ACCESSORY CONNECTION IN DETERMINING THE APPLICABLE LAW ON TORT CLAIMS

Yıl 2021, , 211 - 242, 31.01.2021

Onur Can Saatcıoğlu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.871076

Öz

HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN TALEP HAKLARINA UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİNDE "FER'İ BAĞLANMA" YÖNTEMİ

Öz

Bir haksız fiilin aynı taraflar arasında hâlihazırda mevcut bir başka hukukî ilişkiden doğan yükümlülüğü de ihlâl sonucunu doğurduğu hâllerde, fer'i bağlanma olarak adlandırılan bir yöntemden faydalanılarak, haksız fiil statüsünün söz konusu o diğer hukukî ilişkiyi idare eden hukuka bağlanması, böylelikle talep haklarının yarışması ve farklı vasıflandırma ihtimalleri üzerinden gündeme gelebilecek birtakım sorunların engellenmesi mümkündür. Haksız fiillere uygulanacak hukukun tespitine ilişkin çağdaş düzenlemeler, fer'i bağlanma yöntemini genellikle örneklemeler üzerinden açık şekilde hükme bağlamaktadırlar. Yönteme kimi zaman bir kural formunda, kimi zaman ise daha sıkı irtibatlı hukuk istisnası kapsamında yer verildiği görülmektedir. Bu çalışma, fer'i bağlanma yönteminin amaçları, unsurları, çeşitli hukukî metinlerde nasıl bir üslup ile düzenlenmiş olduğu gibi hususlar hakkında genel bir bilgilendirme yapmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle, fer'i bağlanma kavramının tanımı ve üstlendiği fonksiyon üzerinde durulacaktır. Ardından, sırasıyla İsviçre, Avrupa Birliği ve Japon kanunlar ihtilâfı hukuklarında bu yöntemin nasıl düzenlendiği hususu incelenecek ve bu hukuklar açısından fer'i bağlanma yöntemine başvuru için gerekli unsurlar ortaya konacaktır. Uygulamada ne tür hukukî ilişkiler açısından bu yönteme başvurulduğu sorusunun örnekler eşliğinde ele alınmasını takiben, son olarak 5718 sayılı MÖHUK çerçevesinde fer'i bağlanma imkânının mevcudiyeti hakkındaki tespit ve önerilerimize yer verilerek çalışma tamamlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

