Motorlu Taşıtlar Üzerinden Alınan Vergilerin Çevreyi Korumaya Yönelik Ve Adil Olarak Düzenlenmesi

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 1, 153 - 190, 01.01.2012

Ümit Süleyman Üstün

Öz

Vergilendirme bireylerin tercihlerinde, teşvik etmeye ve caydırmaya yönelik düzenlemeler getirmek suretiyle etkili olmaktadır. Çevrenin korunmasında olumlu etkiler oluşturmada vergiler önemli rol oynamaktadır.Bu çalışmada çeşitli ülkelerdeki motorlu taşıtlar üzerinden alınan vergiler ve bu vergilerin tarife yapıları incelenecektir. Türkiye’de motorlu taşıtlar üzerinden alınan vergiler hakkında öneriler getirilecektir.Türkiye’deki motorlu taşıtlar vergisi tarifesi, çevreyi koruma amacından çok uzaktır. Motorlu taşıtlar vergisi mutlakta araçların yaydığı karbon emisyon miktarlarını esas alacak şekilde düzenlenmelidir. Ayrıca mükellefl erin malî güçlerini de dikkate almak suretiyle adil bir vergilendirmeye yapılmaya çalışılmalıdır. Bu bakımdan Motorlu taşıtlar ve özel tüketim vergisi tarifelerinin çevre dostu ve çevreyi daha az kirleten araçların kullanılmasının teşvik edilmesini sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Vergi, Çevre Vergileri, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, CO2 emisyonu, Çevrenin korunması

REGULATION OF TAXES ON MOTOR VEHICLES BY TAKING INTO CONSIDERATION OF ENVIRONMENT PROTECTION AND TAX EQUALITY

Öz

Taxation is effective on individuals’ behavior using the methods of encouraging or discouraging. Taxes have an important role to make positive effects on protecting environment.In this study, taxes on motor vehicles in various countries and the tax tariff of these countries are studied. Suggestions will be made about taxes on motor vehicles in Turkey.The current form of motor vehicle tax tariff in Turkeyis far from purpose of protecting the environment. Motor vehicle taxes must be based on carbon emissions In addition to this, a fair taxation must be observed. So use of environmentally friendly and less polluting vehicles can be encouraged by re-sheduled the tariff of Motor Vehicles Tax and Special Consumption Tax.

Anahtar Kelimeler

Tax, Environmental Taxes, Motor Vehicles Tax, Special Consumption Tax, CO2 emission, Protection of environment.

