SİGORTACININ SÖZLEŞME ÖNCESİ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL ETMESİ HÂLİNDE SİGORTA ETTİRENİN İTİRAZ HAKKI

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 3, 507 - 556, 31.07.2022

Sefa Er

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1084789

Cited By: 1

Öz

Güven ilişkinin yoğun şekilde görüldüğü sigorta sözleşmelerinde tarafların sözleşme öncesinde birbirini aydınlatma yükümlülüğü TTK ile özel olarak düzenlenmiştir. Bu kapsamda TTK’nin 1423. maddesi gereğince sigortacının sözleşme öncesi aydınlatma yükümlülüğünü ihlal etmesi hâlinde sigorta ettirene on dört gün içinde sözleşmenin yapılmasına itiraz hakkı tanınmıştır. Oysa Türk Hukuku’nda “sözleşmenin yapılmasına itiraz” diye bir müessese bulunmamaktadır. İtiraz hakkının hukuki niteliğinin belirlenmesi, sadece teorik açıdan değil aynı zamanda uygulama açısından da önemli anlamlar ifade etmektedir. Zira sigortacının sözleşme öncesi aydınlatma yükümlülüğüne ilişkin düzenleme yapılmasının altında sigortacı karşısında zayıf konumda olan sigorta ettirenin korunması amacı yer almaktadır. Dolayısıyla itiraz hakkının hukuki niteliğinin belirlenmesi hem sigorta ettirenin korunması anlamında hem de sigorta ettirenin diğer haklarını kullanıp kullanamayacağının tespit edilmesi hususunda önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

itiraz hakkı, sözleşmenin yapılmasına itiraz, sözleşme öncesi aydınlatma yükümlülüğü, culpa in contrahendo, bilgilendirme metni

THE POLİCYHOLDER’S RIGHT OF OBJECTION IN THE EVENT OF A VIOLATION OF INSURER’S PRE-CONTRACTUAL İNFORMATİON DUTY

Öz

In the case of insurance contracts in which trust is perceived intensely, the TTK expressly regulates that the parties each other pre-contractual information duty. According to Article 1423 of the TTK, if the insurer violates the pre-contractual information duty, the policyholder has the right of objection to the conclusion of the contract within fourteen days. However, in Turkish Law, there is no such concept as "objection to the formation of the contract". Determining the legal nature of the right of objection has important meanings not only from the theoretical point of view, but also from the practical point of view. Because, the purpose of protecting the policyholder’s, who is in a weak position against the insurer, is under the regulation regarding the insurer’s pre-contractual information duty. Therefore, determining the legal nature of the right of objection is important both in terms of protection of the policyholder and in determining whether the insured can use other rights.

Anahtar Kelimeler

right of objection, objection to the formation of the contract, pre-contractual information duty, culpa in contrahendo, information text

