YAPAY ZEKA VE CEZA HUKUKU SORUMLULUĞU

Yıl 2023, , 267 - 319, 31.10.2023

Berrin Akbulut

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1339596

Cited By: 5

Öz

Yapay zekanın üzerinde uzlaşılmış bir tanımı bulunmamaktadır. Sürekli gelişmekte ve yeni özelliklere sahip olmaktadır. Bilim insanları yapay zekanın insan gibi düşünmesi, karar vermesi ve hareket etmesi üzerine çalışmaktadır. Hatta öğrenebilen ve gelecekte insan zekasından bağımsız gelişebilecek bir yapay zekâ kavramına doğru bir gidiş söz konusudur. Yapay zekada yaşanan bu gelişmeler, yapay zekanın ceza hukuku bakımından sorumlu tutulup tutulamayacağı tartışmasının yaşanması sonucunu doğurmuştur. Yapılan tartışmalar aynı zamanda mevcut ceza hukuku kavramlarının yeniden yorumlanması, genişletilmesi ve yeni belirlemelerin yapılması neticesini de ortaya çıkarmıştır.
Bu çalışmada ceza hukuku sorumluluğu için aranan suçun unsurları, kusurluluk kavramları yapay zeka açısından değerlendirilecektir. Ayrıca yapay zeka kavramı, gelecekteki etkileri, suç işlemedeki rolü ve yapay zekanın cezalandırılıp cezalandırılmayacağı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

yapay zeka, makine öğrenme, hareket, irade özgürlüğü, kusur.

ARTIFICIAL INTELLIGENCE AND CRIMINAL LAW RESPONSIBILITY

Öz

There is no agreed definition of artificial intelligence. It is constantly developing and gaining new features. Scientists are working on artificial intelligence to think, decide and act like humans. There is even a move towards the concept of artificial intelligence that can learn and develop independently of human intelligence in the future. These developments in artificial intelligence have led to a debate on whether artificial intelligence can be held responsible in terms of criminal code. The debates also result in the reinterpretation and expansion of existing criminal code concepts and the making of new determinations.
In this study, the elements of the crime sought for criminal law responsibility and the concept of culpability will be evaluated in terms of artificial intelligence. In addition, the concept of artificial intelligence, its future effects, its role in committing crimes and whether it can be punished or not will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

artificial intelligence, machine learning, act, freedom of will, culpability.

