LEGAL NATURE OF THE SECOND PARAGRAPH OF ARTICLE 85 OF THE TURKISH PENAL CODE

Yıl 2022, , 247 - 268, 26.11.2022

Neslihan Göktürk

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1192538

Cited By: 1

Öz

Taksirle öldürme suçunu düzenleyen TCK’nın 85. maddesinin birinci fıkrasına göre “Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Maddenin ikinci fıkrasında ise, taksirle işlenen aynı fiile bağlı olarak birden fazla kişinin ölümüne ya da en az bir kişinin ölümüyle birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi halinde, failin iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılması öngörülmektedir. Taksirle işlenen bir fiille bir kişinin ölümüyle birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi durumunda, bir muhakeme şartı olan şikayet bakımından sorun ortaya çıkmaktadır. Zira taksirle öldürme suçu re’sen soruşturulan ve kovuşturulan bir suç iken; taksirle yaralama suçunun soruşturulması ve kovuşturulması kural olarak şikayete bağlıdır. Taksirle yaralama suçunun şikayete tabi olan şekli bakımından suçtan zarar gören kişinin şikayetçi olmaması halinde, bunun TCK’nın 85. maddesinin ikinci fıkrası bakımından etkisinin ne olacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. Örneğin meydana gelen bir trafik kazasında bir kişinin ölmesi ve iki kişinin yaralanması, fakat yaralanan kişilerin şikayetçi olmaması halinde TCK’nın 85. maddesinin birinci fıkrası mı, yoksa ikinci fıkrası mı uygulanacaktır? Bu husus, sadece şikayet değil, örneğin uzlaşma gibi diğer muhakeme şartları; ayrıca madde bakımından yetkili (görevli) mahkemenin tespiti bakımından da önem taşımaktadır. Maddenin uygulamasında ortaya çıkan söz konusu sorunlar, esasında düzenlemenin hukuki niteliğiyle ilişkilidir. Makalenin konusu, Yargıtay kararları ışığında ve doktrindeki tartışmalar çerçevesinde TCK’nın 85. maddesinin ikinci fıkrasının hukuki niteliğinin ortaya konması ve buna bağlı sorunların çözüme kavuşturulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

taksirle öldürme, şikayet, uzlaştırma, görev

TCK'NIN 85. MADDESİNİN İKİNCİ FIKRASININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE BAĞLANTILI SORUNLAR

Öz

Taksirle öldürme suçunu düzenleyen TCK’nın 85. maddesinin birinci fıkrasına göre “Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Maddenin ikinci fıkrasında ise, taksirle işlenen aynı fiile bağlı olarak birden fazla kişinin ölümüne ya da en az bir kişinin ölümüyle birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi halinde, failin iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılması öngörülmektedir. Taksirle işlenen bir fiille bir kişinin ölümüyle birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi durumunda, bir muhakeme şartı olan şikayet bakımından sorun ortaya çıkmaktadır. Zira taksirle öldürme suçu re’sen soruşturulan ve kovuşturulan bir suç iken; taksirle yaralama suçunun soruşturulması ve kovuşturulması kural olarak şikayete bağlıdır. Taksirle yaralama suçunun şikayete tabi olan şekli bakımından suçtan zarar gören kişinin şikayetçi olmaması halinde, bunun TCK’nın 85. maddesinin ikinci fıkrası bakımından etkisinin ne olacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. Örneğin meydana gelen bir trafik kazasında bir kişinin ölmesi ve iki kişinin yaralanması, fakat yaralanan kişilerin şikayetçi olmaması halinde TCK’nın 85. maddesinin birinci fıkrası mı, yoksa ikinci fıkrası mı uygulanacaktır? Bu husus, sadece şikayet değil, örneğin uzlaşma gibi diğer muhakeme şartları; ayrıca madde bakımından yetkili (görevli) mahkemenin tespiti bakımından da önem taşımaktadır. Maddenin uygulamasında ortaya çıkan söz konusu sorunlar, esasında düzenlemenin hukuki niteliğiyle ilişkilidir. Makalenin konusu, Yargıtay kararları ışığında ve doktrindeki tartışmalar çerçevesinde TCK’nın 85. maddesinin ikinci fıkrasının hukuki niteliğinin ortaya konması ve buna bağlı sorunların çözüme kavuşturulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