Kaynakça

• Akgün E, Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirme Yükümlülüğü, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), 2010.
• Akgün E, Ferdi Kaza Sigortası Sözleşmesi, 1. Bası, On İki Levha, 2017.
• Aral Eldeleklioğlu İ, “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Sigortacılık Mev¬zuatı Uyarınca Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 18(1), 2012, s. 383-402.
• Atamer K, “Yeni Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Zarar Sigortalarına Giriş” , Batider, XXVII(1), 2011, s. 21-108
• Atamer Y, Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, 2. Bası, Beta, 2001.
• Atamer Y, “Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi – TKHK m.6 ve TTK m.55, F.1 (f) İle Karşılaştırmalı Olarak”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2012, s. 9-73. (Sempozyum)
• Avcı Z, “Sigorta Sözleşmesinde Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü”, Terazi Hukuk Dergisi, 14(155), 2019, s. 1338-1351.
• Aydın S, Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Hâlinde Sigortacının Hakları, 1. Bası, Seçkin, 2018.
• Ayhan R, “Teyit Mektubu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXXI(2), 2013, s. 51-70.
• Ayhan R/Çağlar H/Özdamar M, Sigorta Hukuku Ders Kitabı, 2. Bası, Yetkin Yayınları, 2019.
• Can M, Türk Özel Sigorta Hukuku, 2. Bası, İmaj Yayınevi, 2007.
• Ceren Civan S, “Sigorta Sözleşmelerinde Sigorta Şirketinin Bilgilendirme Yükümlülüğü”, İstanbul Barosu Dergisi, 94(3), 2020, s. 64-90.
• Çınar Ö, Tüketici Hukukunda Haksız Şartlar, 1. Bası, On İki Levha, 2009.
• Diller M, Berufshaftpflichtversicherung der Rechtsanwälte, 2. Auflage, C.H.Beck, 2017.
• Döhmer T, “Die Fiktionendes §5a VVG”, zfs, 1997, s. 281 vd.
• Dörner H/Hoffmann S, ‘Der Abschluß von Versicherungsverträgen nach § 5a VVG’, NJW, Heft 3, 1996, s. 153-160.
• Durgut R/Bulut E. H, “Karar İncelemesi: Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğe Aykırılığın Sonuçları”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 6(2), 2020, s. 337-358.
• Eren, F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Yetkin, 2017.
• Eriş G, Ticari İşletme ve Şirketler C. I, 3. Bası, Seçkin, 2017.
• Eriş G, Sigorta Hukuku, 1. Bası, Seçkin, 2020. (Sigorta Hukuku)
• Gökyar Çınar S, Sigorta Hukukunda Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü, 1. Bası, Yetkin, 2021.
• Havutçu A, Açık İçerik Denetimi Yoluyla Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması, 1. Bası, Güncel Yayınevi, 2003.
• Kabukçuoğlu Özer F. D, Sigortacılık Kanunu Şerhi, 1. Bası, On İki Levha, 2012. (Şerh)
• Kabukçuoğlu Özer F. D, Mukayeseli Hukukta ve Uygulamada Hayat Sigortası, 2. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2014. (Hayat Sigortası)
• Kara H, Sigorta Hukuku, 1. Bası, On İki Levha, 2021.
• Karasu R, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, 1. Bası, Yetkin Yayınları, 2016.
• Kollhosser H, “Gewohnheitsrechtliche Erfüllungshaftung ung alternative Regelungen”, r+s, Heft 3, 2001, s. 89-97.
• Langheid T/Wandt M, Münchener Kommentar zumVersicherungsvertragsgesetz: VVG, Band 1, §§ 1-99, VVG-InfoV, 2. Auflage, C.H.Beck, 2016, (Langheid/Wandt/Bearbeiter, VVG -, Rn. -).
• Lorenz, E, ‘Zum Abschluß eines Versicherungsvertrags nach § 5a VVG’, VersR, Heft 3, 1995, s. 616-626. (1995)
• Lorenz, E, “Neue Aspekte zum Abschluß eines Versicherungsvertrags nach § 5a VVG”, VersR, Heft 19, 1997, s. 773-814. (1997)
• Memiş T, Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, 1. Bası, On İki Levha, 2016.
• Özdamar M, “Alman Sigorta Sözleşmeleri Hukukunda Sigortacının Geleneksel Güven (İfa) Sorumluluğu”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, 1. Bası, Turhan Kitabevi, 2008, s. 659-684. (Geleneksel Güven)