Kaynakça

• AKDOĞAN, Abdurrahman, Kamu Maliyesi, Ankara 2009.
• AKKAYA, Şahin – BAKKAL, Ufuk, Çevre Vergileri ve Çifte Yarar, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 55, Sa. 2, 2005, s. 1-22, (http://www.iudergi.com/tr/index.php/iktisatmecmua/article/ view/7220/6734, ET. 12.12.2011)
• AKKAYA, Şahin, An Instrument of Limiting Carbon Emissions: Carbon Tax, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sa. 23-24, Ekim 2000-Mart 2001, (http://www.sbf.istanbul.edu.tr/dergi/sayi23- 24/02.htm, ET. 11.11.2011).
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, Vergilemenin Ekonomik Sınırları, Prof. Dr. Akif ERGİNAY’a 65. Yaş Armağanı, Ankara 1981, s. 595-610.
• ARIKAN, A. Naci, Çevre Vergilerinin Önemi ve Kalkınma, Vergi Dünyası, Sa. 336, Ağustos 2009, s. 35-44.
• BAĞDİGEN, Muhlis – DEMİR, Emre, Küresel Isınmayla Mücadelede Türk Vergi Mevzuatı, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6, Sa. 12, 2010, s. 153-177.
• BAŞARAN, Fehmi, Küresel Bir Kamu Malı Olarak Çevrenin Artan Önemi ve Sayıştay Denetimi, Sayıştay Dergisi, Sa. 65, s. 89-110.
• BAYRAM, Hasan, Türkiye’de Hava Kirliliği Sorunu: Nedenleri, Alınan Önlemler ve Mevcut Durum, Toraks Dergisi, C. 6, Sa. 2, Ağustos 2005, s. 159-165.
• BİLGİN, Sibel – ORKUNOĞLU, Işıl Fulya, Fiskal ve Ekstrafi skal Amaçlar Bağlamında 1970’lerden Günümüze Çevre Vergileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 12, Sa. 1, 2010, s. 77
• BİLİCİ, Nurettin – BİLİCİ, Adem, Kamu Maliyesi, Ankara 2011.
• BOUTIN, Xavier – D’HAULTFOEUILLE, Xavier – GIVORD, Pauline, The Environmental Effect of Green Taxation: The Case of The French “Bonus/Malus”, (http://www.webmeets.com/fi les/papers/ ESWC/2010/2467/bonus_malus080210.pdf, ET. 11.12.2011).
• Car Tax and Fuel Duty, (http://www.nextgreencar.com/roadtax.php, ET. 11.12.2011).
• CO2 Based Motor Vehicle Tax, (http://www.scp-knowledge.eu/sites/ default/fi les/ CORPUS%20WP%203%20KU%20CO2%20based%20 motor%20vehicle%20tax.pdf, ET. 11.12.2011).
• ÇELİKKAYA, Ali, Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, Sa. 2, 2011, s. 97-120 (Çevre Vergisi Reformu).
• ÇELİKKAYA, Ali, Motorlu Taşıtların Vergilendirilmesinde Yeni Eğilim: Karbon Temelli Vergilendirme, Vergi Sorunları, Kasım 2010, Sa. 266, s. 61-71 (Karbon).
• EKINS, Paul – POTTER, Stephen, Reducing Carbon Emissions Through Transport Taxation, Briefi ng Paper Six, March 2010, (http://www. greenfi scalcommission.org.uk/ ISBN_v7.pdf, ET. 11.11.2011). images/uploads/gfcBriefi ng6_PDF_
• EKİNCİ, Filiz, Almanya’da Motorlu Taşıtlar Vergisinde Karbondioksit (CO2) Temelli Vergilendirmeye Geçiş, Vergi Dünyası, Sa. 358, Haziran 2011, s. 162-167.
• ENGİN, Naci, Hava Kirlenmesi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 47, Sa. 1-4, 1989, s. 79-88.
• European Commission, Report From The Commission To The European Parliament, The Council And The European Economic And Social Committe, Brussels, 10.11.2010, COM(2010) 655 fi nal, Monitoring the CO2 emissions from new passenger cars in the EU: data for 2009. (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri= COM:2010:0655:FIN:EN:PDF, ET. 30.11.2011).
• GAGO, Alberto – LABENDEIRA, Xavier, Towards A Green Tax Reform Model, Journal of Environmental Policy & Planning, 2000, Sa. 2, s. 25-37.
• GÖKER, Cenker, Yönlendirici Vergilendirme, Ankara 2011.
• GÜNEŞ, Ahmet M., Yeni Anayasa Tartışmaları Bağlamında Çevre, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, Yıl 2011, Sa. 3, s. 259- 283.
• HOTUNLUOĞLU, Hakan – TEKELİ, Recep, Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var mı?, Sosyoekonomi, Temmuz-Aralık 2007, 2007-2, s. 107-125.
• House of Commons Environmental Audit Comitte, Vehicle Excise Duty as an Environmental Tax, Tenth Report of Session 2007-08, (http://news.bbc. co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/04_08_08_env_aduit.pdf, ET. 11.12.2011).
• JAMALİ, Tarık, Ekolojik Vergiler (Çevre Vergileri), Ankara 2007.
• KALAYCI, Şeref – YETER, Mehmet, Otomobillerde Eşit, Adil ve Çevreci Vergilendirme: Kasko Sigortası Değeri ve Karbon Temelli Vergileme Modeli, Vergi Dünyası, Sa. 361, Eylül 2011, s. 108-116.
