Éxito, Zaragoza, Prensas Universitarias de Zaragoza,191-220 , (akt. Murgado, E.M. (2013). Turning Food into a Gastronomic Experience: Olive Oil Tourism Options Méditerranéennes, 106, 97-109.
• Murgado, E.M. (2013). Turning Food into a Gastronomic Experience: Olive Oil Tourism Options Méditerranéennes, 106, 97-109.
• Faro, (2005), Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Council of Europe, https://rm.coe.int/1680083746, [10 Ocak 2020].
• UZZK, (2019). Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, 2019-2020 Üretim Sezonu Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti Raporu: İzmir, http://uzzk.org/Belgeler/UZZK_2019_2020_TURKIYE_REKOLTE_RAPORU.pdf , [08 Ocak 2020].
• Yenipınar, U., H. Köşker, & S. Karacaoğlu, (2014). Turizmde Yerel Yiyeceklerin Önemi ve Coğrafi İşaretleme: Van Otlu Peyniri, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(2), 13-23.