Ethics in Nursing and Pediatric Nursing: Systematic Review in the Scope of National Nursing Theses

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 40 - 57, 19.04.2023

Gülay Türk , Makbule Yılmaz , Sema Kuğuoğlu , Özlem Avcı

Öz

Nursing ethics; includes the moral basis of the nurse-patient relationship, care ethics, organizational/interdisciplinary relations, and nursing ethics theories. This research was conducted to examine the published national theses on the concept of ethics in nursing and pediatric nursing. The study was carried out by scanning national theses published in the field of nursing in the database of the Turkish Higher Education Institution National Thesis Center between January 2010 and December 2020. The study, "ethics", "ethical dilemma", "ethical problems", "privacy", "autonomy", "human dignity", "ethical values", "patient dignity", "nursing ethics", "euthanasia", "ethics" sensitivity”, “benefit”, “pediatric nurse”, “nurse”, “newborn ethics”. Within the scope of the research, 35 theses that met the inclusion criteria were examined. As a result, it has been determined that few studies have been conducted on the concept of ethics in the field of nursing and pediatric nursing. In line with this result, it is recommended to increase the number of studies on nursing and pediatric nursing ethics.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Pediatrics, Pediatric Nursing, Systematic review

Hemşirelik ve Pediatri Hemşireliğinde Etik: Ulusal Hemşirelik Tezleri Kapsamında Sistematik Derleme

Öz

Hemşirelik etiği; hemşire-hasta ilişkisinin ahlaki temelini, bakım etiğini, örgütsel/disiplinler arası ilişkileri ve hemşirelik etiği teorilerini içermektedir. Bu araştırma, hemşirelik ve pediatri hemşireliğinde etik kavramını ele alan, yayınlanmış ulusal tezlerin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Ocak 2010 – Aralık 2020 tarihleri arasında, Türkiye Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında, hemşirelik alanında yayınlanmış ulusal tezler taranarak yapılmıştır. Çalışma, “etik”, “etik ikilem”, “etik problemler”, “mahremiyet”, “otonomi”, “insan onuru”, “etik değerler”, “hasta onuru”, “hemşirelik etiği”, “ötanazi”, “etik duyarlılık”, “yarar sağlama”, “pediatri hemşiresi”, “hemşire”, “yenidoğan etiği” anahtar kelimeleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında, araştırmaya dâhil edilme kriterlerine uyan 35 tez incelenmiştir. Sonuç olarak hemşirelik ve pediatri hemşireliği alanında etik kavramında az sayıda araştırma yapıldığı tespit edilmiştir. Bu sonuç doğrultusunda, hemşirelik ve pediatri hemşireliği etiğinde yapılan çalışma sayılarının artırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Etik, Pediatri, Pediatri Hemşireliği, Sistematik derleme

