MÜTESELSİL BORÇLULUKTA RÜCU ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR

Yıl 2020, , 3 - 59, 20.10.2020

Serkan Ayan

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.812926

Cited By: 3

Öz

Müteselsil borçluluk; alacaklının, kanun veya sözleşme gereğince alacağının tamamını veya bir kısmını, birden çok borçlunun birinden veya tamamından isteme hakkına sahip olduğu bir borç türüdür. Müteselsil borçlulukta borçluların sorumluluğu, borcun tamamı ifa edilene kadar devam eder. Ancak borçlulardan birinin borcun tamamını ifa etmesiyle tüm müteselsil borçluların alacaklıya karşı olan sorumluluğu sona erer. Bu aşamadan sonra ise borçlular arasında iç hesaplaşma gerçekleşir.
Müteselsil borçlu, alacaklıya karşı, borçlular arasındaki hukuki ilişkiye göre borcun bir kısmını karşılaması gerektiği yönünde bir savunma yapamaz. Bu sebeple, iç ilişkide sorumlu olduğundan daha yüksek tutarda bir borcu ifa etmek zorunda kalabilir.
Bunun sonucu olarak da, iç ilişkideki payından fazla bir tutarda ifada bulunan müteselsil borçlu, diğer koşullar da varsa, payını aşan kısmı diğer müteselsil borçlulardan talep edebilir.
Bu talebin bağlı olduğu zamanaşımı süresi, müteselsil borçlular arasında bir sözleşme ilişkisi varsa, bu sözleşme hükümlerine göre belirlenen zamanaşımı süresine bağlıdır. Müteselsil borçlular arasında bir sözleşme ilişkisi yoksa, bu kez de rücu alacağının hukuki dayanağına göre zamanaşımı süresi belirlenir.

Anahtar Kelimeler

Müteselsil Borçluluk, Müteselsil Sorumluluk, Rücu, Halefiyet, Zamanaşımı

SOME ISSUES ARISEN FROM PRESCRIPTION OF REVOCATION IN JOINT INDEBTNESS

Öz

Joint indebtness; is a type of debt in which creditor has the right to request all or the debt's part as required by law or contract, from one or all of the multiple debtors. In joint indebtness, the debtors' liability continues until entire debt is fulfilled. However, when one of debtors performs entire debt, all the various debtors’ liability towards creditor ends. Hereafter, internal accouting occurs between debtors.
The joint debtor cannot make defense against creditor that he/she should meet the debt's part according to legal relationship between debtors. Therefore, the debtor may have to perform higher amount of debt than he/she is responsible for in internal relationship.
As result, the joint debtor, who performs more than share in internal relationship, may request portion exceeding his/her share from other joint debtors, if other legal conditions exist.
If there's a contractual relation between debtors, the prescription which demand depends on the revocation will depend on the prescription period determined according to terms of this contract. If there's no contractual relation between joint debtors, determination of the prescription period depends on legal basis of revocation.