• KARADUMAN, İbrahim, Elektrikli Otomobiller ve Vergilendirilmesi Konusunda Öneriler, Vergi Sorunları, Sa. 267, Aralık 2010, s. 144-157.
• KARAKAYA, Etem – ÖZÇAĞ, Mustafa, Sürdürülebilir Kalkınma ve İklim Değişikliği: Uygulanabilecek İktisadi Araçların Analizi, (http://www. econturk.org/ Turkiyeekonomisi/manas.pdf, ET. 01.12.2011).
• KAZICI, Sami, Vergilendirme ve Çevre, Vergi Dünyası, Sa. 136, Aralık 1992, (http://www.vergidunyasi.com.tr, ET. 12.12.2011).
• KILIÇ,Tuğba – BOZKURT, Talha – MAMALI, Ceyda ve arkadaşları, Motorlu Taşıtlar ve Adapazarı’nda Motorlu Taşıtlardan Kaynaklanan Emisyonların Envanterlenmesi, (http://www.sahakk.sakarya.edu. tr/documents/raporlar/motorlu-tasitlar-ve-emisyonlari.pdf, ET. 12.12.2011).
• KOYUNCU, İlyas, Çevreci Araçların Lastik Sesi Duyulurken Muhtemel Vergilendirme Yöntemi, Vergi Sorunları, Sa. 268, Ocak 2011, s. 132
• KULU, M. Bahattin, Çevre Vergileri ve Gelişmiş Ülkelerdeki Uygulaması, Vergi Dünyası, Sa. 234, Şubat 2001, (http://www.vergidunyasi.com.tr, ET. 12.12.2011).
• KÜÇÜK, Muzaffer, Motorlu Taşıtlar Vergisi Tarife Değişikliği Önerisi, Vergi Dünyası, Sa. 293, Ocak 2006, (http://www.vergidunyasi.com.tr, ET. 12.12.2011).
• Kyoto Protokolü, (http://web.ogm.gov.tr/diger/iklim/Sayfalar/kyotoprotokolu. aspx, ET. 11.11.2011).
• LITMAN, Todd, Carbon Taxes “Tax What You Burn, Not What You Earn”, (http://www.vtpi.org/carbontax.pdf, ET. 11.12.2011).
• LOTZ, W., Finanzwissenchaft, 2. Aufl ., Tübingen 1931.
• METCALF, Gilbert E., A Distributional Analysis of Green Tax Reforms, National Tax Journal, C. 52, Sa. 4, Aralık 1999, s. 655-681.
• NEUMARK, Fritz, Maliye İlmine dair Ekonomik ve Sosyal Tetkikler, İstanbul 1940.
• New Bonus and Tax Rates for Vehicle Emissions, (http://www.french-property. com/news/money_france/car_emission_tax_bonus, ET. 11.12.2011).
• ORTAÇ, F. Rifat, Global Kamu Malları ve Finansmanı, Ankara 2004.
• Overview of CO2 Based Motor Vehicle Taxes in the EU, (http://www.acea. be/ images/uploads/fi les/20110330_CO2_tax_overview.pdf, 11.12.2011). ET.
• ÖZDEMİR, Biltekin, Küresel Kirlenme Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Çevre Vergileri, Maliye Dergisi, Sa. 156, Ocak-Haziran 2009, s. 1-36.
• POTTER, Stephen – PARKHURST, Graham – LANE, Ben, European Perspectives on a New Fiscal Framework For Transport, (http://www. psi.org.uk/ehb/docs/fi scal-potter2.pdf, ET. 11.12.2011).
• Registration Tax and Annual Circulation Tax Guidelines, (http://www.doi. gov.mt/en/ archive/Budget2009/images/Vehicle%20Reg%20Tax.pdf, ET. 11.12.2011).
• SCHLEMMINGER, Horst – MARTENS, Claus Peter, German Environmental Law For Practitioners, Netherland 2004.
• SEBASTIAN, Lazar, Registration Taxes on Vehicles: Evolutions and Trends in The European Union and Romania, (http://steconomice.uoradea. ro/anale/volume/2007/v2-fi nances-accounting-and-banks/93.pdf, ET. 11.12.2011).
• ŞAHİN, Yusuf, Türk Vergi Sisteminin Çevresel Vergiler Açısından Değerlendirilmesi, Vergi Sorunları, Sa. 133, Ekim 1999, s. 119-137.
• TAKEUCHİ, Akie – CROPPER, Maureen – BENTO, Antonio, The Impact of Policies to Control Motor Vehicle Emissions in Mumbai, India, Journal Of Regional Science, C. 47, Sa. 1, 2007, s. 27-46.
• TAŞKIN, Ahmet, Çevrenin Hukuksal Yönden Korunması, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Nisan 2010, Sa. 1, s. 239-292.
• TEKİN, Ahmet – VURAL, İsmail Y., Global Kamusal Malların Finansman Aracı Olarak Global Vergi Önerileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2004, Sa. 12, s. 221-337.
• The Climate Change Performancı Index, Results 2011, (http://www.india environmentportal.org.in/fi les/ccpi11.pdf, ET. 11.12.2011).
• TOPAL, Ahmet, Binek Otomobillerde Emisyon Bazlı Vergilendirmeye Geçiş Süreci ve Öneriler, Vergi Dünyası, Sa. 357, Mayıs 2011, s. 140-148.
• TOROSLU, Nevzat, Doğal Çevrenin Kirletilmesi ve Ceza Hukuku, Prof. Dr. Akif ERGİNAY’a 65. Yaş Armağanı, Ankara 1981, s. 149-190.
• TURHAN, Salih, Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul 1998.
• 04.2009 tarih ve (EC) 443/2009 sayılı AB Direktifi , AB Resmi Gazetesi (OJ) L 140, 5.6.2009, (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ. do?uri=OJ:L:2009: 140:0001:0015:EN:PDF, ET. 30.11.2011).