TİCARET HUKUKU AÇISINDAN ANONİM ŞİRKETLERDE ÖRTÜLÜ KÂR DAĞITIMI NİTELENDİRMESİ

Yıl 2019, , 141 - 195, 25.10.2019

Hasan Karslıoğlu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.637933

Öz

Türk hukuku uygulamasında şirketler, hesap dönemi sonunda kâr elde etmiş ise,
bu kâr Türk Ticaret Kanunu’nda hüküm altına alınan kurallara uyulmak suretiyle
pay sahiplerine “kâr dağıtımı” adı altında dağıtılabilmektedir. Ancak pay sahiplerine
hesap dönemi sonunda kâr dağıtılması halinde şirket açısından bazı vergisel sonuçlar
doğar. Bu vergisel sonuçlardan kaçınmak için şirketler ortaklarına kârlarını başka
adlar altında vergisiz dağıtma yolarını zorlamaktadırlar. Bu zorlamanın bir sonucu
olarak; vergi güvenliğinin sağlanabilmesi amacı ile örtülü kâr dağıtımı müessesi Türk
hukukunda Kurumlar Vergisi Kanunu’nda (KVK) düzenleme altına alınmıştır. Ancak,
pay sahiplerine yapılan bir ödeme için kâr payı nitelendirmesi yapıldığında, konun un
yalnızca vergi hukuku acısından değil, ticaret hukuku açısından da ele alınması
zarureti vardır. Çünkü kâr payının; şirket, ilgili pay sahipleri, diğer pay sahipleri ve
vergi idaresi olmak üzere en az dört tarafı bulunmaktadır. Fakat KVK’ya göre yapılan
örtülü kâr dağıtımı tespitlerinde dikkate alınan yalnızca vergi idaresi olup diğer
tarafl ar tamamen göz ardı edilmektedir. Buna göre çalışmamızda, tamamen vergi
güvenliğinin sağlanması saikiyle yapılan “örtülü kâr dağıtımı” nitelendirmesinin,
hukukun temel ilkeleri ile ticaret hukuku açısından uygun bir nitelendirme olup
olmadığı incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Kâr Dağıtımı, Örtülü Kâr, Örtülü Sermaye, İlişkili Kişi, Emsale Uygunluk

QUALIFICATION OF DISTRIBUTION OF DIVIDEND IN JOINT STOCK COMPANIES IN ACCORDANCE WITH THE TURKISH COMMERCIAL LAW

Öz

In companies which made a profi t in the end of the fi scal year, profi t is distributed
among shareholders under the name of “distribution of dividend to the shareholders”
in Turkish Law practice. Profi t is distributed to shareholders by following the rules stipulated in Turkish Commercial Code. However, if shareholders are given profi ts at
the end of the fiscal year, some tax results arise for the company. To avoid these taxrelated issues, companies attempt to distribute profi t under other names. To prevent
this, disguised profi t distribution has been regulated in the Corporate Tax Law to
ensure tax security. But, to define a payment made to shareholders as a dividend,
addressing the subject in pursuant of Commercial Law is necessary. Because a dividend
has at least four sides; the corporation, relevant shareholders, other shareholders
and tax administration. But in Corporate Tax Law, regulations concerning disguised
profit distribution are oriented towards only on the tax administration and ignores all
other parties. Therefore, in this study, we analyzed the defi nition of disguised profi t
distribution which was regulated with the sole purpose of ensuring tax security. 

Anahtar Kelimeler

Distribution of dividend, Disguised Profit, Disguised Capital, Relevant Party, Concurrently with Precedence

