TÜRKİYE’DE YAŞAYAN YETİŞKİNLERİN DİSLEKSİYE İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, , 1102 - 1114, 11.10.2019

Şaziye Seçkin Yılmaz , Ahsen Erim

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-583895

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de yaşayan
yetişkinlerin disleksiye ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Genel tarama modelinde yürütülen çalışmada birinci yazar tarafından
geliştirilen “Disleksi Bilgi Düzeyi Belirleme Anketi” kullanılmıştır. Bu
ankette disleksinin tanımı, nedenleri, yaygınlığı, disleksili bireylerin
özellikleri, disleksinin tanı-terapi- tedavisi ve disleksili bireylerin okul
sonrası yaşamları ile ilgili 21 madde bulunmaktadır. Çalışmaya katılan 500
yetişkinin %18.8’i daha önce “disleksi” terimini duymadığını belirtmiştir.
“Disleksi” terimini duyduğunu belirten 406 katılımcı disleksi ile ilgili
maddeleri yanıtlamaya devam etmiştir. Verilerin analizi sonucunda
katılımcıların disleksiye ilişkin bilgi düzeylerinin oldukça düşük olduğu;
disleksiye ilişkin bilgi düzeyinin katılımcıların yaş ve eğitim düzeylerinden
etkilenmediği, kadın katılımcıların erkek katılımcılara göre disleksi konusunda
daha bilgili oldukları görülmüştür. Bulgular alanyazın ışığında tartışılmış ve
toplumda disleksi farkındalığını artırmaya yönelik yapılabilecekler konusunda öneriler
sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Özgül öğrenme güçlüğü, disleksi, disleksi farkındalığı, disleksi bilgi düzeyi, okuma güçlüğü