MÖHUK m. 34, Haksız fiil, Taleplerin yarışması, Fer'i bağlanma, Japon hukuku

Kaynakça

• Aybay R and Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), 2. Bası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
• Bach I, “Art. 4” in Peter Huber (Ed.), Rome II Regulation, Sellier, 2011.
• Bundesgesetz über das Internationale Privatrecht (IPRG) vom 18. Dezember 1987 (Stand am 1. April 2020) (admin.ch) <https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19870312/index.html> Erişim Tarihi: 19.10.2020.
• Can H and Tuna E, Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Bası, Adalet, 2019.
• Czepelak M, “Concurrent Causes of Action in the Rome I and II Regulations”, 2011, 7(2), Journal of Private International Law, s. 393-410.
• Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk, 16. Bası, Beta, 2020.
• Dickinson A, The Rome II Regulation: The Law Applicable to Non-Contractual Obligations, 1. Edition, Oxford University Press, 2008.
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Bası, Savaş, 2020.
• Dörner H, “Rom II-VO” in Reiner Schulze (SL), Bürgerliches Gesetzbuch Handkommentar, 9. Auflage, Nomos, 2016.
• Elçin D, "Sınır Aşıcı İş İlişkilerinde Haksız Fiilden Doğan Taleplere Uygulanacak Hukukun Tayini", 2019, 17(195), Legal Hukuk Dergisi, s. 1063-1090.
• Explanatory Memorandum, COM (2003) 427, s. 13 (Eur-Lex, 2003) <https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2003:0427:FIN:EN:PDF> Erişim Tarihi: 19.10.2020.
• Gonzenbach GC, Die akzessorische Anknüpfung-Ein Beitrag zur Verwirklichung des Vertrauensprinzips im internationalen Deliktsrecht, Schulthess, 1986.
• Heini A and Göksu T, “Art. 133” in Markus Müller-Chen and Corinne Widmer Lüchinger (Hrsg), Zürcher Kommentar zum IPRG-Band II Art. 108a-200, 3. Auflage, Schulthess, 2018.
• Hou no tekiyou ni kansuru tsuusokuhou, Heisei18Nen, Houritsu Dai78Gou (法の適用に関する通則法,平成十八年法律第七十八号(e-laws, 2007) <https://elaws.e- gov.go.jp/search/elawsSearch/elaws_search/lsg0500/detail?lawId=418AC0000000078> Erişim Tarihi: 19.10.2020.
• Junker A, Internationales Privatrecht, 3. Auflage, C. H. Beck, 2019.
• Junker A, “Rom II-VO Art. 1-5” in Franz Jürgen Sacker, Hartmut Oetker and Bettina Limperg (Hrsg), Münchener Kommentar-Bürgerliches Gesetzbuch-Band 12, 7.Auflage, C. H. Beck, 2018.
• Kanzaki T, Hayakawa Y and Motonaga K, Kokusaishihou, Dai4Han, Yuuhikaku, Toukyou, 2019 (神前禎, 早川吉尚, 元永和彦, 国際私法, 第四版, 有斐閣, 東京, 2019).
• Koch H, Magnus U and Von Mohrenfels PW, IPR und Rechtsvergleichung: Ein Studien- und Übungsbuch zum Internationalen Privat- und Zivilverfahrensrecht und zur Rechtsvergleichung, 4. Auflage, C. H. Beck, 2010.
• Kren Kostkiewicz J, Grundriss des schweizerischen Internationales Privatrechts, 1. Auflage, Stämpfli Verlag AG, 2012.
• Kren Kostkiewicz J, IPRG / LugÜ Kommentar, 2. Auflage, Orell Fossil, 2019.
• Lehmann M, “Artikel 4 ROM II-VO” in Rainer Hüßtege and Heinz-Peter Mansel (Hrsg), Nomos Kommentar BGB - Band 6, 2. Auflage, Nomos, 2015. LG Hamburg 04.12.2015, BeckRS 2016, 06355 (Beck-Online) <https://beck-online.beck.de/Dokument? vpath=bibdata%2Fents%2Fbeckrs%2F2016%2Fcont%2Fbeckrs.2016.06355.htm&pos=0> Erişim Tarihi: 19.10.2020
• Looschelders D, Internationales Privatrecht - Art.3-46 EGBGB, 1.Auflage, Springer, 2004.
• Magnus U, “Article 4” in Ulrich Magnus and Peter Mankowski (Ed), European Commentaries on Private International Law ECPIL Commentary-Volume III-Rome II Regulation, 1. Edition, Sellier, 2016.
• Merrett L, Employment Contracts in Private International Law, 1. Edition, Oxford University Press, 2011.
• Michel S, Die Akzessorische Anknüpfung Grundfragen und Grundprobleme (Dissertation zur Erlangung eines Doktorgrades der Juristischen Fakultät der Georg- August- Universität zu Göttingen), Göttingen, 2004 <https://ediss.uni-goettingen.de/bitstream/handle/11858/00-1735-0000-0006-B34C-6/michel.pdf?sequence=1> Erişim Tarihi: 17.10.2020.
• Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Gerekçesi (TBMM, 2006) <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss47.pdf> Erişim Tarihi: 19.10.2020.
• Nakanishi Y, Kitazawa A, Yokomizo D and Hayashi T, Kokusaishihou, Dai2Han, Yuuhikaku, Toukyou, 2018 (中西康, 北澤安紀, 横溝大, 林貴美, 国際私法, 第二版, 有斐閣, 東京, 2018).
