“İDARİ YARGILAMA USUL KANUNUNDAKİ USULİ KAZANILMIŞ HAKKIN HUKUK DEVLETİNDE BİR YERİ VAR MIDIR?” İYUK MD. 50/4’Ü İPTAL ETMEYEN ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ ELEŞTİRİSİ

Yıl 2022, , 311 - 345, 31.01.2022

Mehmet Emin Akgül

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1065416

Öz

Anayasa Mahkemesi, İYUK md. 50/4’ün Anayasaya aykırı olduğu ve iptali talebiyle açılan itiraz davasını retdetmiştir. AYM, ret kararı verirken hukuk devleti ilkesi altında sayılan kural ve kavramları farklı yorumlamıştır. Bu karar ile hukuki güvenlik, öngörülebilirlik, ölçülülük ve adil yargılanma hakkı idari yargılama sürecinde tam olarak tesis edilememektedir. AYM’nin kararında dayandığı esaslar, hukuk teorisi ve haklar açısından önemlidir ve tartışılması gerekmektedir. Hukuki güvenlik, öngörülebilirlik adil yargılanma ve ölçülülük, hukuk devletinde sağlanamadığında bireyin kendisini idare ve toplum karşısında güvende hissetmesi söz konusu olamaz. Temel hak ve özgürlükler, Anayasada güvence altına alınmıştır. Sınırlandırılmaları ise Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak kanunla yapılabilir. Bu kuralın mutlak olarak uygulanmaması, temel hak ve özgürlüklerin anlamını ve anayasal güvencelerini zayıflatacaktır.

Anahtar Kelimeler

hukuk devleti, hukuki güvenlik, öngörülebilirlik, adil yargılanma, ölçülülük.

DOES THE PROCEDURAL VESTED RIGHT IN ADMINISTRATIVE JURISDICTIONAL PROCEDURE ACT (AJPA) HAVE A PLACE IN RULE OF LAW- THE CRITICISM OF THE CONSTITUTIONAL COURT’S DECISION THAT DOES NOT ANNUL ARTICLE 50/4 OF AJPA

Öz

Constitutional Court refuse the case that Article 50/4 of AJPA being unconstitutional and annulment was claimed. When refusing the case, Constitutional Court interpreted rules and concepts under the priciple of state governed by rule of law different. Legal security, foreseeability, proportionality and right to fair trial can not be established exactly as a result of Constitutional Court’s judgement. Fundamentals on Constitutional Court’s judgement are important for legal theory and rights and should be argued. When Legal security, foreseeability, proportionality and right to fair trial can not be ensuret in a state governed by rule of law, it is not possible that a person can not feel secure against to administration and community. Fundamental rights and freedoms have been embodied under quarantees on Constitution. Restrictment of fundamental rights and freedoms can be only by law and in conformity with the reasons mentioned in the relevant articles of the Constitution. If the rule is not implemented absolutely, meaning of fundamental rights and freedoms and its constitutional quarantees will be decreased.

Anahtar Kelimeler

state governed by rule of law, legal security, foreseeability, pretictability, right to fair trial, proportionality