Kaynakça

• Abanoz Öztürk B, “Derin Sahte (Deepfake) Teknoloji Karşısında Türk Ceza Hukuku”, Yapay Zekâ Temellı̇ Teknolojı̇ler ve Ceza Hukuku, Yapay Zekâ Çalışma Grubu, Yıllık Rapor, 2021, <https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/komisyonlar/yzcg/2021yzcgyillikrapor.pdf>, Erişim Tarihi 31 Temmuz 2023, s. 64-81.
• Akbulut B, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 9. Baskı, Adalet Yayınevi, 2022.
• Akkurt SS, “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (13), 2019, s. 39-59.
• Aksoy H, “Yapay Zekalı Varlıklar ve Ceza Hukuku”, International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 4(1), 2021, s. 10-27.
• Alkan SC, “Yapay Zeka ve Doğal Dil İşleme (NLP)”, <https://www.hukukvebilisimdergisi.com/yapay-zeka-ve-dogal-dil-isleme-nlp/>, Erişim Tarihi 29.07.2023.
• Altunç, S, “Robotlar, Yapay Zeka ve Ceza Hukuku”, <https://www.academia.edu/37812174/Robotlar_Yapay_Zeka_ve_Ceza_Hukuku>, Erişim Tarihi 22.07.2023, s. 1-22.
• Arıkan K, “Bilinç ve Bilinçli Olmak Nedir?”, <https://www.kemalarikan.com/bilinc-ve-bilincli-olmak nedir.html#:~:text=%C4%B0ngilizcenin%20klasik%20s%C3%B6zl%C3%BCklerinden%20olan%20Oxford,ger%C3%A7ekle%C5%9Ftirme%20halinin%20kendisine%20bilin%C3%A7%20denmektedir>, Erişim Tarihi 23 Temmuz 2023.
• Bozkurt Yüksel A E, “Avrupa Komisyonu’nun Yapay Zekâ Tüzük Teklifi’ne Genel Bir Bakış”, TAAD, (51), 2022, s. 19-46.
• Candan, Hatice, “Adım Adım Makine Öğrenmesi Bölüm 4: Denetimli Öğrenme ve Denetimsiz Öğrenme Arasındaki Fark”, <https://medium.com/machine-learning-t%C3%BCrkiye/ad%C4%B1m-ad%C4%B1m-makine-%C3%B6%C4%9Frenmesi-b%C3%B6l%C3%BCm-4-denetimli-%C3%B6%C4%9Frenme-ve-denetimsiz-%C3%B6%C4%9Frenme-aras%C4%B1ndaki-fark-4aa174983380>, Erişim Tarihi 04 Ağustos 2023.
• Centel, N/Zafer, H/Çakmut, Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 11. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2020.
• Çetin M S, “Yapay Zekanın Cezai Sorumluluğu”, İstanbul Barosu Dergisi,95(5), 2021, s. 122-173.
• Değirmenci O, “Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Sorumluluğu”, <https://www.academia.edu/42794137/Yapay_Zeka_ve_Ceza_Sorumluluğu>, Erişim Tarihi 25 Temmuz 2023, s. 1-16.
• Demirbaş T, Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Doğan K, “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai sorumluluk”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, 21(Özel S.), 2019, s. 3219-3251.
• Doğan, K, “Tüzel Kişilerin İdari Para Cezası Sorumluluğunda İsnadiyet Sorunu”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1), 2015, s. 1-77.
• Doğan M, “Yapay Zekâ ve Özgür İrade: Yapay Özgür İradenin İmkânı”, TRT Akademi, 2021, 6(13), s. 788-811.
• Doğan, M, “Yapay Zeka ve Bilinç”, <https://turkiye.ai/yapay-zeka-ve-bilinc/>, Erişim Tarihi 23 Temmuz 2023.
• Dursun S, Disiplinler Arası Bir Yaklaşımla Ceza Hukukunda Hareket Kavramı ve Terimi, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Dursun S, “Türk Ceza Hukuku Reformunun Ekonomi Ceza Hukukuna Etkileri”, <http://www.selmandursun.com/wp-content/uploads/sdursun-tch-reformu-ekonomi-ceza.pdf>, Erişim Tarihi 25 Ağustos 2023, s. 2239-2250.
• Ercan, C, “Robotların Fiillerinden Doğan Hukuki Sorumluluk Sözleşme Dışı Sorumluluk Hallerinde Çözüm Önerileri”, TAAD, (40), 2019, s. 19-51.
• Erdoğan, G, “Yapay Zekâ ve Hukukuna Genel Bı̇r Bakış”, AD, (66), 2021, s. 117-192.
• Eroğlu, A, “Henri Bergson’da Bilinç-Sezgi İlişkisi”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 2012, s. 81-102.
• Frąckiewicz, Marcin, “Yapay Zeka ve Siber Suçları Önleme: Akıllı Sistemler Siber Tehditleri Tespit Etmeye ve Önlemeye Nasıl Yardımcı Oluyor?”, <https://ts2.space/tr/yapay-zeka-ve-siber-suclari-onleme-akilli-sistemler-siber-tehditleri-tespit-etmeye-ve-onlemeye-nasil-yardimci-oluyor/>, Erişim Tarihi 04 Ağustos 2023.
• Gaede K, Künstliche Intelligenz - Rechte und Strafenfür Roboter?, Nomos, 2019.
• Gless S, "'Mein Auto fuhr zu schnell, nicht ich!'-StrafrechtlicheVerantwortung für hochautomatisiertes Fahren", Intelligente Agenten und das Recht, (Hrsg.: Sabine Gless/Kurt Seelmann), Baden-Baden, 2016, s. 225-251.
• Gless S/Weigend T, “Intelligente Agenten und das Strafrecht”, ZSTW, 2014, 126(3), s. 561-591.
• Gless S/Silverman E/Weigend T, “Robotlar Zarara Neden Oluyorsa, Kim Sorumlu Tutulabilir? Kendi Kendini Süren Arabalar ve Cezai Sorumluluk”, (Çev.: Serkan Oğuz), Küresel Bakış, (23), 2017, s. 125-147.
• Gropp W, Strafrecht, Allgemeiner Teil, 3. Auflage, Springer, 2005.
• Güçlütürk O G, Türk Hukukunda Makine Öğrenmesine Dayalı Yapay Zekada Verinin Hukuka Uygun Şekilde Kullanılması, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Güner U, “Ekonomik Suçlar ve Ekonomi Ceza Hukukuna İlişkin Yasal Düzenlemeler”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, 21(Özel S.), 2019, s. 1411-1442.
