BRICS ve G7 Ülkeleri ile Türkiye’de Hisse Senetleri Piyasaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik ve Eşbütünleşme İlişkilerinin Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 3, 535 - 559, 29.01.2019

Bilgehan Tekin , Erol Yener

Öz

Bir ülkedeki ekonomik büyüme genel
olarak Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)’daki değişim ile ölçülür. GSYİH' nın
artması, aynı zamanda kişi başına düşen milli gelir ve kişisel tasarrufları da
artıracaktır. Milli gelirdeki artış, bireylerin kulllanılabilir gelirlerinin,
tasarruflarının ve tasarruflarından yatırımlara ayırdıkları payın da artmasını
sağlayacaktır. Dolayısıyla, GSYİH, yatırımcılar tarafından dikkate alınan en
önemli göstergelerden biridir. Bu araştırmada, bahsi geçen iki değişken
arasındaki ilişki ve önceki çalışmaların bulguları test edilmeye çalışılmıştır.
Bu amaçla, 1998 yılı 1. çeyreğinden 2016 yılının 4. çeyreğine kadar kısa ve
uzun vadede Türkiye, BRICS ve G7 ülkelerindeki borsa endeksleri ile ülkelerin
GSYİH değerleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Uzun vadeli ilişkinin
varlığını saptamak için Johansen eş-bütünleşme testi ve kısa dönemli
ilişkilerin tespiti için Granger Nedensellik testi uygulanmıştır. Yapılan
analizler sonucunda genel olarak hisse senedi endekslerinden GSYİH’ ya doğru
tek yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Aynı zamanda seriler uzun vadede de
birlikte hareket etmektedirler. Dolayısıyla hisse senedi fiyatlarının artması
ekonomik büyümeyi de beraberinde getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, GSYİH, Hisse Senedi Piyasaları, Granger Nedensellik Testi, Johansen Eşbütünleşme Testi

Comparative Analysis of Causality and Cointegration Relations Between Stock Market and Economic Growth in G7 and BRICS Countries and Turkey

Öz

The economic growth in a country is
generally measured by a change in the Gross Domestic Product (GDP). The
increase in GDP will also increase per capita national income and personal
savings. The increase in the national income will also increase individuals'
available income, their savings and the share of their savings on investments.
Hence, GDP is one of the most important indicators considered by investors. In
this study, it was attempted to test the relationship between these two
variables and the findings of previous studies. For this purpose, the
relationships between GDPs and stock markets of the BRICS and G7 countries from
the 1st quarter of 1998 to 4th quarter of 2016 were examined. The Johansen
cointegration test and the Granger Causality test were used to determine the
existence of a relationship. As a result of the analyzes made, one-way
relations from stock indices to GDP were found. At the same time, the series
are moving together in the long run. Therefore, the increase in stock prices is
accompanied by economic growth.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, GDP, Stock Market, Granger Causality Test, Johansen Cointegration Test

