ANAYASA MAHKEMESİNİN KAMU TÜZEL KİŞİLERİNE YÖNELİK BİREYSEL BAŞVURU YASAĞINA YAKLAŞIMI: ÇELİŞEN İKİ YÖNTEM VE GEREKÇE

Yıl 2019, , 279 - 295, 25.10.2019

Yaşar Salihpaşaoğlu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.637949

Öz

2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle “herkese” tanınan bireysel
başvuru hakkının, 2011 yılında kabul edilen 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin
Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile kamu tüzel kişileri tarafından
kullanılamayacağı hükme bağlanmıştır. 6216 sayılı Kanunda yer alan kamu tüzel
kişilerinin bireysel başvuru yapamayacaklarına ilişkin hüküm hem norm denetimi,
hem de yasağa rağmen yapılan bireysel başvurular üzerine birçok kez Anayasa
Mahkemesinin önüne gelmiştir. Anayasa Mahkemesi norm denetiminde söz konusu
yasağı Anayasaya uygun bulmuş ve bireysel başvurularda bu yasağı dikkate almıştır.
Ancak Anayasa Mahkemesi bu yasağa ilişkin sergilediği istikrarlı ve tutarlı tavrı
kararlarında kullandığı yorum yönteminde ve gerekçede gösterememiştir. Norm
denetiminde kullandığı yorum yöntemi ve ret gerekçesi ile bireysel başvurular üzerine
verdiği kararlarda kullandığı yorum yöntemi ve gerekçe çelişmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Başvuru Hakkı, Kamu Tüzel Kişileri, Amaçsal Yorum, Lafzi Yorum, Dinamik Yorum

THE CONSTITUTIONAL COURT’S APPROACH ON THE PROHIBITION OF INDIVIDUAL APPLICATION FOR PUBLIC LEGAL ENTITIES: TWO CONFLICTING METHODS AND JUSTIFICATIONS

Öz

With the constitutional amendments of 2010, individual application right has
been adopted for “everyone” in Turkey. But this right is prohibited for public legal
entities with Law on Establishment and Trial Procedures of the Constitutional Court
adopted in 2011. The provision stating that public legal entities cannot make individual
applications has been brought before the Constitutional Court, once by constitutionality
review and many times by individual applications. The Constitutional Court found
this provision constitutional and took this prohibition into account in individual
applications. However the Constitutional Court has not been able to demonstrate its
consistent and insistent attitude regarding this prohibition in its interpretation method
and justification. The interpretation method and the justification of rejection used in the constitutional review and the interpretation method and the justification used in
the individual applications contradict each other.

Anahtar Kelimeler

Individual Application Right, Public Legal Entity, Teleological Interpretation, Grammatical Interpretation, Dynamic Interpretation

Kaynakça

• ANAYURT, Ömer: Anayasa Hukuku, Genel Kısım, Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar, Seçkin, Ankara, 2018.
• ANAYURT, Ömer: Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, 19. Baskı, Seçkin, Ankara, 2019.
• ARAL, Vecdi: Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Gözden Geçirilmiş Üçüncü Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1979.
• CASAS BAAMONDE, María Emilia: Amparo Başvurusu, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 26, Yıl: 2009, s. 101-110.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: Hukukumuzda Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı ve Kıstasları, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Serdar Özgüldür Armağanı Sayı:7, Ankara, 2007, s. 373- 398.
• EREN, Abdurrahman: Hukuki Yorum Yöntemleri Açısından Bireysel Başvuru Kararlarının Anayasanın Yorumuna Etkileri, Anayasa Yargısı, 33, 2016, s.231-301.
• GÜRİZ, Adnan: Hukuk Başlangıcı, Siyasal Kitabevi, Ankara 1994.
• GÜRİZ, Adnan: Hukuk Felsefesi, Dördüncü Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:511, Ankara, 1996.
• HASSEMER, Winfried: Anayasa Şikayeti ve Buna İlişkin Sorunlar, (Almanya’da Temel Hak Şikayeti Hakkında Rapor), Çeviren: Fazıl Sağlam, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 21, 2004, s. 1-13.
• IŞIKTAÇ, Yasemin/METİN, Sevtap: Hukuk Metodolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013.
• KŁOPOCKA-JASIŃSKA, Marta/ KRZYWOŃ, Adam: On the Right of Public Law Entities to Lodge a Constitutional Complaint in The Light of the Jurisprudence of the Polish Constitutional Tribunal, Wroclaw Review of Law, Administration & Economics, Vol 6:1, 2016, s.45-64.
• ODER, Bertil Emrah: Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta, İstanbul, 2010.
• RASMUSSEN, Hjalte: On Law and Policy in the European Court of Justice, Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht, 1986.
• SEROZAN, Rona: Hukukta Yöntem, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
• SÖZER, Ali Nazım: Hukukta Yöntembilim, 5. Baskı, Beta, İstanbul, 2015.
• ŞİRİN, Tolga: Türkiye’de Anayasa Şikayeti (Bireysel Başvuru): İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Almanya Uygulaması ile Mukayeseli Bir İnceleme, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• <http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/bae8fd21-ec86-466c-b2df-159dc30b15ee?excludeGerekce=False&wordsOnly=False> erişim 18.09.2019.
• <https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805dd18e> erişim 11.09.2019.
• <https://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/MariaECBaamonde.pdf> erişim, 13.09.2019.
• <https://www.anayasa.gov.tr/media/4617/almanya.pdf> erişim, 13.09.2019.
• <https://www.echr.coe.int/Documents/Admissibility_guide_ENG.pdf> erişim 20.09.2019.
• <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss696.pdf> erişim 15.09.2019.
• <https://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0993.pdf> erişim 15.09.2019.
• European Court of Human Rights, Practical Guide on Admissible Criteria, Updated on 30 April 2019, <https://www.echr.coe.int/Documents/Admissibility_guide_ENG.pdf> erişim 20.09.2019.