• Hallevy G, “Yapay Zekaya Sahı̇p Varlıkların Cezaı̇ Sorumluluğu - Bı̇lı̇m Kurgudan Yasal Toplumsal Denetı̇me”, (Çev.: Müslim FİNCAN), Küresel Bakış, (24), 2018, s. 111-142 vd.
• Hilgendorf E, “Können Roboter schuldhaft handeln, Zur Übertragbarkeit unseres normativen Grundvokabulars auf Maschinen”, Jenseits von Mensch und Maschine, (Hrsg.: Susanne Beck), Baden-Baden, 2012, s. 119-132.
• Hilgendorf E, “Otomatikleşmiş Sürüş ve Hukuku-Genel Bir Bakış”, (Çev.: Barış Atladı), Ceza Hukukunda Robot, Yapay Zeka ve Yeni Teknolojiler, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 21 (Editör Yener Ünver), 2021, s. 437-455.
• İnan Orman M, “Avrupa Birliği Hukukunda İdari Para Cezaları”, Kabahatler Hukuku Yazıları-II, 2018, s. 111-144.
• Joerden J C, “Strafrechtliche Perspektiven der Robotik", Robotik und Gesetzgebung, (Hrsg.: Eric Hilgendorf/Jan-Philipp Günther), Baden-Baden, 2013, s. 195-209.
• Kangal Z T, Yapay Zeka ve Ceza Hukuku, On İki Levha Yayınları, 2021.
• Kandır M O, “Yapay Zekanın Siber Suçlardaki Rolü”, Hukuk ve Bilişim 3. Nesil Hukuk Dergisi, <https://www.hukukvebilisimdergisi.com/yapay-zekanin-siber-suclardaki-rolu/>, Erişim Tarihi 30 Temmuz 2023. Kara Kılıçarslan S, “Yapay Zekanın Hukukı̇ Statüsü ve Hukukı̇ Kı̇şı̇lı̇ğı̇ Üzerı̇ne Tartışmalar”, YBHD, (2), 2019, s. 363-389.
• Koca M/ Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Kökdemir D, “Yapay Zeka Neredeyse Tamam: Peki Yapay Bilinç?, <https://www.birgun.net/makale/yapay-zeka-neredeyse-tamam-peki-yapay-bilinc-449790>, Erişim Tarihi 22 Temmuz 2023.
• Köken E, “Yapay Zekânın Cezaı̇ Sorumluluğu”, TAAD, (47), 2021, s. 247-286.
• Lohmann A, Strafrecht im Zeitalter von Künstlicher Intelligenz, Robotik und Recht, Nomos 2021. Okuyucu Ergün G, “Machina Sapiens”, AÜHFD, 72(2), 2023, s. 717-758.
• Özen Y, “Değerler Felsefesi Açısından İrade ve Bileşenleri (Özgür Bir İrademiz Var Mı?)”, <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/149874#:~:text=Diğer%20bir%20tanımda%20irade%2C%20bir,verme%20gücü%2C%20istenç%20olarak%20tanımlanabilir>, Erişim Tarihi 02 Ağustos 2023, s. 1-14.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 18. Bası, SeçkinYayıncılık, 2022.
• Özmen E, “Algı/Algılama”, <https://psikoloji-psikiyatri.com/algi-algilama/>, Erişim Tarihi 23 Temmuz 2023.
• Öztemel E, “Yapay Zekâ ve İnsanlığın Geleceği”, <https://tuba.gov.tr/files/yayinlar/bilim-ve-dusun/TUBA-978-605-2249-48-2_Ch9.pdf>, Erişim Tarihi 05 Ağustos 2023, s. 99-112.
• Papuççiyan A, “DeepMind'dan yazılımcılar ile rekabet edebilen yapay zeka: AlphaCode AI”, <https://webrazzi.com/2022/02/03/deepmind-dan-yazilimcilar-ile-rekabet-edebilen-yapay-zeka-alphacode-ai/>, Erişim Tarihi 04 Ağustos 2023.
• Pormetter R, "Fahrlassigkeitsstrafbarkeit im Zeitalter der Robotik", Strafrecht und Moderne Technologien, Studien zum deutschen und türkischen Strafrecht, Band 5, (Hrsg.: Gunnar Duttge/Yener Ünver), Seçkin Yayıncılık, 2018, s. 105-118.
• Roxin C/Greco L, Strafrecht, Allgemeiner Teil I, 5. Baskı, C.H. Beck, 2020.
• Seher G, "Intelligente Agenten als 'Personen im Strafrecht?" in- Gless, Sabine/Seelmann, Kurt (Hrsg.), Intelligente Agenten und das Recht, Baden-Baden, 2016, s. 45- 60.
• Simmler M/Markwalder N, “Roboter in der Verantwortung? - Zur Neuauflage der Debatte um den funktionalen Schuldbegriff", ZSTW, 2017, 129(1), s. 20-47.
• Şahin A D, “Otonom Araçların Hukuki. Sorumluluğunun Türk ve Alman Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”, Suç ve Ceza, 4, 2020, s. 977-1026.
• Taşdemir Ö/Özbay Ü V/ Kireçtepe B O, “Robotların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Üzerine Bir Deneme”, AÜHFD, 69(2) 2020, s. 793-833.
• Üren Ç, “Yapay Zeka İşinizi Ne Zaman Elinizden Alacak: 10 Sektörden Tahminler”, <https://www.indyturk.com/node/646156/bi̇li̇m/yapay-zeka-işinizi-ne-zaman-elinizden-alacak-10-sektörden-tahminler>, Erişim Tarihi 30 Temmuz 2023.
• Wigger D, Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Verantwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, Nomos, 2020.
• Yapay Zeka ve Veri Bilimi, Hukuk ve Bilişim Pazar Bülteni, <https://www.linkedin.com/pulse/hukuk-ve-bilişim-pazar-bülteni-sayı-68-hukuk-ve-bilişim-dergisi/> Erişim Tarihi 27 Temmuz 2023.
• Yazıcı, A N M, Otonom Aracın Sebep Olduğu Zararlardan Üreticinin Kusursuz Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, 2023.
• Ziemann S, “Wesen Wesen, seid’s gewesen? Zur Diskussion über ein Sttrafrecht für Maschinen”, Robotik und Gesetzgebung, (Hrsg.: Eric Hilgendorf/Jan-Philipp Günther), Baden-Baden, 2013, s. 183-194.