Kaynakça

• Aktaş, C. (2012). Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR tekniğiyle analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
• Albeni, M. ve Demir, Y. (2005). Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı). Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(14).
• Antonios, A. (2010). Stock Market and Economic Growth: An Empirical Analysis for Germany, Business and Economics Journal, Volume 2010
• Apak, S. ve Uçak, A. (2007). Ekonomik Büyümenin Anlamliligi ve Gelismislik: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Inceleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (34).
• Aslan, A. G. Ö. ve Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (4), 25-38.
• Aydin, F. F. (2010). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 317-340. Barışık, S. ve Demircioğlu, E. (2012). Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilete, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001) 17. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2(3), 71-84.
• Beraanke, B., and M. Gertler. 1989. Agency Costs, Net Worth, and Business Fluctuations. American Economic Review 79( 1 ): 1 4- 3 1 Bulut, Ş. ve Özdemir, A. (2012). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve “Dow Jones Industrial” Arasındaki İlişki: Eşbütünleşme Analizi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 211-224.
• Caporale, G. M., Howells, P. G. ve Soliman, A. M. (2004). Stock market development and economic growth: the causal linkage. Journal of economic development, 29(1), 33-50.
• Case, K. E., Quigley, J. M., & Shiller, R. J. (2005). Comparing wealth effects: the stock market versus the housing market. Advances in macroeconomics, 5(1).
• Comincioli, B. (1996). The stock market as a leading indicator: An application of granger causality. University Avenue Undergraduate Journal of Economics, 1(1), 1.
• Çağlı, E. Ç., Taşkın, F. D. ve Mandacı, P. E. (2014). The interactions between oil prices and Borsa Istanbul sector indices. International Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 7(1), 55-65.
• Demirgüç-Kunt, A. ve Levine, R. (1996). Stock market development and financial intermediaries: stylized facts. The World Bank Economic Review, 10(2), 291-321.
• Duca, G. (2007). The relationship between The stock market and the economy: Experience from international financial markets. Bank of Valletta Review, 36, 1–12.
• Dwyer, Gerald P. "The Johansen Tests for Cointegration." White Paper (2015).
• Engle, Robert F. ve GRANGER, Clive W. J. (1987) , “ Cointegration and Error Correction Representation, Estimation, and Testing ” , Econometrica , (55), 251 - 276
• Enisan, A. A. ve Olufisayo, A. O. (2009). Stock market development and economic growth: Evidence from seven sub-Sahara African countries. Journal of Economics and Business, 61(2), 162-171.
• Ericsson, N. R. ve MacKinnon, J. G. (2002). Distributions of error correction tests for cointegration. The Econometrics Journal, 5(2), 285-318
• Fama, E. F. (1981). Stock returns, real activity, inflation, and money. The American economic review, 71(4), 545-565.
• Friedman, M. (1988). Money and the stock market. Journal of Political Economy, 96(2), 221-245.
• Goldsmith, R.W. (1969), Financial Structure and Development. New York: Yale University Press.
• Gönüllü, Ç. O., Otluoğlu, E. ve Şengöz, M. H. (2015). Ham Petrol Fiyatı Değişimlerinin Petrokimya Sektörü Getirileri Üzerindeki Etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (14).
• Görmüş, Ş. ve Güneş, S. (2010). Consumer Confidence, Stock Prices and Exchange Rates: The Case of Turkey. Applied Econometrics and International Development, 10(2).
• Granger, Clive W. J. (1969), “Investigating Causal Relations By Econometric Models And Cross - Spectral Methods”, Econometrica , ( 37 ) , 424 - 438.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2015). Türkiye'de Reel Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasindaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(16).
• Güler, S., Ramazan, Tunç ve Orçun, Ç. (2010). Petrol Fiyat Riski Ve Hisse Senedi Fiyatlari Arasindaki İlişkinin Belirlenmesi: Türkiye’de Enerji Sektörü Üzerinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4).
• Güloğlu, B. ve Altunoğlu, E. (2002). Finansal serbestleşme politikaları ve finansal krizler: Latin Amerika, Meksika, Asya ve Türkiye krizleri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (27).
• Hall , S.G. (1991), “The Effect of Varying Leng t h VAR Models on The Maximum Likelihood Estimates of Cointegrating Vectors”, Scottish Journal of Political Economy , ( 38 ) , 317 - 3 23.
• Hjalmarsson, E., & Österholm, P. (2010). Testing for cointegration using the Johansen methodology when variables are near-integrated: size distortions and partial remedies. Empirical Economics, 39(1), 51-76.
• Işık, N., Yılmaz, S. S. ve Kılınç E. C. (2017), İthal Otomobil Satışlarının Döviz Kuru Esnekliği: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 19 (33): 84 - 92
• İşcan, E. (2010). Petrol fiyatının hisse senedi piyasası üzerindeki etkisi. Maliye Dergisi, 158, 607-617.
• Johansen, S. (1991), “Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models”, Econometr ica , 59, p. 1551 - 80.
