İDARE HUKUKUNUN KISA TARİHÇESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 197 - 223, 02.04.2019

Hayrettin Yıldız

Öz

İdare hukukumuz, idari teşkilat ve yargısıyla bir bütün
olarak Fransa’dan iktibas edilmiştir. Bu durumun tespiti için idare hukukumuzun
içinde işlediği sistemin yapısına ve bu sistem oluşturulurken yaşanan tarihsel
sürece bakılması yeterlidir. Esasında idare hukukunun varlığı ve yokluğu
üzerine kurulu iki sistem bulunmaktadır. Bunlardan birincisi idare ile birey
arasındaki uyuşmazlıkları ayrı bir yargı koluna tabi kılmayan Anglo-Sakson
sistemi (adli idare sistemi) iken diğeri genel mahkemelerden farklı bir yargı
örgütünü ihdas eden idari rejim sistemidir. Kıta Avrupa’sının kahir
ekseriyetinde idari rejim sistemi uygulanmaktadır. Türkiye de bu sistemin bir
parçasıdır. İdari Rejim Sistemi Fransa'da doğmuş ve bu ülkeden diğerlerine
yayılmıştır. Bu çalışmada hem söz konusu sistemin özellikleri hem de
Türkiye’deki yansımasının üzerinde durulmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

İdare Hukuku, İdari Rejim, Şura-yı Devlet, Vilayet Meclisleri, Tutuk Adalet

UNE BREVE HISTOIRE DU DROIT ADMINISTRATIF

Öz

Notre droit administratif est codifié de la France avec tout son corps
administratif et juridictionnel. Pour faire ce constat il sera suffisant de
jeter un œil sur le système dont notre droit administratif fait partie et son
évolution historique. Par ailleurs, il se trouve deux systèmes juridictionnels
basés sur l'existence ou l'inexistence du droit administratif. Le premier,
nommé « le régime administratif Anglo Sakson » (common law) qui ne soumet pas les conflits entre les individus
et l'administration à une juridiction différemment instituée et le deuxième
est, « le régime administratif » qui trouve son application dans
l’Europe continental et institue un corps juridictionnel diffèrent pour juger
l’administration. Le système appliqué en Turquie fait partie du régime administratif
(français) comme les autres pays de l’Europe continental. Dans ce travail,
donc, est élaboré l’influence du système juridictionnel français sur celui de
la Turquie.

Anahtar Kelimeler

Droit administratif, Régime administratif, Conseil d’Etat, Conseils de préfecture, Justice retenue

Kaynakça

• ARAL, Rüştü: “Yargı Organı Olarak Danıştay”, içinde Yüzyıl Boyunca Danıştay, Ankara, 1968.
• AÇIK, Eşref Hilmi: Geçmişten Günümüze Türkiye Fransa ilişkileri, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• BALTA, Tahsin Bekir: İdare Hukuku I, Genel Konular, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1970-72.
• BIGOT, Grégoire: Introduction historique au droit administratif depuis 1789, PUF, Paris, 2002.
• CASTALDO, André: Introduction historique au droit, 3eme Ed., Dalloz, Paris, 2006.
• DERBİL Süheyp, İdare Hukuku, C. 1, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik, Ankara, 1948, s. 138.
• DUPUIS, George / GUEDON, Marie José / CHRETIEN, Patrice: Droit Administratif, 8eme Ed., Ed. Armand Colin, Paris, 2002.
• DURAN, Lütfi: İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1982.
• ERKUT, Celal: Kamu Kudreti Ayrıcalıkları ve Tutuk Adalet Anlayışı, Yenilik Basımevi, İstanbul, 2004.
• GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, C. I, 2. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2009.
• GÖZLER, Kemal / KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri, 15. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2014.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref / TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt 2, İdari Yargılama Hukuku, Turhan Kitabevi, 5. Bası, Ankara, 2012, s. 69.
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayınları, Ankara, 2011.
• İSBİR Begüm: “İdari Yargıda İptal Davasının Tarihsel Gelişimi”, İÜHFM, C. LXIX, S. 1-2, 2011, s. 951-966.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: Türkiye'de İdari Yargı Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Fransa (2009) – Karşılaştırmalı Hukuk – Yönetim Çalışması”, içinde Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, 2. Baskı, (Derleme), İmge yayınevi, Ankara, 2009.
• LONG, Marceau / WEIL Prosper / BRAIBANT Guy / DEVOLVE Pierre / GENEVOIS Bruno: Les grands arrets de la jurisprudence administrative, 17. Baskı, Dalloz, Paris, 2009.
• ORTAYLI, İlber: Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara, 2008.
• ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2004.
• ÖZDEŞ, Orhan: “Danıştay’ın Tarihçesi”, içinde Yüzyıl Boyunca Danıştay, Danıştay Matbaası, 2. Baskı, Ankara, 1986.
• ÖZTÜRK, Burak: Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• ÖZTÜRK, Nazım: “Anayasal İktisat Çerçevesinde Demokrasiyi Yozlaştıran İktisadi Etmenler”, TODAİE, C. 37, S. 3, Ankara, 2004.
• ÖZYÖRÜK, Mükbil: İdare Hukuku Ders Notları (Teksir), Ankara, 1972-1973.
• ÖZYÖRÜK, Mükbil: İdare Hukuku, İdari Yargı Ders Notları, (Çoğaltma), Ankara, 1977.
• PRENS, Sabahattin: “Teşebbüs-i Şahsi ve Tevsi-i Mezuniyet Hakkında Bir İzah”, içinde, Görüşlerim (Der. Ahmet Zeki İzgöer), Buruc Yayınları, İstanbul, 1999.
• RIVERO, Jean / WALINE, Jean: Droit Administratif, Dalloz, 19eme Ed., Paris, 2002.
• ROUSSET, Michel: L’idée de puissance publique en droit administratif, Dalloz, Paris, 1960.
• SEZGİNER, Murat: İptal Davasının Uygulama Alanı Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı, Yetkin yayınları, Ankara, 2000.
• YAYLA, Yıldızhan: İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• YAYMAN, Hüseyin: Türkiye’nin İdari Reform Politiği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, 2005.
• YAYMAN, Hüseyin: Türkiye’nin İdari Reform Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• YILDIZ, Hayrettin: Fransız Yerel Yönetim Hukuku, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• YILDIZ, Hayrettin: “İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Meselesi”, TBB Dergisi, Ocak-Şubat 2015, Sayı 116, s. 135-178.
• YÜKSEL, Ayten: “İdare Hukukunun Tatbik Sahası”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XVI, Sayı 1-4, 1959.