Kaynakça

• Acaralp, M. (2019). Yenidoğan yoğun bakım üniversitesinde çalışan hemşirelerin yenidoğan palyatif bakıma ilişkin uygulama ve tutum düzeylerinin belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 576526).
• Akbaş, M., & Tuncer, İ. (2014). The status of ethical education at undergraduate level nursing schools. DEUHYO ED, 7(3), 206- 11.
• Ardahan, M., & Özsoy, S. (2015). Nursing research trends in Turkey: a study on postgraduate and doctorate theses. Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 4(4), 516-34. https://doi.org/10.5336/mdethic.2018-61607
• Arslan, F., Uzun, Ş., & Oflaz, F. (2010). Characteristics, experienced difficulties and usage of doctoral dissertations in nursing in Turkey. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 2(2), 110-22. https://doi.org/10.5336/mdethic.2018-61607
• Arslan, G. (2017). Hemşirelerin etik duyarlılık düzeylerinin yoğun bakıma özel etik konulardaki yaklaşımları üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 471449).
• Atay, M. E. (2019). Hemşirelerin etik duyarlılıkları ile bireyselleştirilmiş bakım algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 548591).
• Aydın, H. (2020). Hemşirelik bölümü son sınıf öğrencilerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik bilgi ve farkındalık düzeyleri ve ilişkili faktörler. [Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 637745).
• Besen, D.B. (2016). Examining post graduatethesis in nursing in Turkey between 1980-2015. International Journal of Health Science Research and Policy, 1(2), 46-51. https://doi.org/10.23884/ijhsrp.2016.1.2.03
• Burç, A. (2014). Hemşirelerin çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanılama düzeyleri. [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 379390).
• Cerit, B. (2010). Hemşirelerin profesyonellik davranışları ile etik karar verebilme düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 267401).
• Çekiç, Y. (2020). Hemşirelerin etik değerleri ile ihbarcılık niyetleri ve nedenleri arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 622861).
• Çitak, G. (2017). Yöneticilerin etik liderlik davranışları ve hemşirelerin örgütsel adalet algıları. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 474726).
• Choe, K., Kim, Y., & Yang, Y. (2017). Pediatric nurses’ ethical difficulties in the bedside care of children. Nursing Ethics, 26(2), 541-552. https://doi:10.1177/0969733017708330
• Daşbilek, F. (2016). Hemşirelerin kişisel değerleri ile etik duyarlılıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 437747).
• Doğan, S. (2019). Acil ünitelerinde yapılan ilaç uygulama hatalarının, bu hataların raporlanmama nedenleri ve çözüm önerileri. [Yüksek Lisans Tezi, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 646050).
• Ekşi, Z. (2016). Bir üniversite hastanesinde çalışan yoğun bakim hemşirelerinin ötanazi̇ hakkındaki̇ görüşleri̇. [Yüksek Lisans Tezi, Bahçe Şehir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 592154).
• Ergene, Z. (2012). Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin etik duyarlılıkları. [Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 419949).
• Ersoy, N., & Göz, F. (2001). The ethical sensitivity of nurses in Turkey. Nursing ethics, 8(4), 299–312. https://doi.org/10.1177/096973300100800403
• Esen, B. (2013). Yenidoğan yoğun bakım ebe ve hemşirelerinin etik ikilemleri̇ ve mesleki̇ profesyonellik düzeyleri̇ ile ilişkisi̇. [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 340802).
• Gölcük, A. (2018). Yönetici hemşirelerin etik davranışlarının ve geriatri hastalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Medipol Üniversitesi]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi (ID: 529483).
• Güneş, T. (2019). Yoğun bakımda çalışan hemşire ve hekimlerin fiziksel kısıtlamaya ilişkin bilgi ve tutumlarının etik ikilem açısından incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi (ID: 570837).
• Hekim, S. (2019). Sağlık çalışanlarının örgütsel adalet algıları ile etik duyarlılıkları arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi (ID: 554497). Kahriman, İ. & Yeşilçiçek Çalık, K. (2017). Klinik Hemşirelerin Etik Duyarlılığı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (3), 111-121.
• Kabakoğlu, H. (2018). Aile sağlığı merkezlerinde görev yapan hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmali hakkındaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 255895).
• Kangasniemi, M., Pakkanen, P., & Korhonen, A. (2015). Professional ethics in nursing: an integrative review. Journal of advanced nursing, 71(8), 1744–1757. https://doi.org/10.1111/jan.12619
• Karaaslan, G. (2019). Hemşirelerdeki örgütsel sessizlik ile etik liderlik arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 586021).
• Karabulut, S.D. (2015). Hemşirelikte etik eğitimi ve örnek bir müfredat geliştirme. [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 417252).
• Karadağlı, F. (2016). Students’ Professional Value Perception And Affecting Factors. Mersin University Journal of Health Sciences, 9(2), 81-91. https://doi.org/10.5222/jaren.2020.59272
• Kavak, Ş.N. (2020). Hemşirelerin etik duyarlılık ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 638530).
• Kılıç, G. (2019). Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılık durumlarının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 549932).
• Kırşan, M. (2019). Hemşirelikte klinik öğretimde etik sorunlar ölçeği geliştirme. [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 539731).
• Koçaslan, S. (2019). Palyatif ve nöroloji servislerinde çalışan hemşirelerin etik ahlaki duyarlılıklarının değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 577293).
• Kutbay, G. (2015). Yenidoğan ünitelerinin işleyişinde ortaya çıkan etik ile ilgili durumlar. [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 409614).
• Namık, E. (2020). Hemşirelikte ağrı yönetiminde etik tutum ölçeği geliştirme. [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 648784).
• Nas, Z. (2017). Hemşirelerin etik duyarlılıklarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 471552).
• Özlem, M. (2016). Etik eğitim programının hemşirelerin etik karar verebilme düzeyine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (ID: 443763).
• Özsoy, Z. (2017). Hastanelerdeki kurum kültürünün hemşirelerin etik ve kurumsal adalet davranışları üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 474759).
• Öztürk. Ü.S. (2020). Yaşlı hastaya bakım veren hemşirelerin yaşlıya yönelik tutumları ve etik duyarlılıkları. [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 637720).
• Palazoğlu, C.A. (2016). Acil serviste çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin etik duyarlılıkla ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 433333).
• Potter, P.A., Perry, A.G., Stockert, P.A. & Hall, A.M. (2012). Fundamentals of nursing. Elsevier Mosby.
• Sarıca, B. (2015). Pediatride adli vakalarda hemşireliğin rolü. [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 433453).
• Taylan, S. (2013). Acil sağlık ekibinin ahlaki duyarlılıklarının belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 331509).
• Tazegün, A. (2013). Çocuk hemşirelerinin etik duyarlılık düzeyleri ve etkileyen faktörler. [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 334324).
• Topçu, M. K. & Gürsoy, A. (2022). Hizmetkâr liderliğin ve etik iklimin bireysel performansa etkisi: Ortaokul öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 1993-2026.
• Yalçınkaya, B.S. (2019). Hemşire akademisyenlerin akademik etik değerlerinin ve eleştirel düşünme düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 617375).
• Yalçıntürk, A.A. (2014). Sağlık profesyonellerinin ötanazi hakkındaki düşünceleri. [Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. Erişim: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (ID: 369937).