Anahtar Kelimeler

Joint indebtness, Joint Liability, Revocation, Subrogation, Prescription

Kaynakça

• ACAR, Faruk: “Borçlar Kanun Ve Borçlar Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Müteselsil Borçluluğa Toplu Bakış (BK.m.141-147)” e-akademi, Hukuk Ekonomi ve Siyasi Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Şubat 2010, s.1-20 (http://www.e-akademi.org/incele.asp?konu=BOR%C7LAR%20KANUN%20VE%20%20BOR%C7LAR%20KANUNU%20TASARISI%20%C7ER%C7EVES%DDNDE%20M%DCTESELS%DDL%20BOR%C7LULU%D0A%20TOPLU%20BAKI%DE%20(BK.m.141-147)&kimlik=1170695856&url=makaleler/facar-1.htm, erişim:01.07.2020).
• ACAR, Faruk: “Tam Teselsül – Eksik Teselsül Ayırımı” Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İstanbul 2011, s.339-346.
• ACAR, Faruk: “Borç İlişkilerinin Üçüncü Kişilere Etkisi, A. Alacaklıya Halef Olma, TBK m. 127” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. II-III, Madde 83-206, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 1489-1514.
• AKDAĞ GÜNEY, Necla: “Bankalar Kanunu’na Göre Yönetim Kurulu Üyelerinin Verdikleri Zararla Sınırlı Şahsi Sorumluluklarının İsviçre Borçlar Kanunu Art. 759’da Yer Alan Farklılaştırılmış Teselsül (Differenzierte Solidaritaet) Düzenlemesi İle Karşılaştırılması” Prof.Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan C. II, İstanbul 2007, s. 1207-1240.
• AKINTÜRK, Turgut: Müteselsil Borçluluk, Sevinç Matbaası, Ankara 1971.
• ALTAY, Sabah: “Müteselsil Borçlulukta Rücu Hakkının Doğumundan Evvel Borçtan Kurtarılma Talebi” MÜHFHAD, C. 17, S. 1-2, s. 394-411.
• ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. V/1, 2, B. 2, Seçkin yayıncılık, Ankara 2019.
• ARAT, Ayşe: “Müteselsil Borçlarda Alacaklı ile Borçlular Arasındaki İlişkinin Hüküm ve Sonuçları” SÜHFD, 2018 / II, s. 325-366.
• ARĞILLI, İslim: “Sigorta Hukukunda Halefiyet” İBD, 2013 / IV, s. 80-92.
• AŞIK, Sebanur: Müteselsil Sorumlulukta Zarar Verenlerin Birbirine Karşı Rücu İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2019.
• AYAR, Ahmet / ENGİN, Hande: “Teselsülde Rücu” Prof. Dr. Ali Güzel’e Armağan, C.II, İstanbul 2010, s. 1293-1308.
• BAĞRIAÇIK, Safiye Nur: “Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Sorumluluğu” Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan, C. I, İKÜHFD, 2006 / II, Özel Sayı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2016, s. 255-275.
• BAYSAL, Başak: Haksız Fiil Hukuku, BK m. 49-76, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• BERGAMİN, Christof: “Die laengere strafrechtliche Verjaehrungsfrist nach Art. 60 Abs.2 OR” Das neue Verjaehrungsrecht Tagun vom 29. Oktober 2019 in Luzern, Staempfli Verlag, Zürich 2019, s. 35-58.
• BOZER, Ali: “Sigortacının Rücu Hakkı” BATİDER 1964 / III, C. II, s. 477-480, (Rücu).
• BOZER, Ali: “Sigortacının Rücu’unda Zamanaşımı” BATİDER 1964/III, C. II, s. 473-476, (Zamanaşımı).
• BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, 2.Aufl. Schulthess Verlag, Zürich 1988.
• CANPOLAT, Ferhat: “Müteselsil Borcun Sona Erme Sebepleri, Borçlar Kanunu Tasarısındaki İlgili Hükümlerin Değerlendirilmesiyle Birlikte” ABD, 2008/III, s. 68-81.
• ÇANDARLI, Zahit: “Müteselsil Borçlu ve Alacaklıların Zamanaşımı Kesimi” AD, 1945/12, s. 1288-1295.
• ÇAVUŞOĞLU IŞINTAN, Pelin: “Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Yer Alan Haksız Fiillerde Teselsül Düzenlemesi Üzerine Düşünceler” Prof. Dr. Erden Kuntalp’e Armağan, GSÜHFD, 2004/1, s. 499-512.
• ÇELİK, Nazlı Hilal: “Zamanaşımı, TBK m. 72-75” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. I, Madde 1-82, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 1098-1108.
• ÇİLENTİ KONURALP, Ayşen: “Türk Hukukunda Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Ve Hukukî Niteliği Konusunda Bir Değerlendirme” TBB Dergisi 2020 / 146, s. 153-185.
