The Ever-Expanding Nature Of Mandatory Mediation In Türkiye”,

Yıl 2025, , 45 - 72, 31.01.2025

Mustafa Göksu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1591371

Öz

As it is the case with almost every modern legal system, mediation performs an important role in civil dispute resolution in Türkiye. Even though mediation in the modern sense was introduced in Turkish law a little more than a decade ago, its development and adoption was swift. Probably the main factor behind this quick adoption in legal circles is the push by the Government and the Legislator; particularly through implementing a form of mandatory mediation in 2017. While there are two main approaches to the implementation of proper mandatory mediation, Turkish Legislator preferred the procedural requirement option. After the first implementation regarding labor disputes, there were three more major expansions to the extent of mediation as procedural requirement; including commercial disputes, consumer disputes and various disputes within the jurisdiction of civil courts of peace. Since the expansion trend is still ongoing, in this study, the effectiveness of mandatory mediation, as well as probable future developments regarding the subject are examined and discussed.

Anahtar Kelimeler

Mediation, mandatory mediation, alternative dispute resolution, labor disputes, procedural requirement

Türkiye'de Zorunlu Arabuluculuğun Sürekli Genişleyen Kapsamı

Öz

Tüm dünyada olduğu gibi, arabuluculuk ülkemizde de hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde önemli bir fonksiyon yerine getirmektedir. Modern anlamda arabuluculuk Türk hukukuna gireli on yıldan biraz fazla süre geçmiş olmasına rağmen, kurumun gelişimi ve benimsenmesi hızlı şekilde olmuştur. Arabuluculuğun, hukuk çevrelerinde bu denli hızlı şekilde benimsenmesinin altında yatan en önemli faktörlerden biri, Hükümetin ve Kanun koyucunun, bilhassa 2017 yılında zorunlu arabuluculuk kurumunu getirerek arabuluculuğu teşvik etmesidir. Gerçek anlamda zorunlu arabuluculuğun uygulanması bakımından iki temel sistem olmakla birlikte, Türk Kanun koyucusu bunlardan dava şartı olarak arabuluculuk sistemini kabul etmiştir. İş uyuşmazlıklarının büyük bir kısmının dava şartı olarak arabuluculuğa tabi kılınmasından sonra, dava şartı olarak arabuluculuğun kapsamı üç büyük genişleme daha yaşamıştır. Bu genişlemeler, ticari uyuşmazlıklar, tüketici uyuşmazlıkları ve nihayet sulh hukuk mahkemelerinin görevine giren bazı uyuşmazlıkların dava şartı olarak arabuluculuğa tabi kılınması ile gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, bahsedilen genişlemenin devam etme eğiliminde olduğu düşüncesiyle, zorunlu arabuluculuğun etkinliği ile ilgili hususlar ve kurumun geleceği incelenmiş ve tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk, zorunlu arabuluculuk, alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, iş uyuşmazlıkları, dava şartı

Kaynakça

• Arslan R/ Yılmaz E/ Taşpınar Ayvaz S/ Hanağası E, Medeni Usul Hukuku, 10. Edition, Yetkin, 2024.
• Atalı M/ Ermenek İ/ Erdoğan E, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 6. Edition, Yetkin, 2024.
• Aydın İ, Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk, On İki Levha, 2022.
• Azaklı Arslan B, Medeni Usul Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk, Yetkin, 2018.
• Bartlet M, "Mandatory Mediation and the Rule of Law," Amicus Curiae, 1(1), Autumn 2019, pp. 50-83.
• Budak A C, “Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk”, MİHDER, 42(1), 2019, pp. 25-40.
• Dash S, "Positive and Negative Aspects of Mandatory Mediation," International Journal of Law Management & Humanities, 5, 2022, pp. 662-[lix]
• Ekmekçi Ö/ Özekes M/ Atalı M/ Seven V, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Edition, On İki Levha, 2019.
• Ermenek İ, “Yargı Kararları Işığında Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Ve Bu Alanda Ortaya Çıkan Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri”, GÜHFD, XVII(1-2), 2013, pp. 563-630.
• Ermenek İ/ Azakli Arslan B, “İcra ve İflâs Hukuku Açısından Ticarî Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu (TTK m. 5/A)”, TBB Dergisi, 148, 2020, pp. 135-196.
• Göksu M, “Recovery of Monetary Credits by Way of Procedures for Compulsory Enforcement Without a Judgment According to Turkish Code of Compulsory Enforcement and Bankruptcy”, Ankara Bar Review, 7(1), pp. 81-112.
• Göksu M, “Tarafların Sulhe Teşvik Edilmesinde Etkili Bir Örnek: İngiliz Hukuk Yargılamasında Resmî Sulh Önerileri”, TBBD, 115(6), 2014, pp. 277-314.
• Göksu M, Civil Litigation and Dispute Resolution in Turkey, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, 2016.
• Hanks M, “Perspectives on Mandatory Mediation”, UNSW Law Journal, 35(3). 2012, pp. 929-952.
• Hughes P, "Mandatory Mediation: Opportunity or Suberversion," Windsor Yearbook of Access to Justice, 19, 2001, pp. 161-202.
• Kılınç A, “Mevcut Düzenlemeler Çerçevesinde Zorunlu Arabuluculukta Yetki”, YBHD, 8(2), 202,3, pp. 535-564.
• Kirsh H J, "When Is 'Mandatory Mediation' Not Mandatory?", Advocates' Quarterly, 50(2), October 2019, pp. 185-188.
• Koçyiğit İ, Bulur A, Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı, 2019.
• Okur M, Hâkimin Sulhe Teşviki, Yetkin, 2024.
• Özbek M, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 3. Edition, Yetkin. 2013.
• Özekes M/ Çiftçi P, “Menfî Tespit Davalarını Zorunlu Arabuluculuğa Dahil Saymanın Gereksizliği Üzerine (İstanbul Bam Kararları Örneğinden Bir Bakış)”, TBB Dergisi, 148, 2020, pp. 101-134.
• Özekes M, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, 15. Edition, On İki Levha, 2017, pp. 2801-2846.
• Özmumcu S, “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış”, İÜHFM, LXXIV(2), 2016, pp. 807-842.
• Pekcanıtez H/ Yeşilırmak A, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, 15. Edition, On İki Levha, 2017, pp. 2579-2800.
• Quek D, "Mandatory Mediation: An Oxymoron - Examining the Feasibility of Implementing a Court-Mandated Mediation Program," Cardozo Journal of Conflict Resolution, 11(2), Spring 2010, pp. 479-510.
• Sander F, "Another View of Mandatory Mediation," Dispute Resolution Magazine, 13(2), Winter 2007, pp.16-16
• Svatos M., “Mandatory Mediation Strikes Back”, <http://www.mediate.com/articles/ SvatosM1.cfm>, Access Date 15 November 2024.
• Tanrıver S, “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, TBB Dergisi, 147, 2020, pp. 111-142
• Vettori S, "Mandatory Mediation: An Obstacle to Access to Justice," African Human Rights Law Journal, 15(2), 2015, pp. 355-377.
• Waye V, "Mandatory Mediation in Australia's Civil Justice System," Common Law World Review, 45(2-3), June/September 2016, pp. 214-235.
• Winestone J, “Mandatory Mediation: A Comparative Review of How Legislatures in California and Ontario are Mandating the Peacemaking Process In Their Adversarial Systems”, <http://www.mediate.com/articles/WinestoneJ4.cfm>, Access Date 15 November 2024.