Kaynakça

• Akyılmaz B/ Sezginer M/ Kaya C, Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, 2018.
• Aliefendioğlu Y, “2001 Anayasa Değişikliğinin 13. Maddeye Getirdiği Yeni Boyut”, 2002, 19, Anayasa Yargısı Dergisi, <https://ayam.anayasa.gov.tr/media/6135/yaliefendioglu. pdfs> Erişim Tarihi 08 Şubat 2021, s.141-176.
• Antalya G, Hukuk Metodolojisi, Cilt II, Seçkin Yayınevi, 2021.
• Arslan R/ Yılmaz E/ Ayvaz Taşpınar S/ Hanağası E, Medeni Usul Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, 2019.
• Atay E E, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, 2018.
• Atay E E, Hukuk Başlangıcı, 7.Baskı, Gazi Kitabevi, 2019.
• Azrak A Ü, “İdari Yargıda Anayasaya Uygunluk Sorunu”, 1992, 9, Anayasa Yargısı Dergisi, <https://ayam.anayasa.gov.tr/media/6411/azrak.pdf> Erişim Tarihi 08 Şubat 2021, s.323-340.
• Çağlayan R, İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, 2020.
• Çağlar S, “Hukuk Devleti Açısından Hukuki Belirlilik – Hukuk Güvenliği İlişkisi”, Hukuk Güvenliği, Kamu Hukukçuları Platformu, Türkiye Barolar Birliği, 8-9 Kasım 2013, Ankara, s.25-183
• Eroğlu O, “Usulî Kazanılmış Hakkın Sınırlarının Belirlenmesinde Yaşanan Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, 2018, 5(6), ASEAD, <https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/593083> Erişim Tarihi 10 Şubat 2021, s. 163-184.
• Feteris E T., Hukuki Argümantasyonun Temelleri, Ertuğrul Uzun (Çev.), Pinhan Yayıncılık, 2019.
• Gören Z, “Temel Hakların Sınırlanması- Sınırlamanın Sınırları”, 6(12), Güz 2007/2, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s.39-59.
• Gözler K, “Yorum İlkeleri”, <https://www.anayasa.gen.tr/yorum-ilkeleri-kitaptan.pdf> Erişim Tarihi 27 Şubat 2021, s. 43-59.
• Gözler K, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt 1, Ekin Kitabevi, 2011.
• Gözler K, “Res Judicata’nın Türkçesi”, <https://www.anayasa.gen.tr/res-iudicata.pdf> Erişim Tarihi 10 Şubat 2021, s. 45-61.
• Guide on Article 6 of the European Convention on Human Rights -Right to a fair trial (civil limb), Council of Europe/European Court of Human Rights, <https://rm.coe.int/ 1680700 aaf> Erişim Tarihi 27 Şubat 2021.
• Guide on Article 6 of the European Convention on Human Rights Right to a fair trial (criminal limb), Updated on 31 December 2020, <https://rm.coe.int/1680700aaf> Erişim Tarihi 27 Şubat 2021.
• Harris D J/ O’Boyle M/ Bates E P/ Buckley C M, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Avrupa Konseyi, 2013.
• Işıktaç Y/ Metin S, Hukuk Metodolojisi, Filiz Kitabevi, 2016.
• İnceoğlu S, “Adil Yargılanma Hakkı”, in Prof. Dr. Sibel İnceoğlu (ed.), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa-Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Avrupa Konseyi, 2013.
• İnceoğlu S, Adil Yargılanma Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 4, 2. Baskı, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, Şubat 2019.
• Kaplan G, İdari Yargılama Hukuku, Ekin Kitabevi, 2020.
• Kaplan G, “İdari Yargılama Hukukunda Usuli kazanılmış Hak”, 2008, Sayı:76, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, <http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/App_Themes/TumDergiler/76.pdf> Erişim Tarihi 19. 02. 2021, s.231-287.
• Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları, 2017.
• Metin Y, “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?”, 2017, 7(1), SDÜHFD, <https://hukuk.sdu. edu.tr/assets/uploads/sites/65/files/sdu-hukuk-dergisi-cilt-7-sayi-1-yil-2017-vol-7-no-1-year-2017-08122017.pdf> Erişim Tarihi 06 Şubat 2021, s.1-74.
• Oder B E/Kanadoğlu K, Uygulamalı Anayasa Hukuku, Beta Basım A.Ş., 2013.
• Oder B E, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Basım A.Ş., 2010.
• Oder B E, “Anayasa Yargısında Temel Hak ve Özgürlüklerin Yorumu: Düzenleme Biçimleri, Kanıtlama ve Somutlaştırma Sorunları- 2001 Anayasa Değişiklikleri Sonrasına İlişkin Gözlemler”, in Dr. Ozan Ergül (Hazırlayan), Kamu Hukukçuları Platformu Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 236, 29-30 Eylül 2012, s. 121-213.
• Oğurlu Y, “AİHM Kararları ve Türk İdare Hukukunda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Bir Yargısal Denetim Ölçütü Olarak Ölçülülük İlkesi”, <https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content /uploads/ 2020/ 01/ Y.Ogurlu-10.pdf> Erişim Tarihi 27 Şubat 2021, s.485-521.
• Rule of Law Checklist, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session (Venice, 11-12 March 2016), <https://www.venice.coe.int/webforms/documents/? pdf= CDL-AD(2016)007-e> Erişim Tarihi 27 Şubat 2021.
• Sağlam F, “2001 yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, <https://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg19/fsaglam.Pdf> Erişim Tarihi 20 Şubat 2021, s.288-310.
• Şirin T, Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı, Oniki Levha Yayıncılık, 2019.
• Uzun E, Hukuk Metodolojisinin Sorunları, 2. Basım, Nora, 2016.