BORÇLAR HUKUKU ÇERÇEVESİNDE AKILLI SÖZLEŞMENİN İŞLEVLERİ VE İŞLEVLERİN YERİNE GETİRİLMESİ SIRASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Yıl 2021, , 171 - 216, 31.10.2021

Fikriye Ceren Sadioğlu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1018674

Öz

Hızla gelişmekte olan blok zinciri teknolojisi, önceleri sadece kripto varlıkların alışveriş aracı olarak kullanılmaktayken, günümüzde akıllı sözleşmelerin işleyişine dayanaklık etmektedir. Blok zinciri teknolojisinin avantajları, akıllı sözleşmelerin blok zinciri altyapısı üzerinde kullanılmasını cazip kılmaktadır. Aslında program kodu niteliğinde olan akıllı sözleşmeler, tarafların bu kodlar vasıtasıyla sözleşme kurmalarına veya geleneksel olarak kurdukları sözleşmeyi yürütmelerine imkân sağlamaktadır. Sözleşme görüşmelerinden sözleşmenin ifasına kadar olan sürece aracılık edebilen akıllı sözleşmeler, bu süreçte çeşitli irade ve bilgi açıklaması oluşturup muhataba iletmektedir. Elektronik temsilci niteliğindeki akıllı sözleşmeler, işlevlerini yerine getirirken borçlar hukuku çerçevesinde bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun mevcut hükümleri, akıllı sözleşmelerin aracılık ettiği sözleşme ilişkilerine bünyesine uygun düştüğü ölçüde uygulanabilir. Ancak akıllı sözleşmeler aracılığıyla kurulan veya yürütülen sözleşmelerin kanunî çerçevesinin kanun koyucu tarafından çizilmesi, hukukî güvenliğin sağlanması bakımından büyük bir gerekliliktir. Dolayısıyla, gerek akıllı sözleşmelere ilişkin kanunî düzenlemelerin yapılması, gerekse akıllı sözleşmelerin hazırlanması ve akıllı sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların çözümü için bilişim teknolojileri alanında uzman hukukçulara olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akıllı sözleşme, Nick Szabo, Blok zinciri teknolojisi, Kripto varlık, Otomatikleştirilmiş irade açıklaması

FUNCTIONS OF SMART CONTRACT WITHIN THE LAW OF OBLIGATIONS AND PROBLEMS ENCOUNTERED DURING THE PERFORMANCE OF FUNCTIONS

Öz

While the rapidly developing blockchain technology was previously only used as a crypto assets exchange tool, today it is based on the functioning of smart contracts. The advantages of blockchain technology make it attractive to use smart contracts on blockchain infrastructure. In fact, smart contracts, which are program code, allow parties to establish contracts through these codes or execute contracts they traditionally established. Smart contracts, which can mediate the process from the contract negotiations to the execution of the contract, create various declarations of will and information and transmit them to the addressee in this process. While the electronic agent smart contracts perform their functions, some problems may arise within the law of obligations. The current provisions of the Turkish Code of Obligations can be applied to contractual relations mediated by smart contracts to the extent that they are suitable for their structure. However, drawing the legal framework of the contracts established or executed through smart contracts by the legislator is a great requirement in terms of ensuring legal security. Therefore, the need for expert lawyers in the field of information technologies to make legal regulations related to smart contracts and to prepare smart contracts and to resolve disputes arising from smart contracts is increasing every day.

Anahtar Kelimeler

Smart contract, Nick Szabo, Blockchain technology, Crypto asset, Automated declaration of will

