ANONİM ŞİRKETLERİN HAKLI SEBEPLE FESHİNDE ŞAHSİ SEBEPLERİN DEĞERLENDİRMEYE ALINIP ALINAMAYACAĞI HUSUSUNUN HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 3, 161 - 193, 26.07.2019

Esra Kaşak

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.609128

Öz

Anonim
şirketlerin haklı sebeple feshini düzenleyen TTK m. 531, 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanununun önemli yeniliklerinden biridir. TTK m. 531 şirketin feshini,
«haklı sebeb»in bulunması şartına
bağlamıştır. Bu şekilde hâkime, anonim şirketin feshini haklı gösteren
şartların oluşup oluşmadığını tespit etme konusunda takdir yetkisi tanınmıştır.
Hâkim, takdir yetkisini kullanırken TMK m. 4’te öngörülmüş ilke ve esaslara
riayet etmelidir. TMK m. 4’e göre, kanunun takdir yetkisi tanıdığı konularda
hâkim, hukuka ve hakkaniyete göre karar vermelidir. Bu bağlamda somut olayın
hukuken önem arz eden tüm yönlerinin dikkate alınması ve uyuşmazlığa objektif
olarak en uygun kararın verilmesi gerekir. Fiiliyatta şahsa dayalı unsurları ön
planda olan anonim şirketlerin bulunması mümkündür. Bu yönden şahsi sebeplerin,
haklı sebeplerin değerlendirmesinde dikkate alınamayacağı şeklindeki menfi yaklaşımlara
iştirak edilmesi mümkün değildir. 

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Haklı Sebeple Fesih, Şahsi Sebepler, Hakkaniyet Kararı, Takdir Yetkisi

