Tüketici Sinisizmi Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması: Güvenilirlik ve Geçerlilik Araştırması

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 2, 440 - 459, 19.08.2020

Çağla Pınar Bozoklu Ayşegül Ermeç

Öz

Tüketici sinisizmi, işletmelerin
fırsatçı olduğu  ve bu fırsatçılığın ise
tüketicilere zarar verdiği algısı ile karakterize edilen, piyasaya karşı
kararlı, öğrenilmiş bir tutumdur. Bu araştırma, Türkiye’de gözlemlenen temel
işletme faaliyetlerine yönelik tutumlarını değerlendirebilmek için Helm ve
arkadaşları (2015) tarafından oluşturulmuş Tüketici Sinisizmi Ölçeği’nin (TSÖ) Türkçe’ye
uyarlanması amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle orijinal
ölçek Türkçe’ye çevrilmiş, Türk kültürüne uygun değişiklikler yapıldıktan sonra
güvenilirlik ile geçerlilik analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada karar
16 popüler tekstil markası, Ankara ilinde lisans ve lisansüstü eğitim gören
18-25 yaş arasındaki 50 öğrenciye sorularak belirlenmiştir. Belirlenen
markaların genç müşterilerinden oluşan kapsamlı bir örnekleme (n=806) kolayda
ve kartopu örnekleme yöntemleri kullanılarak ulaşılmıştır. Sekiz ifadeli TSÖ
kullanılarak elde edilen veriler öncelikle Keşifsel Faktör Analizi ile test
edilmiş ve iki faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Literatüre uygun olarak bu
faktörlere “Genel Fırsatçılık” ve “Aldatma Davranışı” isimleri verilmiştir. Ölçeğin
güvenilirlik ve geçerlilik testleri ise Doğrulayıcı Faktör Analizi ile gerçekleştirilmiştir.
Elde edilen bulgular TSÖ’nin tüketicilerin işletmecilik uygulamalarına ve
işletmelere yönelik sinik tutumlarını değerlendirmek için kullanılabilecek bir
güvenilir ve geçerli bir araç olduğunu göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Tüketici sinisizmi, Ölçek, Güvenilirlik, Geçerlilik