• Özdamar M, Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü, 1. Bası, Yetkin Yayınları, 2009. (Aydınlatma)
• Özdamar M, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Bağlamında Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal Eden Sigortacı Uygulanacak Yaptırım Sorunu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2013, 71(2), s. 347-360. (Yaptırım Sorunu)
• Pilz K, “Die gewohnhenheitsrechtliche Erfüllungshaftung nach der VVG-Reform” VuR, Heft 2, 2010, s. 167-172.
• Prave P, “Schweigen als Zustimmung?”, r+s, Helf 5, 1998, s. 441-448.
• Prölss E/Martin A, Versicherungsvertragsgesetz, 31. Auflage, C.H.Beck, 2021, (Prölss/Martin/Bearbeiter, VVG -, Rn. -).
• Römer W, “Zu den Informationspflichten der Versicherer und ihrer Vermittler”, VersR, Helf 31, 1998, s. 1313-1322.
• Rüffer W/Dirk Halbach D/Schimikowski P, Versicherungsvertragsgesetz, 4. Auflage, 2020, (Rüffer/Halbach/Schimikowski/Bearbeiter, VVG -, Rn. -).
• Schimikowski P, “Die Neuregelungen zum Widerrufs- und Rücktrittsrecht des Versicherungsnehmers”, r+s, 1994, s. 441-444.
• Schimikowski P, Versicherungsvertragsrecht, I. Der Versicherungsvertrag, 6. Auflage, C.H.Beck, 2017.
• Selim A, “Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ve Yükümlülüğün İhlali Halinde Sigorta Ettirenin Sahip Olduğu Haklar”, Terazi Hukuk Dergisi, 15(165), 2020, s. 1048-1055.
• Sevinç Kuyucu Ü. A, “Sigorta Genel Şartlarının Hukuki Niteliği ve Uygulanacak Hükümlerin Belirlenmesine İlişkin Esaslar”, Sigorta Genel şartlarının Düzenlenmesi, Denetlenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar Sempozyumu-Prof. Dr. Rayegan Kender’e Saygı Günü, 1. Baskı, Filiz Kitabevi, 2020.
• Stockmeier H, Privathaftpflichtversicherung, 1. Auflage, C.H.Beck, 2019.
• Şeker Öğüz Z/Sevinç Kuyucu A, Yeni Türk Ticaret Kanununda Sigorta Hukuku, 1. Bası, Filiz Kitabevi, 2011.
• Taşkın M, Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesi, 1. Bası, On İki Levha, 2019.
• Tekinay S/Akman S/Burcuoğlu H/Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, 1993.
• Tuzcuoğlu T, Avrupa Birliği Normları ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Işığında Genel İşlem Şartları, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), 2017.
• Uluğ Cicim İ, “Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”, Türk Ticaret Kanunu’nun 5. Yıl Sempozyumu, 1. Bası, Türkiye Adalet Akademisi, 2018, s. 651-672.
• Ülgen H/Helvacı M/Kendigelen A/Kaya A/Nomer Ertan F, Ticari İşletme Hukuku, 5. Bası, On İki Levha, 2015.
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Sigorta Hukuku C. I, 1. Bası, On İki Levha, 2016. (Şerh)
• Ünan S, “Sigorta Genel Şartları İle İlgili Olarak Uygulamada Karşılaşılan Bazı Problemler”, Sigorta Genel şartlarının Düzenlenmesi, Denetlenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar Sempozyumu-Prof. Dr. Rayegan Kender’e Saygı Günü, 1. Bası, Filiz Kitabevi, 2020. (Genel Şartlar)
• von Ferber K. G/Rosowski O, “Die Widerspruchsmöglichkeit bei Lebens und Rentenversicherungsvertragen aus den Jahren 1195 bis 2007”, VuR, 2018, s. 89-101.
• Yazıcıoğlu E, Sigorta Aracıları Hukuku I, 1. Bası, On İki Levha, 2010.
• Yazıcıoğlu E, “Sigortacının Bilgilendirme (Aydınlatma) Yükümlülüğü” in Samim Ünan ve Emine Yazıcıoğlu (ed.), Sigorta Hukuku Sempozyumları, 1. Bası, On İki Levha, 2018. (Bilgilendirme)
• Yazıcıoğlu E/Şeker Öğüz Z, Sigorta Hukuku, 3. Bası, Filiz Kitabevi, 2020.
• Yeşilova Aras E, “Sigorta Sözleşmelerinde Genel İşlem Şartlarının Kullanılması”, Genel İşlem Şartları Sempozyumu, İzmir Barosu Dergisi, 1(3), 2015, s. 447-496.
• Yetiş Şamlı K, “Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Düzenleyen TTK m. 1423 Hükmüne İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2016, s. 2977-3004.