• Nishitani Y, "Akiraka ni yori missetsuna kankei ga aru chi ga aru baai no reigai" in Yoshiaki Sakurada and Masato Dougauchi (Hen), Chuushaku Kokusai Shihou (Dai1Kan),
• Yuuhikaku, Toukyou, 2011 (西谷祐子, 明らかにより密接 な関係がある地がある場合の例外, 注釈国際私法, 第一巻 (櫻田嘉章 / 道垣内正人　(編)), 有斐閣, 東京, 2011).
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku, 22. Bası, Beta, 2017.
• Nomura Y, "Dai9Shou" in Yoshiaki Nomura (Hen), Keesu de manabu kokusaishihou, Dai2Han, Houritsubunkasha, Toukyou, 2014 (野村美明, 第9章, ケースで学ぶ国際私法 (野 村美明 (編者)), 第二版, 法律文化社, 東京, 2014)
• Öztekin Gelgel G, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi, 1. Bası, Beta, 2006.
• Plender R and Wilderspin M, The European Private International Law of Obligations, 4. Edition, Sweet&Maxwell, 2014.
• Pricopi A and Butculescu C, “Considerations Regarding the General Rule Provided by the Article 4 of the Rome II Regulation”, 2010, 1(4), Annals of Spiru Haret University, Economic Series, s. 131-137.
• Regulation (EC) No 864/2007 of the European Parliament and of the Council of 11 July 2007 on the law applicable to non-contractual obligations (Rome II) (Eur-Lex, 2007) <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=CELEX%3A32007R0864> Erişim Tarihi: 19.10.2020.
• Saatcıoğlu OC, "Hukukların Uygulanmasına Dair Genel Kurallar Hakkında Kanun (Kanunlar İhtilâfı Hukuku Alanındaki Temel Japon Kanununun Türkçe Çevirisi)", 2012, 2(1), Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 103-130.
• Sawaki T and Dougauchi M, Kokusaishihou nyuumon, Dai8Han, Yuuhikaku, Toukyou, 2018 (沢木敬郎, 道垣内正人, 国際私法入門, 第8版, 有斐閣, 東京, 2018).
• Schaub R, “Art 1-8 ROM II” in Hanns Prütting, Gerhard Wegen and Gerd Weinreich (Hrsg), Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar, 14. Auflage, Luchterhand, 2019.
• Schramm D and Buhr A, “Art. 129-142 IPRG” in Andreas Furrer, Daniel Girsberger and Markus Müller-Chen (Hrsg.), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht- Internationales Privatrecht, 2. Auflage, Schulthess, 2012.
• Siehr K, Das Internationale Privatrecht der Schweiz, 1. Auflage, Schulthess, 2002.
• Spelsberg-Korspeter U, Anspruchskonkurrenz im internationalen Privatrecht - Ein Beitrag zur Diskussion um die akzesorrische Anknüpfung, 1. Auflage, Mohr Siebeck, 2009.
• Spickhoff A, “Rom II-VO” in Heinz Georg Bamberger, Herbert Roth, Wolfgang Hau and Roman Poseck (Hrsg), Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar-Band 5, 4. Auflage, C. H. Beck, 2020.
• Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk, 8. Bası, Beta, 2020.
• Takasugi N, “Dai7Shou” in Hiroshi Matsuoka (Hen), Kokusaikankei shihou nyuumon, Dai4Han, Yuuhikaku, Toukyou, 2019 (高杉直, 国際関係私法入門 (松岡博(編)), 第四版, 有斐 閣, 東京, 2019).
• Tanemura Y, “Dai12Shou” in Shoichi Kidana (Hen), Kokusaishihou, Seibundou, Toukyou, 2016 (種村佑介, 国際私法 (木棚照一(編著)), 成文堂, 東京, 2016).
• Tarman ZD, “Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Topluluğu Tüzüğü (Roma II), 2008, 57(2), AÜHFD, s. 193-222.
• Tekinalp G and Uyanık A, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 12. Bası, Vedat Kitapçılık, 2016.
• Thorn K, “Rom II Verordnung” in Palandt-Bürgerliches Gesetzbuch, 78. Auflage, C. H. Beck, 2019.
• Torremans P (Ed), Cheshire, North & Fawcett Private International Law, 15. Edition, Oxford University Press, 2017.
• Umbricht RP and Zeller N, “Art. 129-133” in Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Anton K Schnyder and Stephen V Berti (Hrsg), Basler Kommentar-Internationales Privatrecht, 2. Auflage, Helbing Lichtenhahn, 2007.
• Wurmnest W, “Art. 1 bis 7 Rom II-VO” in Maximilian Herberger, Michael Martinek, Helmut Rüßmann and Stephan Weth (Hrsg), JurisPraxis Kommentar-Band6- Internationales Privatrecht, 4. Aufl., Juris, 2009.
• Von Bar C and Mankowski P, Internationales Privatrecht-Band II-Besonderer Teil, 2. Auflage, C. H. Beck, 2019.
• Von Hein J, “Article 4 Rome II” in Gralf-Peter Calliess (Ed), Rome Regulations-Commentary on the European Rules of the Conflict of Laws, 1. Edition, Wolters Kluwer, 2011.
• Yokoyama J, Kokusai shihou, Sanseidou, Toukyou, 2012 (横山潤, 国際私法, 三省堂, 東京, 2012).