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). “Organizational Cynicism: Bases and Consequences. Generic, Social and General”. Psychology Monographs 126 (3): 269–292.Anderson, J.C. and Gerbing, D.W. (1988). “Structural Equation Modeling in Practice: A Review and Recommended Two-Step Approach”. Psychological Bulletin 103: 411-423.Allison, N.K. (1978). “A Psychometric Development of a Test for Consumer Alienation from the Marketplace”. Journal of Marketing Research: 565-575.Büyüköztürk, Ş. (2002). “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”. Eğitim Yönetimi Dergisi 32: 470- 483.Byrne, B. M. (2001). Structural Equation Modelling with AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming. Lawrence Erlbaum Associates: New JerseyCappella, J. N. (2002). “Cynicism and Social Trust in the New Media Environment”. Journal of Communication 52(1): 229-241.Choi, S.H. (2011). “Anti-Consumption Becomes a Trend”. SERI Quarterly 4(3): 117.Churchill, G.A. Jr., Ford, N. M. and Walker, O. C. (1974). “Measuring the Job Satisfaction of Industrial Salesmen”. Journal of Marketing Research 11(3) (Aug.): 254-260.Chylinski, M. and Chu, A. (2010). “Consumer Cynicism: Antecedents and Consequences”. European Journal of Marketing 44(6): 796-837.Çiftçi, E. (2013). “Genel Sinizmin ve Örgütsel Sinizmin İşe Bağlılık Düzeyine Etkisi: Konya İlindeki Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”. (Doktora tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konya.Dean Jr, J.W., Brandes, P. and Dharwadkar, R. (1998). “Organizational Cynicism” Academy of Management Review 23(2): 341-352.Education Turkey Working Group (2015). “Sağlık Bilimlerinde Etik Eğitimi Nasıl Olmalı?”. Türkiye Biyoetik Dergisi 2(3): 213-224.Ercan, İ ve Kan, İ. (2004). “Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik”. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30 (3): 211-216.Fornell, C. ve Larcker, D.F. (1981). “Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error” Journal of Marketing Research 18 (February): 39-50.Foucault, M. (2010). The Government of Self and Others (Originally published in 2008). London: Palgrave Macmillan.Hair, J.F.Jr, Anderson, R.E., Tatham, R.L. and Black, W.C. (1998). Multivariate Data Analysis (5th Edition). Pearson, Prentice Hall: LondonHair, J.F.Jr, Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E. and Tatham, R.L. (2005). Multivariate Data Analysis (6th Edition). Pearson, Prentice Hall: New JerseyHelm, A. (2004). "Cynics and Skeptics: Consumer Dispositional Trust", in NA - Advances in Consumer Research Volume 31, (eds.) Barbara E. Kahn and Mary Frances Luce, Valdosta, GA: Association for Consumer Research: 345-351.Helm, A.E. (2006). “Cynical Consumers: Dangerous Enemies, Loyal Friends”. (Doctoral dissertation). University of Missouri: Columbia.Helm, A.E., Moulard, J.G. and Richins, M. (2015). “Consumer Cynicism: Developing a Scale to Measure Underlying Attitudes Influencing Marketplace Shaping and Withdrawal Behaviours”. International Journal of Consumer Studies 39(5): 515-524.Helvacı, M.A. ve Çetin, A. (2012). “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin Belirlenmesi (Uşak İli Örneği)”. Turkish Studies 7(3): 1475-1497.Hu, L.T. and Bentler, P.M. (1999). "Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives". Structural Equation Modeling 6 (1): 1-55.Iyer, R. and Muncy, J.A. (2009). “Purpose and Object of Anti-Consumption”. Journal of Business Research 62(2): 160-168.İçerli, L. ve Yıldırım, M.H. (2012). “Örgütsel Sinisizm ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 4(1): 167-176.Jöreskog, K. and Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language. Chicago, IL: Scientific Software International Inc.Kalağan, G. ve Güzeller, C.O. (2010). “Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27(27): 83-97.Koslow, S. (2000). “Can the Truth Hurt? How Honest and Persuasive Advertising Can Unintentionally Lead to Increased Consumer Scepticism”. Journal of Consumer Affairs 34(2): 245-267.Köktürk, G. (2008). “Postmodern Anominin Külturel, Toplumsal ve Moral Kökleri: Ustinsanti Izinde”. Civil Academy Journal of Social Sciences 6(1): 97.Konakay, G. (2013). “Akademisyenlerde Duygusal Zekâ Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri ile İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15(1): 121-144.Kurul, E. (2013). G. LUCK, Köpeklerin Bilgeliği: Antikçağ Kiniklerinden Metinler.Liu, L., Li, C. and Zhu, D. (2012). "A New Approach to Testing Nomological Validity and Its Application to a Second Order Measurement Model of Trust". Journal of the Association for Information Systems (13)12: 950-975Mikkonen, I., Moisander, J. and Fırat, A.F. (2011). “Cynical Identity Projects as Consumer Resistance–The Scrooge as a Social Critic?”. Consumption, Markets and Culture 14(1): 99-116.Netemeyer, R.G., Bearden, W. O. and Sharma, S. (2003). Scaling Procedures: Issues and Applications. SAGE Publications, Thousand Oaks: CaliforniaNunnally, J. C. and Bernstein, I.H. (1994). Psychometric Theory (3rd Edition). New York: McGraw-HillNorris, P. (2000). A Virtuous Circle: Political Communications in Post-Industrial Economies. Cambridge, UK: Cambridge University Press.Odou, P. and Pechpeyrou, P. (2011). “Consumer Cynicism: From Resistance to Anti-Consumption in a Disenchanted World?”. European Journal of Marketing 45(11/12): 1799-1808.Özler, D.E., Atalay, C.G. ve Şahin, M.D. (2010). “Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle mi Bulaşır?”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 2(2): 47-57.Rahn, W. M., and Transue, J. (1998). “Social Trust and Value Change: The Decline of Social Capital in American Youth, 1976–1995”. Political Psychology 19: 545–565.Rebelo-Pinto, T., Pinto, J.C., Rebelo-Pinto, H. and Paivaa, T. (2014). “Validation of a Three-Dimensional Model about Sleep: Habits, Personal Factors and Environmental Factors”. Sleep Science 7: 197–202Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. and Müller, H. (2003). “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures,” Methods of Psychological Research Online 8 (2): 23-74.Şimşek, S. (2015). “Polisliğin Kronik Hastalığı: Kinizm”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8(1): 253-271.Tokgöz, N. ve Yılmaz, H. (2008). “Örgütsel Sinisizm: Eskişehir ve Alanya’daki Otel İşletmelerinde Bir Uygulama”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi 8(2): 283-305.Tokgöz, N. (2011). “Örgütsel Sinisizm, Örgütsel Destek ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Elektrik Dağıtım İşletmesi Çalışanları Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 6(2): 363-387. Tucker, L. R., and Lewis, C. (1973). “A Reliability Coefficient for Maximum Likelihood Factor Analysis”. Psychometrika 38(1): 1–10.Turan, S.B. (2018). “Yapısal Güçlendirme: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”. Journal of Yasar University 13/49: 101-111Turan, Ş., (2011). “Küreselleşme Sürecinde Örgütsel Değişimi Etkileyen Bir Unsur Olarak Örgütsel Sinizm ve Karaman İli Kurumlarında Bir Çalışma”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.Turner, J. H. and Valentine, S. R. (2001). “Cynicism as a Fundamental Dimension of Moral Decision-Making: A Scale Development”. Journal of Business Ethics 34(2): 123-136.Yaşlıoğlu, M.M. (2017). “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 46 (Özel Sayı): 74-85Yücebalkan, B. ve Karasakal, N. (2016). “Akademisyenlerde Duygusal Emek ile Tükenmişlik Düzeyi Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği”. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD) 1(2): 187-200.