ROMA HUKUKUNDA ŞARTIN ÖZEL BİR GÖRÜNÜMÜ: GLADYATÖR MÜSABAKALARINA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇ

Yıl 2019, , 223 - 237, 26.07.2019

Duygu Tahan Orhan

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.609103

Öz

Gladyatör oyunları, şiddetin oldukça ön
planda olduğu, ölüm ya da yaralanma ile sonuçlanması muhtemel müsabakalardır.
Temelini dini törenlerden alan bu oyunlar, zaman içerisinde toplumsal eğlence
anlayışının önemli bir parçası haline gelmiştir. Politik amaçlarla
kullanılabileceği erken dönemde keşfedilen oyunlara hukukun müdahalesi de
gecikmemiştir. Oyunların düzenlenmesi ve sınırlanması gibi hususlarda, muhtelif
hukuki müdahaleler gerçekleşmiştir. Bunun yanı sıra, bireysel bir noktadan,
ölene kurban vermekten ayrılıp, organize faaliyetler haline gelen müsabakalar
kapsamında, müsabakanın sonucu, müsabakayı düzenleyenler ile gladyatör okulları
arasındaki hukuki ilişkinin tespiti açısından önem arz etmektedir. Bu kapsamda,
müsabakaya katılan gladyatörlerin ölmesi veya ağır yaralanması, ya da yara
almadan veya hafif yaralarla müsabakadan ayrılması, organizatörler ile lanista arasındaki hukuki ilişkiyi
tespit eden unsuru teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

gladyatör, lanista, alım satım, locatio conductio, şart

Kaynakça

• ANDERSON, Jack: The Legality of Boxing – A Punch Drunk Love, 1. Baskı, Birkbeck Law Press, Oxon Oxon, 2007.
• BAUMAN, Richard A.: Human Rights In Ancient Rome, Yeniden basım, Routledge, Londra, 2000.
• BERGER, Adolf: Encyclopedic Dictionary of Roman Law, The American Philosophical Society, Philedelphia, 1991.
• BUCKLAND, W. W.: Roman Law of Slavery, The Condition of the Slave in Private Law From Augustus to Justinian, Cambridge University Press, Cambridge, 1908.
• De COULANGES, Fustel: Antik Site, Yunan’dan Roma’ya Kadar Tapınma, Hukuk ve Kurumlar, (Çev.: KILINÇ, İ.), Birinci Baskı, Epos Yayınları, Ankara, 2011.
• Du PLESSIS, Paul J: Letting and Hiring in Roman Legal Thought, 27 BCE-284 CE, 1. Baskı, Brill, Boston, 2012.
• EDWARDS, Catherine: Death in Ancient Rome, Yale University Press, New Heaven ve Londra, 2007.
• ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Borçlar Hukuku Dersleri, 2. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2012.
• FUTTRELL, Alison: The Roman Games Historical Sources in Translation, 1. Baskı, Blackwell Publishing, Malden, 2006.
• GÜNEŞ PESCHKE, Seldağ: “The Reflection of Volenti Non Fit Iniuria in Personality Rights in Modern Laws”, Principios Generales Del Derecho. Antecedentes Históricos Y Horizonte Actual, (Koordinatör: Fernando Reinoso Barbero), 1. Baskı, Thomson Reuters Aranzadi, Madrid, 2014, s. 869-876.
• GÜRTEN, Kadir: Roma Hukuku’nda Crimen Kavramı, 1. Baskı, Seçkin, Ankara, 2016.
• GÜRTEN, Kadir: “Roma’da Devlete Karşı İşlenen Bazı Suçlar ve Cezaları”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 75, S: 2017/3, Ankara, 2017, s. 53-79.
• IUSTINIANUS: Institutiones, (Çeviren: UMUR, Ziya), İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1955.
• IUSTINIANUS: Justinian’s Institutiones, (Çeviri ve Giriş: BIRKS, Peter ve McLEOD, Grant, Latince Metin: KRUEGER, Paul), 1. Baskı, Cornell University Press, New York, 1987.
• IUSTINIANUS: The Digest of Justinian, (Çeviri Düzenlemesi, WATSON, Alan), Gözden Geçirilmiş Baskı, University of Pennsylvania Press, Cilt 4, Pennsylvania, 1998.
• JONES, Peter: Geldim, Gördüm, Yendim, Romalılar Hakkında Bilmek İsteyeceğiniz Her Şey, (Çev.: F. Sezer), 1. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2016.
• KARADENİZ, Özcan: Iustinianus Zamanına Kadar Roma’da İş İlişkileri, Ankara Üniversitesi Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1976.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Eşya Hukuku, 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, Tarihi-Kaynaklar-Genel Kavramlar-Kişiler Hukuku-Hakların Korunması, 17. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• KYLE, Donald G.: Spectacles of Death in Ancient Rome, 1. Baskı, Routledge, New York, 1998.
• KYLE, Donald G.: Sport and Spectacle in the Ancient Roman World, 1. Baskı, Blackwell Publishing, Malden, 2007.
• MAHONEY, Anne: Roman Sports and Spectacles, A Sourcebook, 1. Baskı, Focus Publishing, Malden, 2001.
• MEIJER, Fik: Gladyatörler, Tarihin En Ölümcül Sporu, (Çev.: D. GÜNENÇ), 1. Baskı, Homer Kitabevi, İstanbul, 2008.
• POSTE, Edward: Gai Instıtvıones or Institutes of Roman Law by Gaius, Edward Poste M.A. Çevirisi ve Yorumu ile, E. A. Whittuck, M.A., B.C.L., Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, A.H.J. Greenidge’in Tarihi Girişi İle, Oxford, 1904.
• RADO, Türkan: Roma Hukuku Dersleri, Borçlar Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2006.
• SOMER, Pervin: Roma Hukukunda Mala Verilen Zarar, 1. Baskı, Derin Yayınları, İstanbul, 2008.
• SOMER, Pervin: “Roma İmparatorluğunda Seçim Yolsuzlukları ve Ambitus”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan, Yıl: 2017, Cilt: 23, Sayı: 3, s. 33-54.
• TAHİROĞLU, Bülent: “Roma Hukukunda Azad Etmenin Tahditleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 1973, Cilt: 38, Sayı: 1-4, s. 521-546.
• TEKİN, Oğuz: Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, 9. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
• TÜRKOĞLU, Gökçe: “Roma Cumhuriyet ve İlk İmparatorluk Dönemlerinin İdari Yapısı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2009, Cilt: 11, Sayı: 2, s. 251-289.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983.
• UZUNASLAN, Abdurrahman: “Antik Roma’da Gladyatör Oyunları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2005, Sayı: 12, s. 15-58.
• WACKE, Andreas: “Accidents in Sport and Games in Roman and Modern German Law”, Tydskrif Vir Hedendaagse Romeins-Hollandse Reg (Journal of Contemporary Roman-Dutch Law), Yıl: 1979, Cilt: 42, Sayı: 1, Butterworths, s. 273-287.
• Mosaicarum et Romanarum legum Collatio, (Ed.: M. Hyamson), Londra, 1913, https://archive.org/details/cu31924029129876 (Son erişim tarihi: 17.12.2018).