• Johansen, S. ve JUSELIUS K. (1990), “ Maximum Likelihood Estimation And Inference on Cointegration with Application to the Deman for Money”, Oxford Bulletin of Economic and Statistics , (52) , 169 - 210.
• Johansen, S. (1988), “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamic and Control (12) , 231 - 254. Johansen, S. (2000). Modelling of cointegration in the vector autoregressive model. Economic modelling, 17(3), 359-373.
• Kanalıcı, H. (1997), Hisse Senedi Fiyatlarının Tespiti ve Tesir Eden Faktörler, SPK Yayınları, Yayın No:77.
• Kandır, S. Y., & İskenderoğlu, A. G. Ö. (2007). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin araştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2).
• Kapusuzoğlu, A. (2011). Relationships between oil price and stock market: An empirical analysis from Istanbul Stock Exchange (ISE). International Journal of Economics and Finance, 3(6), 99.
• Karagöl, E., Erbaykal, E. ve Ertuğrul, H. M. (2011). Türkiye'de ekonomik büyüme ile elektrik tüketimi ilişkisi: sınır testi yaklaşımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 72-80.
• Kiyotaki, N., & Moore, J. (1997). Credit cycles. Journal of political economy, 105(2), 211-248.
• Korkmaz, Ö. ve DEVELİ, A. (2013). Türkiye’de Birincil Enerji Kullanimi, Üretimi Ve Gayri Safi Yurt İçi Hasila (Gsyih) Arasindaki İlişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2).
• Köse, A. K. ve Akkaya, M. 2016. Beklenti ve Güven Anketlerinin Finansal Piyasalara Etkisi: BİST-100 Üzerine Bir Uygulama, Türkiye Bankalar Birliği Bankacılar Dergisi, Sayı:99, 3-15.
• Levine, R., ve Zervos, S. (1996). Stock market development and long-run growth. The World Bank Economic Review, 10(2), 323-339.
• Levine, R., ve Zervos, S. (1998). Stock markets, banks, and economic growth. American economic review, 537-558.
• Modigliani, F. (1971). Monetary policy and consumption. Consumer spending and monetary policy: the linkages, 9-84.
• Mucuk, M., ve Alptekin, V. (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006). Maliye Dergisi, 155, 159-174.
• Mucuk, M., ve Uysal, D. (2009). Türkiye ekonomisinde enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Maliye Dergisi, 157, 105-115. Onur, S. (2012). Finansal Liberalizasyon ve GSMH Büyümesi Arasındaki İlişki. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), 127-152.
• Özata, E. (2010). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi.
• Özmerdivanli, A. (2014). Petrol Fiyatlari İle Bist 100 Endeksi Kapaniş Fiyatlari Arasindaki İlişki. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (43).
• Paramati, S. R. ve Gupta, R. (2011). An Empirical Analysis of Stock Market Performance and Economic Growth: Evidence from India. International Research Journal of Finance and Economics, (73).
• Phillips, A. W. (1954). Stabilisation policy in a closed economy. The Economic Journal, 64(254), 290-323.
• Poterba, J. M. (2000). Stock market wealth and consumption. Journal of economic perspectives, 14(2), 99-118.
• Pradhan, R. P., Arvin, M. B., Hall, J. H. ve Bahmani, S. (2014). Causal nexus between economic growth, banking sector development, stock market development, and other macroeconomic variables: The case of ASEAN countries. Review of Financial Economics, 23(4), 155-173.
• Ray, S. (2012). Testing granger causal relationship between macroeconomic variables and stock price behaviour: evidence from India. Advances in Applied Economics and Finance, 3(1), 470-481.
• Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2011). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 183-195.
• Sargan, J. D. (1964). Wages and prices in the United Kingdom: a study in econometric methodology. Econometric analysis for national economic planning, 16, 25-54.
• Sato, J. R., Junior, E. A., Takahashi, D. Y., de Maria Felix, M., Brammer, M. J., & Morettin, P. A. (2006). A method to produce evolving functional connectivity maps during the course of an fMRI experiment using wavelet-based time-varying Granger causality. Neuroimage, 31(1), 187-196.
• Singh, A. (1997). Financial liberalisation, stockmarkets and economic development. The Economic Journal, 107(442), 771-782.
• Starr‐McCluer, M. (2002). Stock market wealth and consumer spending. Economic Inquiry, 40(1), 69-79.
• Şengül, S. ve Tuncer, İ. (2006). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: 1960-2000. Iktisat Isletme ve Finans, 21(242), 69-80.
• Tobin, J. (1969). A general equilibrium approach to monetary theory. Journal of money, credit and banking, 1(1), 15-29.
• Uzunöz, M. ve Akçay, Y. (2012) “Türkiye’de Büyüme ve Enerji Tüketimi arasındaki Nedensellik İlişkisi:1970-2010”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), ss.1-16
• Yapraklı, S. (2010). Türkiye’de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altinda Diş Açiklarin Belirleyicileri: Sinir Testi Yaklaşimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(04), 141-164.
• http://data.stats.gov.cn/english/easyquery.htm?cn=B01 (Erişim Tarihi: 03.12.2017)
• OECD (2017), Gross domestic product (GDP) (indicator). doi: 10.1787/dc2f7aec-en (Erişim Tarihi: 03.01.2018)
• http://data.imf.org/regular.aspx?key=60998112 (Erişim Tarihi: 03.12.2017)
• https://finance.yahoo.com (Erişim Tarihi: 04.12.2017)
• https://www.bloomberg.com/markets/stocks (Erişim Tarihi: 04.12.2017)
• https://tr.investing.com/indices/(Erişim Tarihi: 04.12.2017)