taksirle öldürme, şikayet, uzlaştırma, görev

Kaynakça

• Akkaş, Ahmet Hulusi, “TCK’nın 85’inci Maddesinin İkinci Fıkrası İle İlgili Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi”, Dr. Dr. h. c. Silvia Tellenbach’a Armağan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Artuç, Mustafa, Kişilere Karşı Suçlar, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Artuk, M. Emin / Gökcen, Ahmet / Alşahin, M. Emin / Çakır, Kerim, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 19. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• Baumann, Jürgen / Weber, Ulrich / Mitsch, Wolfgang, Strafrecht Allgemeiner Teil, 11. Auflage, Verlag Ernst und Werner Gieseking, Bielefeld, 2003.
• Birckel, Paul, Die Identität der Tat im Strafrecht, Freiburg i.Br., Univ., Diss., 1906.
• Bohnert, Joachim, "Tatmehrheit, Verfahrensmehrheit und nachträgliche Gesamtstrafenbildung", GA 1994.
• Centel, Nur / Zafer, Hamide / Çakmut, Özlem, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, C. I, 4. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Değirmenci, Olgun, Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Dithmar, Ulrike, Der Grundsatz “ne bis in idem” und das fortgesetzte Delikt, Berlin, 1993.
• Doğan, Koray, Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• Erb, Volker, "Überlegungen zu einer Neuordnung der Konkurrenzen", ZStW 2005/117.
• Eschelbach, Ralf, BeckOK-StGB, v. Heintschel-Heinegg, 54. Edition, C.H. Beck, München, 2022.
• Geerds, Friedrich, Zur Lehre von der Konkurrenz im Strafrecht, Hansischer Gildenverlag, Hamburg, 1961.
• Göktürk, Neslihan, Fikri İçtima, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• Gössel, Karl Heinz, "Besprechung zur Idealkonkurrenz", GA 1981.
• Gropp, Walter, Strafrecht Allgemeiner Teil, 3. Auflage, Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York, 2005.
• Jakobs, Günther, Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin-New York, 1991.
• Jescheck, Hans Heinrich / Weigend, Thomas, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, 5. Auflage, Duncker & Humblot, Berlin, 1996.
• Kindhäuser, Urs, "Normverstoβ und natürliche Handlungseinheit-BGH, NJW 1984, 1568”, JuS 1985/2.
• Kindhäuser, Urs, Strafrecht Allgemeiner Teil, 6. Auflage, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2013.
• Koca, Mahmut / Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 8. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Koca, Mahmut, “Fikri İçtima”, Ceza Hukuku Dergisi (CHD) 2007/4.
• Krey, Volker / Esser, Robert, Deutsches Strafrecht Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart, 2011.
• Kühl, Kristian, "das leidige Thema der Konkurrenzen", JA 1978.
• Maurach, Reinhart / Zipf, Heinz, Strafrecht Allgemeiner Teil, Teilband 1, 8. Auflage, C. F. Müler Verlag, Heidelberg, 1992.
• Mitsch, Wolfgang, "Gesetzeseinheit im Strafrecht", JuS 1993/6.
• Montenbruck, Axel, Strafrahmen und Strafzumessung, Dunckner & Humblot, Berlin, 1983.
• Özbek, Veli Özer / Doğan, Koray / Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Öztürk, Bahri / Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 21. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Puppe, Ingeborg, Idealkonkurrenz und Einzelverbrechen: logische Studien zum Verhaeltnis von Tatbestand u. Handlung, Duncker & Humblot, Berlin, 1979.
• Puppe, Ingeborg, NK-StGB, Band. 1, 2. Auflage, Nomos, Baden-Baden, 2005.
• Schöneborn, Christian, "Zum Problem der materiellrechtlichen und prozessualen Tateinheit durch Verklammerung", NJW 1974/17.
• Şahin, Cumhur / Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Tezcan, Durmuş / Erdem, Mustafa Ruhan / Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Ünal, Ertuğrul, Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme Suçu, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• v. Heintschel-Heinegg, Bernd, MüKo-StGB, Band 2, 4. Auflage, C.H. Beck, München, 2020.
• Walter, Tonio, "Zur Lehre von den Konkurrenzen: Die Bedeutung der Konkurrenzen und wie man sie prüft", JA 2004/2.
• Wessels, Johannes / Beulke, Werner / Satzger, Helmut, Strafrecht Allgemeiner Teil, 43. Auflage, C. F. Müller Verlag, Heidelberg-München-Landsberg-Frechen-Hamburg, 2013.
• Yıldız, Ali Kemal, “Taksirle Öldürme”, Erciyes ÜHFD, C. 8, 2013/2.
• Zielinski, Diethart, Handlungs- und Erfolgsunwert im Unrechtsbegriff, Dunckner & Humblot, Berlin, 1973.