Kaynakça

• AKDAĞ GÜNEY, Necla: Anonim Şirket Yönetim Kurulu, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• AKINTÜRK, Turgut/KARAMAN ATEŞ, Derya: Medeni Hukuk, Beta Yayıncılık, 14. Baskı, 2009, İstanbul
• ATEŞ, Derya: Sözleşme Özgürlüğü Yönünden Dürüstlük Kuralları, TBB Dergisi, S. 72, Y. 2007.
• AYHAN, Rıza: Anonim Şirketin İflası Halinde Yönetim Kurulu Üyelerinin Aldıkları Kazanç Payları İle Diğer Paraların İadesi Sorunu, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 2, Y. 2015, s. 13-31.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 13. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Dora Yayıncılık Bursa, 2013.
• CANÖZÜ, Salih: Anonim Şirketlerde Kâr Payının Tespiti ve Dağıtılması, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• ÇAMOĞLU, Ersin: Ticaret Ortaklıkları Bağlamında Perdenin Kaldırılması Kuramı ve Yargıtay Uygulaması, Batider, C. 32, S. 2, Haziran, 2016.
• ÇAĞLAR, Hayrettin: Anonim Şirketlerde Esas Sermayenin Azaltılması, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
• ÇEKER, Mustafa: Şirkete Borçlanma Yasağı, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, Y. 2012, s. 659-670.
• DOĞRUSÖZ KOŞUT, Hanife: Anonim Ortaklık Yöneticilerinin ve Denetçilerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, Y. 2012(Özel Sayı), s. 683-698.
• EREN, Fikret: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanuna Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• ERİŞ, Gönen: Açıklamalı-İçtihatlı 6335-6552-6728 Sayılı Kanunlarla Güncellenmiş TTK Hükümlerine Göre Ticari İşletme ve Şirketler, 3. Baskı, Seçkin Yayınları, C. 3, Ankara, 2017.
• GÖKTÜRK, Kürşat: Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• GÜCENME GENÇOĞLU, Ümit/ERTAN, Yasemin: Türkiye’de Örtülü Sermaye ve Örtülü Kazanç Dağıtımı: İMKB 50 Endeksinde Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 56, Ekim, 2012, s. 85-100.
• İMREGÜN, Oğuz: Anonim Ortaklıklar, 4. Baskı, Yasa Yayıncılık, İstanbul, 1989.
• KARA, Döndü/CAN, Ahmet Vecdi: Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İlişkili Kişi Kavramının 6728 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi, İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), C. 5, S. 1, Y. 2017 s. 13-33.
• KARSLIOĞLU, Hasan: Anonim Şirketlerde Örtülü Kâr Dağıtımı, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 22. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
• KIRCA, İsmail/ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal/MANAVGAT, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku, C. 1, Temel Kavram ve İlkeler, Kuruluş, Yönetim Kurulu, 1. Baskı, Bankacılık ve Ticaret H. Araş. E., Ankara, 2013.
• KIZILOT, Şükrü: Türk Vergi Hukukunda Örtülü Kazanç ve Örtülü Sermaye, 1. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2002.
• MICHELER, Eva: Disguised Returns of Capital-An Arm’s Length Approach, Cambridge Law Journal 69(1), Mart, 2010, s. 151-185.
• ÖCAL, M. Erdoğan: Transfer Fiyatlandırması ve Ticaret Hukuku, Yaklaşım Dergisi, Şubat, 2009.s. 19-38.
• ÖNCEL, Muallâ: Kurumlar Vergisi Açısından Sermaye Şirketlerinde Örtülü Kazanç ve Örtülü Sermaye, BATİDER, Ankara, 1978, s. 65-66.
• ÖZDAMAR, Mehmet/DOĞAN, İlker: Banka Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Borçlanma Yasağı, Bankacılar Dergisi, Y. 24, S. 86, Eylül, 2013 s. 3-26.
• ÖZDAMAR, Mehmet: Banka Yöneticilerinin Mali Hakları, 10. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• ÖZER, Işık: Türk ve Yabancı Hukuk Sistemlerinde Anonim Şirket Yöneticilerinin Mali Hakları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, 14. Baskı, İstanbul, 2019.
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. 1, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018 (Şerh).
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• TEKİNALP, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013 (Yeni Hukuk).
• TEKİNALP, Ünal: Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011 (Tek Kişi Ortaklığının Esasları).
• TEKİNALP, Gülören/TEKİNALP, Ünal: Reha Poroy’a Armağan, Perdeyi Kaldırma Teorisi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul, 1995.
• ULUSOY, Erol: Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması, Sempozyum 1, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul, 2008.
• YASAMAN, Hamdi: Şirketler Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku İle İlgili Makaleler, Mütalaalar, Bilirkişi Raporları, 1. Baskı, Vedat Yayıncılık, C. 2, İstanbul, 2013.
• YILDIZ, Şükrü: Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• ZEVKLİLER, Aydın: Giriş ve Başlangıç Hükümleri, İzmir, 1991.