• DALCI ÖZDOĞAN, Nurcihan: Müteselsil Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
• ERDEM, Mehmet: Özel Hukukta Zamanaşımı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
• ERDEM, Mehmet: “Zamanaşımı, TBK m.146-161” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. II-III, Madde 83-206, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 1761-2002.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 24, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• FELLMANN, Walter: “Das neue Verjaehrungsrecht” ZBJV 2020/156, s. 210-226.
• FRANKO, Nisim: “Borçlar Kanununun 109. Maddesine Göre Halefiyet Halleri” ABD, 1981 / II, s. 202-220 (Halefiyet I).
• FRANKO, Nisim: “Borçlar Kanununun 109. Maddesine Göre Halefiyet Halleri II” ABD, 1981 / III, s. 384-391 (Halefiyet II).
• GAUCH, Peter / SCHLUEP, Walter R. / EMMENEGGER, Susan: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, B. II, 9. Aufl. Schulthess Verlag, Zurich 2008.
• GAUTSCHI, Alain: Solidarschuld und Ausgleich, Dike Verlag, Zürich 2009.
• GÖKCAN, Hasan Tahsin: Kara Yolları Trafik Kanununa Göre Hukuki Sorumluluk, Tazminat, Sigorta ve Rücu Davaları, Seçkin Yayıncılık, B. 8, Ankara 2014.
• GÖKTÜRK, Kürşat / CAN, Mehmet Çelebi: “Farklılaştırılmış Teselsülün – Özellikle – Dış İlişki Bakımından Anlamı Ve Bankacılık Kanununun Şahsi İflas Sorumluluğu İle Karşılaştırılması” İnönüÜHFD, 2011 / II, s. 247-282.
• GÜRPINAR, Damla: “Haksız Fiil Kaynaklı Zararların Tazmini Bakımından 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun Getirdikleri” İzmir Barosu Dergisi, Mayıs 2012, s. 253-299.
• KAPANCI, Berk Kadir: “Müteselsil Sorumluluk, TBK m.61-62” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. I, Madde 1-82, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 969-1039.
• KAPANCI, Berk Kadir: “Müteselsil Borçluluk, TBK m.162-168” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. II-III, Madde 83-206, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 2003-2212.
• KAPANCI, Kadir Berk: Birlikte Borçlulukta Borçlular Arası İlişkiler, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
• KARAŞAHİN, Yasin Alperen: “Verjaehrungsverzicht und Vereinbarungen über die Dauer von Verjaehrungsfristen nach Revision des Verjaehrungsrechts” ZBJV 2019/155, s. 731-756.
• KARAYALÇIN, Yaşar: “İsviçre Hukukunda Müteselsil Sorumluluk Konusunda Tartışmalar ve Yasal Gelişmeler” ABD, 2007 / IV, s. 107-119.
• KAYIHAN, Şaban: “Zarar Sigortalarında Sigortacının Halefiyeti” Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. II, MÜHFHAD, 2016 / III, Özel Sayı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016, s. 1595-1624.
• KILIÇOĞLU YILMAZ, Kumru: “Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme” Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. II, MÜHFHAD, 2016 / III, Özel Sayı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016, s. 1759-1771.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: “Haksız Fiillerde Müteselsil Sorumluluk ve Geçici Ödemeler” Türk Medeni Kanununun Yürürlüğe Girişinin 80. Yılı Münasebetiyle Düzenlenen Sempozyum, Ankara 2007, s. 163-183.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 18, Turhan Yayıncılık, Ankara 2014.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Türk Borçlar Hukukunda Kanuni Halefiyet, AÜHF Yayınları, Ankara 1979.
• KIRCA, Çiğdem: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İle Müteselsil Sorumluluk Konusunda Getirilen Yenilikler” Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013, s. 23-51.
• KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 3.Aufl. Staempfli Verlag, Bern 2009.
• KURT, Leyla Müjde: “Haksız Fiil Sonucu Oluşan Zarardan Birden Çok Kişinin Sorumlu Olduğu Hallerde Rücu Talebinin Tabi Olduğu Zamanaşımı” TBBD, 2011/95, s. 135-162.
