Etik Liderliğin Duygusal Emek Üzerine Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 286 - 309, 26.08.2019

Gökçen Şenel , Enver Aydoğan

Öz

Bu çalışmada,
günümüz örgütlerinde sosyal ortamının karmaşıklığı ve insan ilişkilerindeki
anlaşmazlıklar nedeniyle liderlerin; etik değerler ve inançlar sistemine sahip
olması ile örgütteki çaba ve eylemlerin bu özellikler çerçevesinde
geliştirilmesinin gerekliliği vurgulanmıştır. Lider, bir yandan liderlik
tarzlarını geliştirmek diğer yandan ise örgütsel çabaları ahlaki bir süzgeçten
geçirerek doğru karar vermek durumundadır. Etik liderlerin, örgütsel amaçlara
ulaşmak için çalışanların duygularını etkilemek ve yönetmek stratejisini
uygulaması önemlidir. Bu amaçla etik liderliğin duygusal emek üzerine etkisine
yönelik olarak yapılan literatür çalışması ışığında geliştirilen hipotezler bir
alan araştırmasıyla test edilmiştir. SPSS 18 programı kullanılan araştırmada
öncelikle, katılımcıların demografik özelliklerine ilişkin bulgulara ve
değişkenlere ilişkin tanımlayıcı istatistiklere yer verilmiştir. Daha sonra
değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkilerini ele almak için korelasyon
analizleri yapılmış ve birbirlerine olan etkilerini ortaya çıkarmak amacıyla doğrusal
regresyon modelleri oluşturularak araştırma hipotezlerine yönelik bulgular
sunulmuştur. Amasya ilinde gerçekleştirilen çalışmanın örneklemi, 343 sağlık çalışanından
oluşmaktadır. Elde edilen bulgulara göre algılanan etik liderliğin duygusal
emek ve boyutları üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu görülmüştür. Çalışma,
özellikle sağlık kurumlarında çalışan işgörenlerin sıklıkla karşılaştığı
duygusal emek konusuna katkı sağlamaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Etik, Etik Liderlik, Duygu, Duygusal Emek