Kaynakça

• AKER, Halit: “Anonim ve Limited Şirketlerde Ortaklık Sıfatının Sona Ermesi ve Özellikle Haklı Sebeple Fesih Davasına İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 1, Yıl 2016, s. 63-150.
• AKYOL, Şener: Medeni Hukuka Giriş, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
• ALTAŞ, Hüseyin: Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri (TMK. mad. 1-7), Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• AMSTUTZ, Kathrin: “Entscheiden nach «Recht und Billigkeit»- ein zivil- und öffentlichrechtlicher Blick auf Art. 4 ZGB”, Zeitschrift für Schweizerisches Recht (ZSR), 2012 I, s. 309-335.
• ANSAY, Tuğrul: Anonim Şirketler Hukuku, Altıncı Bası, Olgaç Matbaası, Ankara, 1982.
• ANTALYA, Gökhan/TOPUZ, Murat: Medeni Hukuk, Birinci Baskıya Ek Tıpkı Baskı, Legal, İstanbul, 2016.
• ARSLANLI, Halil: Anonim Şirketler, I Umumi Hükümler, 3. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1960.
• AYAN, Özge: “Yeni Türk Ticaret Kanununda Anonim Şirketin Haklı Sebeplerle Feshi Davası (531. Madde)”, Legal Hukuk Dergisi, Yıl 2011, Sayı 102, s. 2237-2266.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 1. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• AYOĞLU, Tolga: “Anonim Ortaklıkların Haklı Nedenle Feshi”, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Saygı Günü Sempozyumu, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 2013/2, s. 219-249.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 13. Bası, Beta, İstanbul, 2019.
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Dora, Bursa, 2013.
• CAN, Mehmet Çelebi: “Banka Yönetim Kurulu Üyesi Olarak Tüzel Kişi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XX, Y. 2016, Sa. 1, s. 27-64.
• ÇAĞLAR, Hayrettin/KAŞAK, Esra: “Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshine İlişkin TTK m. 531 Hükmünün Zaman Bakımından Uygulanması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 3, Yıl 2016, s. 659-686.
• ÇAMOĞLU, Ersin: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshinde Hâkimin Takdir Yetkisi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt XXXI, Sayı 1, Yıl 2015, s. 5-19.
• ÇELİK, Aytekin: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerin Haklı Sebeple Feshi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, (Prof. Dr. Reha Poroy’un Anısına Armağan), Cilt XXV, Sayı 4, Yıl 2009, s. 559-592. [Çelik, (2009)]
• ÇELİK, Aytekin: Anonim Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılma, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016. [Çelik, (2016)]
• DESCHENAUX, Henri: Schweizerisches Privatrecht II: Einleitung und Personenrecht, Verlag von Helbing & Lichtenhahn, Bern-Stuttgart, 1967.
• DURAL, Mustafa/SARI, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, 9. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
• EDİS, Seyfullah: “Hukukun Uygulanmasında Yargıca Tanınmış Takdir Yetkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 1, Yıl 1973, s. 169-196.
• ERDEM, Nuri: Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi, 1. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• FORSTMOSER, Peter/MEIER-HAYOZ, Arthur/NOBEL, Peter: Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli Verlag, Bern, 1996.
• FORSTMOSER, Peter/VOGT, Hans-Ueli: Einführung in das Recht, 4. Auflage, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2008.
• GMÜR, Max: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Band I: Gmür, Einleitung- Hefter, Personenrecht: Schweizerisches zivilgesetzbuch: Einleitung Personenrecht, Verlag von Stämpfli Verlag, Bern, 1919.
• HABEGGER, Philipp: Die Auflösung der Aktiengesellschaft aus wichtigen Gründen, Stämpfli Verlag, Bern, 1996.
• HAUSHEER, Heinz/JAUN, Manuel: Die Einleitungsartikel des ZGB, Art. 1-10 ZGB, SHK- Stämpflis Handkommentar, 1. Auflage, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2003.
• HONSELL, Heinrich: Zivilgesetzbuch I. Basler Kommentar, Art. 1-456 ZGB, Geiser, Thomas/Fountoulakis, Christiana (Hrsg.), 6. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2018.
• HRUBESCH, Stephanie/BOSSHARDT, Martina: Einleitungsartikel und Personenrecht, Hofer, Sibylle, Hrubesch-Millauer, Stephanie, Schulthess Juristische Medien AG, 2. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern, 2012.
• HRUBESCH-MILLAUER, Stephanie: “Der Billigkeitsentscheid nach Art. 4 ZGB”, Zeitschrift des Bernischen Juristenvereins (ZBJV) 149/2013, s. 469-491. [Hrubesch-Millauer, (2013)]
• HRUBESCH-MILLAUER, Stephanie: Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Einleitung und Personenrecht, BK-Berner Kommentar Band/Nr.I/1, Hrsg: Heinz Hausheer/Hans Peter Walter, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2012. [Hrubesch-Millauer, (2013)]
• HÜRLIMANN-KAUP, Bettina/SCHMID, Jörg: Einleitungsartikel des ZGB und Personenrecht, 2. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich, 2010.
• İLBASMIŞ HIZLISOY, Özlem: Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshi, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• KAŞAK, Fahri Erdem: Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümlerine Aykırılık, 1. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019 (KAŞAK, F. E.).
• KAŞAK, Esra: Anonim Şirketlerde Genel Kurul ile Yönetim Kurulu Arasındaki Yetki Dağılımına İlişkin Temel Esaslar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2018.
• KILIÇ, Fatoş: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi Davasında Alternatif Bir Çözüm Olarak Bölünme”, Prof. Dr. Hamdi Yasaman'a Armağan, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017, s. 409-431.