Kaynakça

• Akçaal M, “Borçlar Kanununun Genel İşlem Koşullarına Dair Hükümleri Hakkında Bir İnceleme”, 2014, XVIII(1), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 49-69.
• Akkurt S. S, “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Haziran 2019, Yıl 7, (13), Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, s. 39-59.
• Ayan M/Ayan N, Medeni Hukuka Giriş, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Aydos O. S, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Beck B, “Bitcoins als Geld im Rechtssinne”, 2015, 68(9), NJW, s. 580-586.
• Cansel E/Özel Ç, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Cornelius K, “Vertragsabschluss durch autonome elektronische Agenten”, 2002, (6), MMR, s. 353-358.
• Çağlayan Aksoy P, Akıllı Sözleşmelerin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Çekin, M. S, “Borçlar Hukuku ile Veri Koruma Hukuku Açısından Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmeler: Hukuk Düzenimizde Bir Paradigma Değişimine Gerek Var Mı?”, 2019, 77(1), İstanbul Hukuk Mecmuası, s. 315-341.
• Demir M, Mesafeli Sözleşmelerin İnternet Üzerinden Kurulması, Turhan Kitabevi, 2004.
• Eggen M, “Vertraege über digitale Waehrungen”, Jusletter 4.12.2017, <https://jusletter.weblaw.ch> Erişim tarihi: 15.02.2021.
• Erdoğan İ/Keskin A. D, Türk Medeni Hukuku, Genişletilmiş 3. Baskı, Gazi Kitabevi, 2020.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 2017.
• Furrer A, “Die Einbettung von Smart Contracts in das schweizerische Privatrecht”, in Schweizerischer Anwaltsverband (ed), Anwaltsrevue: Das Praxismagazin des schweizerischen Anwaltsverbandes, Staempfli Verlag AG, 2018, s. 103-115.
• Glarner A/Meyer S. D, “Smart Contracts in Escrow-Verhaeltnissen”, Jusletter 4.12.2017, <https://jusletter.weblaw.ch> Erişim tarihi: 27.12.2020.
• Guggenberger N, “Teil 13.7 Smart Contracts, ICOs und Datenschutz”, in Thomas Hoeren/Ulrich Sieber/Bernd Holznagel (eds), Handbuch Multimedia-Recht, Rechtsfragen des elektronischen Geschaeftsverkehrs, Verlag C. H. Beck, 2020.
• Haerting N, Internetrecht, Verlag Dr. Otto Schmidt, 2008.
• Heckelmann M, “Zulaessigkeit und Handhabung von Smart Contracts”, 2018, (8), NJW, s. 504-510.
• Heckmann J/Kaulartz M, “Selbsterfüllende Vertraege-Smart Contracts: Quellcode als Vertragstext”, 2016, (24), Magazin für Computer und Technik (c’t), s. 138-140.
• Kapancı K. B, “Özel Hukuk Penceresinden Blokzincir: Sanal Para Değerleri ve Akıllı Sözleşmeler Üzerine Değerlendirmeler”, in Eylem E. Aksoy Retornaz/Osman Gazi Güçlütürk (eds), Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzincir, On İki Levha Yayıncılık, 2020, s. 113-155.
• Kaşak F. E, “Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması (TBK m. 23)”, 2019, XXIII(3), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 195-222.
• Keskin A. D, “Kaynak Kod (Source Code) Escrow Sözleşmesi”, Temmuz 2012, Yıl 3, (10), TAAD, s. 95-128.
• Kianicka M. M, Die Agentenerklaerung: elektronische Willenserklaerung und künstliche Intelligenz als Anwendungsfall der Rechtsscheinhaftung, Schulthess Verlag, 2012.
• Kitz V, “Teil 13.1 Vertragsschluss im Internet”, in Thomas Hoeren/Ulrich Sieber/Bernd Holznagel (eds), Handbuch Multimedia-Recht, Rechtsfragen des elektronischen Geschaeftsverkehrs, Verlag C. H. Beck, 2021.
• Mehrings J, “Vertragsabschluss im Internet-Eine neue Herausforderung für das “alte” BGB”, 1998, (1), MMR, s. 30-33.
• Meyer S. D/Schuppli B, “«Smart Contracts» und deren Einordnung in das schweizerische Vertragsrecht”, 2017, (3), Recht - Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, s. 204-224.
• Möslein F, “Smart Contracts im Zivil- und Handelsrecht”, 2019, 183(2-3), ZHR, s. 254-293.
• Müller-Hengstenberg C. D/Kirn S, “Intelligente (Software-) Agenten: Eine neue Herausforderung unseres Rechtssystems – Rechtliche Konsequenzen der “Verselbststaendigung” technischer Systeme”, 2014, (5), MMR, s. 307-313.