Kaynakça

• Akçay, C. ve Çoruk, A. (2012). Çalışma yaşamında duygular ve yönetimi: Kavramsal bir inceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1 (1), 3-25.
• Anderson, L. B. (2014). “There goes another little chip of your heart”: Exploring the intersectıons of communıcatıon, emotıonal Labor, and age. Doctoral Dissertation. Purdue University. West Lafayette, Indiana.
• Ashforth, B. E. and Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The Influence of identity. Academy of Management Review, 18(1). 88-115.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. Englewood Cliff- NJ: Prentice-Hall.
• Basım, H. N., ve Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1). 77-90.
• Başbuğ, G., Ballı, E. ve Oktuğ, Z. (2010). Duygusal emeğin iş memnuniyetine etkisi: Çağrı merkezi çalışanlarına yönelik bir çalışma”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 58. 253-274.
• Brotheridge, C. and Grandey, A. (2002), Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of people work. Journal of Vocational Behavior. 60. 17-39.
• Brotheridge, C. and Lee, R. (2003). Development and validation of the emotional labour scale. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 76. 365-379.
• Brown, M.E. (2007), Misconceptions of ethical leadership: How to avoid potential pitfalls. Organizational Dynamics. 36(2). 140-155.
• Brown, M.E. and Treviño, L.K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The leadership quarterly. 17(6). 595-616.
• Brown, M.E., Trevino, L.K., and Harrison, D.A. (2005), Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 97. 117- 134.
• Calabrese. R.L. (1988.). Ethical leadership: A prerequisite for effective schools. NASSP Bulletin, 7(512). 1-4.
• Cevizci, A. (2008). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Connock, S. and Johns, T. (1995). Ethical leadership. London: Institute of Personnel and Development.
• Diefendorff J.M., Croyle M.H. and Gosserand R.H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal Of Vocational Behavior. 66(2). 339– 357.
• Diefendorff, J.M. and Gosserand, R.H. (2003). Understanding the emotional labor process: A control theory perspective”. Journal of Organizational Behavior. 24(8). 945-959.
• Gardner, W.L., Fitcher, D., and Hunt, J.G. (J). (2009). Emotional labor and leadership: A threat to authenticity?. The Leadership Quarterly. 20. 466-482.
• Grandey, A.A. (2003). “When the show must go on”: Surface acting and deep acting as determinants of emotional exhaustion and peer-rated service delivery. Academy of Management Journal. 46(1). 86-96.
• Haban, M.M. (2018). Ortaöğretim kurum yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin bir karma yöntem çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. T.C. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. Gaziantep.
• Hochschild, A.R. (1979). Emotion work, feeling rules and social structure. American Journal of Sociology. 85(3). 551-575.
• Hochschild, A R. (1983). The managed heart: Commercialism of human feeling. Berkeley: Los Angeles University of California Press.
• Humprey, R.H (2012). How do leaders use emotional labor?. Journal of Organizational Behavior. 33. 740-744.
• Kafadar B.S. ve Kaygın, E., (2017). Liderlik ve duygusal emek ilişkisi: Kafkas Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi. 21(2). 77-96.
• Karaman, N. (2017). Çalışma yaşamında duygusal emek. İş ve Hayat Dergisi. 3(1), 30-56.
• Keleş, Y. (2014). Örgütsel adaletin duygusal emek üzerindeki etkisi: Antalya’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Kızıldağ, D. ve Saylı, H. (2007). Yönetsel etik ve yönetsel etiğin oluşmasında insan kaynakları yönetiminin rolünü belirlemeye yönelik bir analiz. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(9). 231-251.
• Kruml, S.M. and Geddes, D. (2000). Exploring the dimensions of emotional labor the heart of hochschild’s work. Management Communication Quarterly. 14(1). 8-49.
• Mayer, D.M., Kuenzi, M. and Greenbaum, R.L. (2010). Examining the link between ethical leadership and employee misconduct: The mediating role of ethical climate. Journal of Business Ethics. 95. 7–16.
• Mayer, D.M., Aquino, K., Greenbaum, R.L. and Kuenzi, M. (2012). Who displays ethical leadership, and why does it matter? An examination of antecedents and consequences of ethical leadership. Academy of Management Journal. 55(1). 151–171.
• Morris, J.A. and Feldman, D.C. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional labor. Academy of Management Review. 21(4). 906-1010.
• Özdemir, G., Yalçın, M. ve Akbıyık, M. (2013). Hizmet sektöründe duygusal emek davranışlarının müşteri ilişkileri üzerindeki etkisi: Boyner örneği. e-Journal of New World Sciences Academy. 8(3). 301-320.
• Özgen, I. (2010). Turizm işletmelerinde duygusal emek. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Palmer, D.E. (2009). Business leadership: Three levels of ethical analysis. Journal of Business Ethics. 88. 525- 536.
• Sabuncuoğlu, Z. (2011). İşletme Etiği (1. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
• Seçer, Ş. ve Tinar, M. Y. (2004). İş yerinde tükenmişlik kaynağı olarak duygusal emek: hemşireler üzerinde yapılan bir araştırma. 9. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı. 814-830.
• Seçer, Ş., (2005). Çalışma yaşamında duygular ve duygusal emek: sosyoloji, psikoloji ve örgüt teorisi açısından bir değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 50. 813-834.
• Tang, X.-L., Gu, Y.-K. and Cui, L. (2017). Influence of leader and employee emotional labor on service performance: A hierarchical linear modeling approach. Social Behavior And Personality: An İnternational Journal. 45(8). 1233-1244.
• Toor, S. T. and Ofori, G. (2009). Ethical leadership: Examining the relationships with full range leadership model, employee outcomes, and organizational culture. Journal of Business Ethics. 90(4). 533.
• Trevino, L. K., Hartman, L. P., & Brown, M. (2000). Moral person and moral manager: How executives develop a reputation for ethical leadership. California Management Review. 42(4). 128-142.
• Tuna, M., Bircan, H., ve Yeşiltaş, M. (2012). Etik liderlik ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Antalya örneği.” Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 26 (2). 143-156.
• Van den Akker, L., Heres, L., Lasthuizen, K. And Six, F. (2009). Ethical leadership and trust: It’s all about meeting expectations. International Journal of Leadership Studies. 5(2). 102-122.
• Wharton, A. S. (1999). The psychological consequences of emotional labour. The Annals of The American Academy of Political and Social Science. 561. 158–176.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi, (189460). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.