• MEIER-HAYOZ, Arthur/RUOSS, Reto: Einleitungsartikel des Schweizerischen Zivilgesetzbuches (Art. 1-10), 3. Auflage, Zürich, 1979.
• MEIER-HAYOZ, Arthur/SCHLUEP, Walter R./OTT, Walter: “Zur Typologie im schweizerischen Gesellschaftsrecht” Zeitschrift für Schweizerisches Recht (ZSR), 90/1971, s. 293-338.
• MEIER-HAYOZ, Arthur: Einleitung und Personenrecht, Artikel 1-10 ZGB, Berner Kommentar, Band I, Stämpfli Verlag, Bern, 1962.
• MIDDENDORF, Patrick/GROB, Beatrice: Personen- und Familienrecht-Partnerschaftsgesetz Art. 1-456 ZGB-PartG, Peter Breitschmid, Alexandra Jungo (Hrsg.), CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2016.
• MOROĞLU, Erdoğan: “Anonim Ortaklıkta Azınlık Pay Sahiplerinin Korunması ve Haklı Nedenlerle Fesih” Makaleler, 1. Baskı, XII Levha, İstanbul, 2010, s. 93-107. (Bu makale ayrıca Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, İstanbul, 1978, s. 463-477’de yayımlanmıştır). [Moroğlu, (1978)].
• MOROĞLU, Erdoğan: “Anonim Ortaklıkta Fesih, İnfisah ve Tasfiye”, Makaleler, 1. Baskı, XII Levha, İstanbul, 2010, s. 311-318 (Bu makale ayrıca 40. Yılında Türk Ticaret Kanunu, İstanbul, 1997, s. 204-211’de de yayımlanmıştır). [Moroğlu, (1997)].
• NOMER ERTAN, Füsun: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi Davası -TTK m. 531 Üzerine Düşünceler-“ İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 73, Sayı 1, Yıl 2015, s. 421-440.
• OĞUZMAN, Kemal/BARLAS, Nami: Medeni Hukuk, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• ORUÇ, Murat: “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Ortaklıktan Haklı Sebeple Fesih İstemine Bağlı Çıkarılma”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt XXVII, Sayı 1, Yıl 2011, s. 209-233.
• OTT, Walter: Die Problematik einer Typologie im Gesellschaftsrecht, dargestellt am Beispiel des schweizerischen Aktienrechts, Verlag Stämpfli&Cie AG, Bern, 1972.
• ÖNDER, Mehmet Fahrettin: “Anonim Şirketlerde Azınlığın Haklı Nedenlerle Şirketin Feshini İsteme Hakkı Üzerine Düşünceler” Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi, Sayı 2, Yıl 1997, s. 279-298.
• ÖZTAN, Bilge: Medeni Hukuk’un Temel Kavramları, 36. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• PFAFFINGER, Monika: Kurzkommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Büchler, Andrea/Jakob, Dominique (Hrsg.) 2. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2017. PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• RIEMER, Hans Michael: Die Einleitungsartikel des Schweizerischen Zivilgesetzbuches: Art.1-10 ZGB, 2. Auflage, Stampflis Verlag AG, Bern, 2003.
• RÜZGAR, Eser: “Anonim Şirketin Azlık Tarafından Feshine İlişkin Dava ile İlgili İsviçre Federal Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Ticaret Odası Regesta Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, Yıl 2013/3, s. 31-67.
• SCHWANDER, Ivo: Schweizerisches Zivilgesetzbuch, OFK-Orell Füssli Kommentar, 3. Auflage, Kren Kostkiewicz, Jolanta/Wolf, Stefan/Amstutz, Marc/Fankhauser, Roland (Hrsg.), Orell Füssli Verlag AG, Zürich, 2016.
• SELİÇİ, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1976.
• STOFFEL, Walter A.: “İsviçre Şirketler Hukukunda Yeni Eğilimler”, İsviçre Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu'nun Alınışının 80. Yılı, Editör: Ali Çivi, İstanbul, 2007.
• SUMER, Ayşe: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Anonim Ortaklıkların Haklı Nedenle Feshi” Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXVIII, Sayı 1, Yıl 2010, s. 171-181.
• ŞAHİN, Ayşe: Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi, 1. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• ŞENER, Oruç Hami: Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• TEKİNALP, Ünal (POROY, Reha/ÇAMOĞLU, Ersin): Ortaklıklar Hukuku II, 13. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• TEKİNALP, Ünal: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeplerle Feshi Davasının Bazı Usulî Sorunları”, Ersin ÇAMOĞLU'na Armağan, Yayına Hazırlayan: Erol Ulusoy, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• TEKİNAY, Selahaddin Sulhi: Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.
• TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard/SCHMID, Jörg/RUMO-JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch begründet von Peter Tuor, 13. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG Verlag, Zürich, 2009.
• TURGUT, Duygu: “Anonim Şirketlerin Haklı Sebeple Feshi”, https://tokkder.org/tokkder-dergi/4125 (Erişim tarihi: 22.12.2018).
• UZEL, Necdet: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi Davasında Kârlılık Durumu ve Sermaye Kaybının İşlevi-İstisnai Bir Vakanın Çözümü “Grumser Kararı”-“ Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt XXX, Sayı 4, Yıl 2014, s. 311-322.
• YASAMAN, Hamdi: “Anonim Ortaklığın Haklı Nedenle Feshi”, İsviçre Borçlar Kanununun İktisabının 80. Yılında İsviçre Borçlar Hukuku’nun Türk Ticaret Hukuku’na Etkileri, İstanbul, 2009, s. 713-733. (Yasaman, Haklı Nedenle Fesih).
• YASAMAN, Hamdi: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nda Hâkimin Genişleyen Rolü”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, Yıl 2009, s. 73-94, (Yasaman, Hâkimin Rolü).
• YILMAZ, Abdüssamed: “Yargıtay 11 HD., 02.06.2014 T., 3669 E. / 10238 K. Kararının İsviçre Doktrini ve Federal Mahkeme Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Cilt 22, Sayı 3, Yıl 2016, s. 3081-3089.
• YÜKSEL, Sinan, H.: “Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi Davasında Davalı Sıfatı Üzerine Düşünceler”, Prof. Dr. Hamdi Yasaman'a Armağan, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, s. 863-881.