Kaynakça

• Acar S. (2018). Gelişimsel Disleksi ve endofenotipik yaklaşım: Nörogenetik, nörobiyolojik ve nörobilişsel temeller. Dil, Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 1(2), 62-91.
• Altıparmak, S. ve Yıldırım-Sarı, H. (2012). Manisa ilinde engelli bireylere karşı toplumsal tutum. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2), 110-116.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: Author.
• Araz-Altay, M. ve Görker, I. (2018). DSM- 5 Kriterlerine göre özgül öğrenme bozukluğu tanısı alan olguların psikiyatrik eş tanı ve WISC-R profillerinin değerlendirilmesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 55, 127-134.
• Arıkan, M. (2018). Kaynaştırma-bütünleştirme. Ü. Şahbaz (Ed.), Özel eğitim ve kaynaştırma içinde (s. 392-416). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aro, T., Eklund, K., Eloranta, A.-K., Närhi, V., Korhonen, E., & Ahonen, T. (2019). Associations between childhood learning disabilities and adult-age mental health problems, lack of education, and unemployment. Journal of Learning Disabilities, 52(1), 71–83.
• Balcı, E. (2017). Disleksi hakkında gerçekler: Disleksi nedir ve ne değildir? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 1-17.
• Başar, M. ve Göncü, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğüyle ilgili kavram yanılgılarının giderilmesi ve öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 185-206.
• Bender, W. N. (2007). Learning disabilities: Characteristics, ıdentification, and teaching strategies (6th ed). Boston, MA: Pearson.
• Bender, W. N., Rosenkrans, C. B., & Crane, M. (1999). Stress, depression, and suicide among students with learning disabilities: Assessing the risk. Learning Disability Quarterly, 22(2), 143-156.
• Boada, R. Willcutt, E. G., & Pennington, B. F. (2012). Understanding the comorbidity between dyslexia and attention-deficit/hyperactivity disorder. Topics in Language Disorder, 32(3), 264-284.
• Castillo, A. & J. W. (2018). Adult perceptions of children with dyslexia in the USA. Annals of Dyslexia, 68(3), 203–217.
• Catts, H.W., & Kamhi, A.G. (2005). Language and reading disabilities (2nd ed.). Boston: Pearson,
• Colenbrander, D., Ricketts, J., & Breadmore, H. L. (2018). Early identification of dyslexia: Understanding the issues. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 49, 817-828.
• Doğan, B. (2013). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma güçlüğüne ilişkin bilgileri ve okuma güçlüğü olan öğrencileri belirleyebilme düzeyleri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 20-33.
• Eden, G. F., Olulade, O. A., Evans, T. M., Krafnick, A.J., & Alkire, D. R. (2016). Developmental dyslexia. In G. Hickok & S. Small (Eds.), Neurobiology of language (pp.815-826). Elsevier: Oxford, UK.
• Elbro, C., & Petersen, D. K. (2004). Long-Term effects of phoneme awareness and letter sound training: an ıntervention study with children at risk for dyslexia. Journal of Educational Psychology, 96(4), 660-670.
• Fawcett, A. (2016). Dyslexia and learning: Theory into practice. In L. Peer & G. Reid (Eds.), Multilingualism, literacy and dyslexia. Breaking down barriers for educators (2nd ed., pp. 9–20). Abingdon: Routledge.
• Fisher, S. E., & DeFries, J. C. (2002). Developmental dyslexia: Genetic dissection of a complex cognitive trait. Nature Reviews Neuroscience, 3(10), 767-780.
• Gever, A. (2017). İlkokul ve ortaokul müdürlerinin disleksiye ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış tezsiz yüksek lisans projesi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Gooch. D., Hulme, C., Nash, H. M., & Snowling, M. J. (2013). Comorbidities in preschool children at family risk of dyslexia. Journal of Child Psychology and Psychiatry 55(3), 237-246.
• Habib, M., & Giraud, K. (2013). Dyslexia. Handbook of Clinical Neurology, 111, 229-235.
• Hakkarainen, A., Holopainen, L., & Savolainen, S. (2015). A five-year follow-up on the role of educational support in preventing dropout from upper secondary education in Finland. Journal of Learning Disabilities, 48, 408–421.
• Hindson, B., Byrne, B., Fielding-Barnsley, R., Newman, C., Hine, D. W., & Shankweiler, D. (2005). Assessment and early ınstruction of preschool children at risk for reading disability. Journal of Educational Psychology, 97(4), 687-704.
• Hudson, R.F., High, L. Al Otaiba, S. Dyslexia and the brain: What does current research tell us? The Reading Teacher, 60(6), 506-515.
• Hulme, C., & Snowling, M. J. (2017). Reading disorders and dyslexia. Current Opinion in Pediatrics, 28(6), 731-735.
• İlhan-Ildız, G. ve Tezel, D. (2018). Türkiyede Engelli Bireylere Yönelik Tutumlara İlişkin Çalışmaların İncelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi 3(2), 599-609.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lombardino, L. & Gauger, (2014). Dyslexia: Why is this diagnosis so challenging? Perspectives on Language Learning & Education, 21, 98-113.
• Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2003). Defining dyslexia, comorbidity, teachers’ knowledge of language and reading: A definition of dyslexia. Annals of Dyslexia, 53, 1-14.
• McLaughlin, M. J., Speirs, K. E., & Shenassa, E. D. (2014). Reading disability and adult attained education and ıncome: Evidence From a 30-year longitudinal study of a population-based sample. Journal of Learning Disabilities, 47(4), 374–386.
• Metin, N. (2018). Özel Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılması. Nilgün Metin (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar içinde (s: 439-476). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Murray, C., Goldstein, D., Nourse, S., & Edgar, E. (2000). The postsecondary school attendance and completion rates of high school graduates with learning disabilities. Learning Disabilities Research & Practice, 15, 119–127.
• Pennington, B. F., & Gilger, J. W. (1996). How is dyslexia transmitted? In C. H. Chase, G. D. Rosen, & G. F. Sherman (Eds.), Developmental dyslexia: Neural, cognitive, and genetic mechanisms (pp. 41-61). Baltimore, MD: York Press.
• Petretto, D. R., & Masala, C. (2017). Dyslexia and specific learning disorders: New international diagnostic criteria.. Journal of Childhood & Developmental Disorders, 3(4), 1-5.
• Ramus, F. (2003). Developmental dyslexia: Specific phonological deficit or general sensorimotor dysfunction? Current Opinion in Neurobiology, 13, 212–218.
• Regtvoort AGFM., & van der Leij A. Early intervention with children of dyslexic parents: Effects of computer-based reading instruction at home on literacy acquisition. Learning and Individual Differences, 17, 35–53.
• Roongpraiwan R, Ruangdaraganon N, Visudhiphan P, Santikul K. (2002). Prevalence and clinical characteristics of dyslexia in primary school students. Journal of the Medical Association of Thailand, 85, 1097-1113.
• Scarborough, H. S. (1991). Antecedents to reading disability: Preschool language development and literacy experiences of children from dyslexic families. Reading and Writing, 3(3-4), 219–233.
• Schulte-Körne, G. (2010). The prevention, diagnosis, and treatment of dyslexia. Deutsches Ärzteblatt International, 107, 718–727.
• Sexton, C. C., Gelhorn H. L., Bell, J. A., & Classi, P. M. (2012). The co-occurrence of reading disorder and ADHD: Epidemiology, treatment, psychosocial ımpact,and economic burden. Journal of Learning Disabilities, 45(6), 538-564.
• Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2005). Dyslexia (specific reading disability). Biological Psychiatry, 57, 1301-1309.
• Shaywitz, S.E., Morris, R., & Shaywitz, B. A. (2008). The education of dyslexic children from childhood to young adulthood. Annual Review of Psychology, 59, 451-75Snowling, M. J. (2000). Dyslexia. Oxford: Blackwell.
• Snowling, M. J., Nash, H. M., Gooch, D. C., Hayiou-Thomas, M. E., & Hulme, C. (2019). Developmental outcomes for children at high risk of dyslexia and children with developmental language disorder. Child Development, 1-17.
• Swanson, H. L. (2012). Adults with reading disabilities: Converting a meta-analysis to practice. Journal of Learning Disabilities, 45, 17–30.
• Şahin, H. ve Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 767-779.
• Thompson, P. A., Hulme, C., Nash, H. M., Gooch, D., Hayiou‐Thomas, E., & Snowling, M. J. (2015). Developmental dyslexia: predicting individual risk. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 56(9), 976-87.
• Turgut, S., Erden, G., Karakaş, S. (2010). Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) birlikteliği ve kontrol gruplarının ÖÖG bataryası ile belirlenen profilleri. Çocuk Ruh Sağlığı Dergisi, 17(1), 13-25.
• Vlachos, F., Andreou, E., Delliou, A., & Agapitou, P. (2013). Dyslexia and hand preference in secondary school students. Psychology & Neuroscience, 6(1), 67-72.Wandlington, E. M., & Wandlington, P. L. (2005). What educators really believe about dyslexia. Reading Improvement, 42(1), 16-33.
• Washburn, E. K., Joshi, R. M., & Binks-Cantrell, E. S. (2011). Teacher knowledge of basic language concepts and dyslexia. Dyslexia, 17(2), 165-83.
• Ziegler, J. C., Perry, C., Ma-Wyatt, A., Ladner, D., & Schulte-Körne, G. (2003). Developmental dyslexia in different languages: Language-specific or universal? Journal of Experimental Child Psychology, 86, 169–193.