ÇEKİN ZAYİ OLMASI DURUMUNDA DÜZENLEYENİN İPTAL DAVASI AÇMA HAKKINA SAHİP OLUP OLMADIĞINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, , 73 - 100, 06.02.2024

Muhammet Emin Bingöl

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1305198

Öz

Çekin zayi olması hâlinde düzenleyen tarafından iptal davası açılıp açılamayacağına ilişkin olan bu makalede, öncelikli olarak düzenleyenin iptal davası açmasına yönelik doktrindeki görüşlere ve Yargıtay içtihatlarına yer verilmiştir. Buna ek olarak konuya ilişkin mukayeseli hukuktaki görüşlere de değinilmiştir. Meseleye dair her iki yöndeki görüşlerin de eleştiriye açık yanlarının bulunduğu değerlendirildikten sonra, konu mevcut hukuk bakımından ele alınmış ve bunun sonucu olarak mevcut hukuk bakımından düzenleyenin iptal davası açabilmesine yönelik pozitif düzenlemelerin var olduğu kanaatine ulaşılmıştır. Dolayısıyla Yargıtayın aksi yöndeki içtihatlarının yerinde olmadığı değerlendirilmiştir. Bununla birlikte düzenleyen bakımından hukukî belirliliğin sağlanması adına TTK’nın 651. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “senet üzerindeki hak sahibi” ifadesinin, poliçeye ilişkin hükümlere uygun bir şekilde değiştirilmesi ya da poliçenin ilgili hükümlerinde düzenleyenin de iptal davası açabileceğinin açık bir şekilde düzenlenmesinin yararlı olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıymetli evrak, çek, iptal davası, düzenleyen, zayi olma

AN EVALUATION ON WHETHER THE DRAWER HAS THE RIGHT TO ACTION FOR ANNULMENT IN THE EVENT OF LOSS OF A CHEQUE

Öz

In this article on whether the drawer may file an action for annulment in the event of the loss of a cheque, the approaches in the doctrine and the decisions of the Court of Cassation regarding the drawer's filing of an action for annulment are primarily included. In addition, the views on the subject in comparative law are also mentioned. After evaluating that the opinions on both sides of the issue are open to criticism, the issue is analyzed in terms of the existing law, and as a result, it is concluded that there are positive regulations for the drawer to file an action for annulment under the existing law. Therefore, the Court of Cassation's jurisprudence to the contrary is considered to be inappropriate. On the other hand, in order to ensure legal certainty for the drawer, it is considered that it would be beneficial to change the expression “holder of the right on the bill” in paragraph 2 of Article 651 of the TCC in accordance with the provisions regarding the bill, or to explicitly regulate in the relevant provisions of the bill that the drawer may also file an action for annulment.

Anahtar Kelimeler

Negotiable instruments, cheque, action for annulment, drawer, loss of cheque

Kaynakça

• Bahtiyar M/ Taşdelen N/ Biçer L/ Hamamcıoğlu E, Kıymetli Evrak Hukuku, Beta Basım, 2022.
• Bozer A/ Göle C, Kıymetli Evrak Hukuku, 8. Baskı, Bankacılık Enstitüsü Yayınları, 2018.
• Bozkurt T, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, 2021.
• Domaniç H, Kıymetli Evrak Hukuku ve Uygulaması Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. IV, Temel Yayınları, 1990.
• Domaniç H, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Fakülteler Matbaası, 1975.
• Esenkar B, Çekin Ziyaı Özellikle Çalınma Hali, Adil Yayınevi, 1995.
• Furter R, Basler Kommentar, Wertpapierrecht, Art. 965-1186 OR, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2012.
• Gencer AR, Kıymetli Evrakta Ciro Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Göle C, Çek Hukuku, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1989.
• Gürühan C, “Çekin Zayi Olması Nedeniyle Keşidecinin İptal Davası Açma Hakkına Sahip Olup Olmadığına İlişkin Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 30(4), 2014, s. 283-308 (Keşidecinin İptal Davası).
• Gürühan C, Çekin Zayi Olması ve İptali, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, 2015 (Çekin Zayi Olması).
• Höhn J, Basler Kommentar, Wertpapierrecht, Art. 965-1186 OR, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2012.
• Jacobi E, Wechsel- und Scheckrecht unter Berücksichtigung des ausländischen Rechts, Walter De Gruyter & Co., 1956.
• Karayalçın Y, Ticaret Hukuku III, Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), 4. Baskı, Sevinç Matbaası, 1970.
• Kendigelen A/ Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Kendigelen A, “Çekten Cayma ve Ödeme Yasağı (TK 711)”, Makalelerim, C. I: 1986-2001, 2. Baskı, Arıkan Yayınları, 2006 (Makaleler).
• Kendigelen A, Çek Hukuku, 5. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2019 (Çek Hukuku).
• Kınacıoğlu N, Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Nobel Yayıncılık, 1999.
• Meier-Hayoz A/ von der Crone HC, Wertpapierrecht, 3. überarbeitete Auflage, Staempfli Verlag, 2018.
• Narbay Ş, Çekten Cayma ve Ödeme Yasağı, Beta Basım, 1996.
• Özdamar M/ Göktürk K/ Can, M Ç/ Kaşak E, Kıymetli Evrak Hukuku, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, 2022.
• Özbay-Özdoğru Z, “Çekin Zayi Olması Durumunda Düzenleyenin Hukuki İmkanları”, Abuzer Kendigelen / Saadet Yüksel (Ed.), Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, On İki Levha Yayıncılık, 2019, s. 803-822.
• Öztan F, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Turhan Yayınevi, 1997.
• Öztürk-Dirikkan H, Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1990.
• Poroy R/ Tekinalp Ü, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 24. Bası, Vedat Kitapçılık, 2021.
• Poroy R, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 11. Baskı, Beta Basım, 1986.
• Pulaşlı H, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 8. Baskı, Adalet Yayınevi, 2020.
• Reisoğlu S, Çek Hukuku, 2011.
• Sevi A M, ‘Pay Senetleri ve İlmühaberlerin Zayi Olması ve İptali’, Terazi Hukuk Dergisi, 17(187), 2022, s. 97-113.
• Sezer A, Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptal Davası, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, 2013.
• Tekil F, Kıymetli Evrak Hukuku, Fakülteler Matbaası, 1994.
• Turan R, Kambiyo Senetlerinin Zayi Olması ve Hak Sahibinin Başvurabileceği Hukuki Yollar, Adalet Yayınevi, 2020.
• Ülgen H/ Helvacı M/ Kaya A/ Nomer-Ertan NF, Kıymetli Evrak Hukuku 12. Bası, Vedat Kitapçılık, 2019.
• Vieli L, Die Rechtsfolgen des Checkverlustes nach schweizerischem und nach französischem Recht, Buchdruckerei H. R. Sauerländer & Co., 1954.