• MAERKI, Raphael: “Das neue Verjaehrungsrecht – Übergansrechtliche Regeln” Das neue Verjaehrungsrecht Tagung vom 29. Oktober 2019 in Luzern, Hrsg. Fellmann, Walter, Staempfli Verlag AG, Bern 2019, s. 157-201.
• MEMİŞ, Tekin: “Sigorta Sözleşmesinden Kaynaklanan Taleplerde Zamanaşımına İlişkin Eleştiriler ve Değerlendirmeler” Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. II, MÜHFHAD, 2016 / III, Özel Sayı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016, s. 1931-1943.
• NOMER, Haluk N.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 14, Beta Yayınları, İstanbul 2015.
• NOMER, Haluk Nami: “Haksız Fiillerde Müteselsil Sorumluluk” Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler – Tebliğler, Derleyen: Doç. Dr. M. Murat İnceoğlu, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 53-60.
• NOMER, Haluk Nami: “Halefiyet ile Rücu Hakkı Arasındaki İlişki, Özellikle Sosyal Sigortalar ile Özel Sigortaların Rücu Hakları Bakımından Halefiyetin Rolü” İÜFHM, 1997 / III, s. 243-260.
• NOMER, Haluk Nami: “Rücu İstemine İlişkin Zamanaşımı (TBK m.73)” Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, MÜHFHAD, Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayısı, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, 3-4 Haziran 2011, İstanbul 2011, s. 249-255.
• OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.I, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.II, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
• ÖZ, Turgut: “Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme, TBK. m.129” İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, C. II-III, Madde 83-206, B. 3, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019, s. 1557-1582.
• ÖZEN, Burak: “Kefilin Özel Rücu Talebi ve Bu Talebin Halefiyete Dayanan (Genel) Rücu Talebiyle İlişkisi” Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. II, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011, s. 1445-1480.
• PICHONNAZ, Pascal: “Das revidierte Verjaehrungsrecht: Drei bemerkenswerte Punkte” SJZ 2019/115, s. 739-748.
• ROTHENBERGER, Adrian: “Die Verjaehrung des Regressanspruchs” Das neue Verjaehrungsrecht Tagung vom 29. Oktober 2019 in Luzern, Hrsg. Fellmann, Walter, Staempfli Verlag AG, Bern 2019, s. 73-101.
• ŞAHİN CANER, Ayşenur: Türk Borçlar Kanununda Müteselsil Borçluluk, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuk Gene Hükümler, Filiz Kitapevi, İstanbul 1993.
• TERCIER, Pierre / PICHONNAZ, Pascal / DEVELİOĞLU, H. Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• TURANBOY, Kürşat Nuri: “Müteselsil Sorumluluk Kavramı ve Müteselsil Sorumlulukta Borçlar Kanunun Tasarısının Hükümleri” e-akademi, Hukuk Ekonomi ve Siyasi Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Aralık 2009, s.1-9 (http://www.e-akademi.org/incele.asp?konu=M%DCTESELS%DDL%20SORUMLULUK%20KAVRAMI%20VE%20M%DCTESELS%DDL%20SORUMLULUKTA%20BOR%C7LAR%20KANUNU%20TASARISININ%20H%DCK%DCMLER%DD&kimlik=1261416813&url=makaleler/kturanboy-1.htm, erişim: 10.07.2020).
• TUTUMLU, Mehmet Akif: Zamanaşımı Def”i, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• VERDE, Michel: “Die Unterbrechung der Verjaehrung” (Das neue Verjaehrungsrecht Tagung vom 29. Oktober 2019 in Luzern, Hrsg. Fellmann, Walter, Staempfli Verlag AG, Bern 2019, s. 103-134.
• VERDE, Michel: “Neues Jahrzehnt – neues Verjaehrungsrecht” AJP 2020, s. 171-186.
• VON TUHR, Andreas: Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, C.I-II, B.II, Çev. Edege, Cevat, Yargıtay Yayınları, Ankara 1983.
• YAĞCIOĞLU, Ali Haydar: Haksız Fiil Sebebiyle Aynı Zarardan Birden Fazla Kimsenin Müteselsil Sorumluluğu, Adalet Yayıncılık, Ankara 2014.
• YEŞİLOVA Aras, Ecehan: Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı (TTK m. 1478) Yetkin Yayıncılık, Ankara 2013.