• Müller C, “Die Smart Contracts aus Sicht des Schweizerischen Obligationenrechts”, 2019, 155(5), ZBJV, s. 330-352.
• Müller C, BK-Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art. 1–18 OR mit allgemeiner Einleitung in das Schweizerische Obligationenrecht, Staempfli Verlag AG, 2018.
• Müller L/Seiler R, “Smart Contracts aus Sicht des Vertragsrechts”, 2019, 27(3), AJP/PJA, s. 317-328.
• Nakamoto S, Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, s. 1-9, <https://www.ussc.gov/sites/default/files/pdf/training/annual-national-training-seminar/2018/Emerging_Tech_Bitcoin_Crypto.pdf> Erişim tarihi: 05.01.2021.
• Nitschke T/Sester P, “Software-Agent mit Lizenz zum…?”, 2004, 20(7), CR, s. 548-554.
• Oğuzman M. K/ Öz M. T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, Gözden Geçirilmiş 12. Bası, Vedat Kitapçılık, 2014.
• Paulus D, “Die automatisierte Willenserklaerung”, 2019, (10), JuS, s. 960-965, (Kısaltılmışı: Willenserklaerung).
• Paulus D, “Was ist eigentlich…ein Smart Contract?”, 2020, (2), JuS, s. 107-108.
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1.7.2012’de yürürlüğe giren Yeni Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Yirmidördüncü Bası, Beta Yayıncılık, 2013.
• Sadioğlu F. C, Artırma Yoluyla Satış (Geleneksel Artırma Yoluyla Satış (TBK. m. 274-281) - İnternette Artırma Yoluyla Satış), On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Schawe N, “Blockchain und Smart Contracts in der Kreativwirtschaft - mehr Probleme als Lösungen? Einsatz von Blockchain-Anwendungen im Immaterialgüterrecht”, 2019, (4), MMR, s. 218-223.
• Schlund A/Pongratz H, “Distributed-ledger-technologie und Kryptowaehrungen-eine rechtliche Betrachtung”, 2018, (12), DStR, s. 598-604.
• Schulz H, “Das macht Blockchain, Die Technik hinter Bitcoin & Co.”, 2017, (23), Magazin für Computer und Technik (c’t), s. 102-108, (Kısaltılmışı: Blockchain).
• Schulz H, “Vertrag denkt mit”, 2017, (23), Magazin für Computer und Technik (c’t), s. 108-114.
• Simmchen C, “Blockchain (R)evolution: Verwendungsmöglichkeiten und Risiken”, 2017, (3), MMR, s. 162-165.
• Spindler G, “BGB Vorbemerkung zu § § 116 ff.”, in Gerald Spindler/Fabian Schuster (eds), Recht der elektronischen Medien, 4. Auflage, Verlag C. H. Beck, 2019.
• Szabo N, “Smart Contracts”, <https://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart.contracts.html> Erişim tarihi: 24.12.2020.
• Szabo N, “Formalizing and Securing Relationships on Public Networks”, 1997, <https://archive.is/i65kY> Erişim tarihi: 24.12.2020.
• Tercier P/Pichonnaz P/Develioğlu H. M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Uyumaz A, “Elektronik Sözleşmelerin Web Siteleri Aracılığıyla Kurulması ve Bu Sözleşmelerin İfası”, 2007, 9(Özel Sayı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 907-930.
• Üstün E. S, TBK Kapsamında Geleneksel Sözleşmeler ile Mukayeseli Olarak Akıllı Sözleşmeler-Blokzincir Teknolojisi, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Voshmgir S, Blockchains, Smart Contracts und das Dezentrale Web, Eine Publikation der Technologiestiftung, 2016.
• Weber R. H, BK-Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Die Erfüllung der Obligationen, Band/Nr. VI.1.4, Art. 68–96 OR, 2. Auflage, Staempfli Verlag AG, 2005.
• Yelmen A, “Bitcoinin Satış Sözleşmesinin Bedel Unsuru Açısından Değerlendirilmesi”, 2020, 28(1), Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 265-294.
• Yıldırım A, Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, 2009, (Kısaltılmışı: Mesafeli).
• Yıldırım A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş 12. Baskı, Monopol Yayınları, 2021, (Kısaltılmışı: Borçlar).
• Yıldırım M. F, Standart Bilgisayar Program Devir Sözleşmeleri (Paket Yazılım Sözleşmeleri), Türkiye Bilişim Vakfı Yayınları, 1999.